23 september 1999 door Maaike Verrips
Ons zoontje van 22 maanden zegt sinds kort woorden. Hij is begonnen met 'papa' en 'mama', is daarna overgestapt op 'aardbeien' en is nu bezig met abstracte begrippen: 'slapen', 'zitten', 'drinken', 'happen', 'een beetje' en 'op' (en dit peuterachtig uitgesproken, bijvoorbeeld trinken, sitten, sapen).
Hij kan echter nog geen 'appel' of 'brood' zeggen. Hoe zit dan met de taalontwikkeling? Beginnen kinderen eerst met abstracte en pas daarna met gewone woorden?
Nee, kinderen beginnen over het algemeen niet met abstracte woorden om pas daarna concrete woorden te gebruiken. Overigens lijkt het mij dat ook uw zoontje dat niet doet. De eerste woorden die u noemt, zijn immers
papa, mama en
aardbeien. Dat zijn woorden voor concrete personen of objecten. Pas daarna hoorde u
slapen, zitten, etc.
Zitten en
slapen zijn volgens mij niet minder concreet dan
aardbeien, het zijn alleen andere woordsoorten. De eerste drie woordjes van uw zoontje zijn zelfstandig naamwoorden, de latere woorden zijn werkwoorden en relationele woorden (
op en
een beetje).
Over de volgorde waarin kinderen bepaalde typen woorden verwerven zijn in de loop der tijd verschillende theorieën geformuleerd. En steeds weer blijken er zoveel verschillen te zijn tussen kinderen dat niet een enkele theorie de verschijnselen kan verklaren.
Het ene kind begint met allerlei sociale woorden (zoals
dag, au en
nee), het andere met concrete of juist abstracte begrippen. Het enige idee dat in onderzoek overeind is gebleven, is dat veel van de eerste woorden zelfstandig naamwoorden zijn. Wat dat betreft is uw zoontje dus een apart geval, omdat hij al snel relatief veel werkwoorden gaat gebruiken.
Overigens is het bij die eerste woorden natuurlijk zo dat wij ze als werkwoord of zelfstandig naamwoord beschouwen omdat ze dat in de volwassen taal zijn. Maar in de fase waarin kinderen hun eerste woorden leren, bestaan hun uitingen vaak uit niet meer dan één woord.
Het zijn eigenlijk eenwoordszinnen, omdat kinderen met een enkel woord de betekenis van een hele zin uitdrukken. Kinderen kunnen een concreet zelfstandig naamwoord zoals
aardbei dus gebruiken om een abstractere betekenis zoals 'ik heb zin in iets lekkers' uit te drukken.
