12 november 2004 door Annelou de Vries
Onze dochter (8) heeft vaak last van stemmingswisselingen, driftbuien, snel huilen, schelden, slaan en jaloezie. Normaal is zij een verlegen, lief en gevoelig kind.
Toen ze op de crèche zat, heeft ze bijna anderhalf jaar niet gesproken tegen de juf, terwijl ze heel intelligent was en heel goed kon praten thuis. Ook in groep 1 knikte ze alleen ja en nee, terwijl ze thuis wel praatte.
Hoe kunnen wij hier het beste mee omgaan? Moeten wij hulp inschakelen?
Uw dochter laat met haar gedrag zien dat zij niet lekker in haar vel zit. Het is goed om daar aandacht aan te besteden en te zorgen dat ze zich beter gaat voelen. Ik denk dat u daar geen professionele hulp bij nodig hebt.
Wat er aan de hand is, is uit uw verhaal niet precies op te maken. Maar wel duidelijk is dat ze zich echt anders gedraagt dan u van haar gewend bent; er is een zogenaamde 'knik' in haar ontwikkeling.
Ga eens na sinds wanneer dit het geval is, en wat er in die tijd allemaal gebeurd is.
Wat ook heel belangrijk is, is om te weten of dit gedrag (huilen, schelden, slaan, etc.) zich alleen bij u thuis voordoet, of ook op school en bij vriendjes en vriendinnetjes. Ik kan mij namelijk voorstellen, omdat u vertelt dat uw dochter verlegen van karakter is, dat zij buitenshuis niet zo driftig en huilerig is.
Mogelijk houdt zij zich juist 'in', terwijl haar misschien iets dwars zit. Het kan zijn dat ze op school of met andere kinderen iets heeft meegemaakt wat ze met hen niet goed durft te bespreken, of misschien zelfs ook niet met u.
Ik denk hieraan, omdat u vertelt dat uw dochter op de crèche en in groep 1 lang niet gepraat heeft, terwijl ze dat wel goed kon. We noemen dit 'selectief mutisme'. Selectief (= in specifieke gevallen) mutisme (= niet praten)
Dit is precies wat er bij uw dochter gebeurde: ze praatte wel thuis (waar alles bekend en vertrouwd is) maar niet daarbuiten. Het komt niet zo heel vaak voor dat kinderen dit blijven volhouden; bekender is dat het zich voor kan doen als een kind naar een nieuwe school gaat. Selectief mutisme komt twee tot drie keer zo vaak voor bij meisjes als bij jongens, en het lijkt erop dat het iets te maken heeft met angst en een ingehouden karakter. Kinderen met selectief mutisme hebben namelijk vaak ook allerlei angsten en fobieën, bijvoorbeeld voor vreemde mensen en kinderen.
Angst voor andere mensen noemen we 'sociale angst' (of een 'sociale fobie', als het heel heftig is). Eigenlijk is het een extreme vorm van verlegenheid.
Er zijn kinderen die geen enkele angst kennen, en overmoedig en brutaal elke nieuwe spannende uitdaging aangaan die zij maar op kunnen zoeken. Daarmee lopen zij echter risico's. Angst en verlegenheid hebben dus een functie. Ze helpen een kind zich te laten inhouden in situaties waarin dat gepast en beter is.
Maar inmiddels weten we ook dat té veel angst een kind kwetsbaar maakt voor het ontwikkelen van meerdere problemen, ook later in het leven.
Een kind dat zich niet zeker voelt om contacten met anderen aan te gaan, krijgt ook niet het plezier dat vriendschappen kunnen geven en kan somber en geprikkeld worden. Of: een kind dat niet aan de juf durft te zeggen als hij iets niet snapt, wordt onzeker over zijn eigen kunnen en kan faalangstig worden. Ook kan een kind dat niet goed van zich af durft te bijten een gemakkelijk doelwit zijn voor pesters.
Het is dus fijn voor kinderen als zij leren zich 'vrij' te gedragen en te uiten bij andere mensen, en niet te veel gehinderd en tegengehouden worden door angst en verlegenheid.
Misschien vindt u dat uw dochter past in het beeld van een 'angstig' en ingehouden kind. Dat hoeft echter nog niet te betekenen dat u meteen professionele hulp moet zoeken.
U kunt proberen om samen met haar erachter te komen wat haar in deze periode dwars zit, en wat daar eventueel aan te doen zou kunnen zijn.
Kinderen met selectief mutisme (of kinderen die daar ooit last van gehad hebben) blijken soms toch wat moeite te hebben met taal, dus het zou ook kunnen zijn dat u uw dochter moet helpen woorden te geven aan haar gevoelens. In plaats van driftig worden en slaan kunt u benoemen dat u ziet dat zij jaloers is en boos.
U kunt haar ook helpen door alternatieven aan te bieden. Bijvoorbeeld: "Als je het niet naar je zin hebt, kunnen we samen proberen iets te bedenken wat je wél leuk vindt."
Ga ook eens met de leerkracht op school praten en kijk of er problemen zijn met leren, of in de omgang met klasgenootjes.
Het zou mooi zijn als u samen met uw dochter het probleem kunt oplossen, zodat zij kan ervaren dat het helpt als je over iets praat. Daar kan zij weer zelfvertrouwen uit putten.
Ook kunt u erop letten dat u er niet altijd in meegaat, als uw dochter iets niet durft. U kunt haar leren hoe zij zich in contact met kinderen en volwassenen kan gedragen, zodat zij de positieve ervaringen opdoet die voor haar ontwikkeling nodig zijn. Dat zal haar weerbaarder maken, en minder kwetsbaar.
Veel succes ermee!
