21 november 2003 door Joanna Sandberg
In ons dorp is er een initiatief om met de kinderen van groep 8 naar een concentratiekamp in Duitsland te gaan voor een goede invloed op hun verdere ontwikkeling.
Nu vraag ik me af of zo'n directe confrontatie met het oorlogsverleden voor jonge kinderen te veel impact kan hebben en daarom juist zou kunnen schaden?
Wat is uw mening hierover?
Een heel interessante vraag: "Zijn kinderen van groep 8 niet te jong om een bezoek te brengen aan een concentratiekamp in Duitsland?"
Ik kan me voorstellen dat u deze vraag stelt. Uw kind zit op de basisschool, en dan vraag je je als ouder af of het nodig is dat jouw kind al op deze leeftijd met deze vreselijke oorlogsgeschiedenis geconfronteerd moet worden.
Volgens mij kan een bezoek van groep 8 aan een concentratiekamp inderdaad een goede invloed hebben op kinderen, mits goed begeleid door de leerkracht. Ik zal dat hieronder uitleggen.
De meeste kinderen in groep 8 zijn 11 jaar. Op die leeftijd, die samenvalt met het begin van de puberteit, zijn veel kinderen geïnteresseerd in de wereld om hen heen. Ze zijn leergierig en gaan ook meer begrijpen; het abstracte denken is nu begonnen.
Daarnaast worden kinderen sowieso al veel geconfronteerd met het begrip oorlog. Ze horen en zien er voortdurend over via de media; Afghanistan, Irak, Israël, Afrika... Er zijn ook veel kinderboeken waarin oorlog een rol speelt. Denk bijvoorbeeld aan de boeken over de Tweede Wereldoorlog van Jan Terlouw, en – meer recent – het prachtige boek "Winterijs" van Peter van Gestel (zie het Ouders Online Nieuws van 8 maart 2002).
De oorlogen die nu plaatsvinden, en waar kinderen op dit moment over horen, zijn oorlogen die ver weg zijn. Dit in tegenstelling tot de Tweede Wereldoorlog. Die ligt weliswaar in het verleden, maar heeft nog veel invloed op het heden. De meeste kinderen van nu hebben bijvoorbeeld grootouders die de oorlog hebben meegemaakt, ze horen familie-verhalen, en ze ontdekken dat er iets bijzonders aan de hand is met 4 en 5 mei.
Ook horen kinderen over vluchtelingen die asiel zoeken in Nederland. Over hun moeilijke leven in het land dat ze ontvlucht zijn, maar ook hun vaak moeilijke leven in Nederland. Ze horen over discriminatie van joden, homoseksuelen en zigeuners, ze horen problemen bij de integratie van allochtonen, over problemen rondom de aanpak van probleemjongeren, over cultuurverschillen in de omgang tussen meisjes en jongens, verschil in religie, enzovoorts.
Sommige kinderen hebben zelfs een kind uit een asielzoekerscentrum in hun klas, en soms moet zo'n kind met zijn of haar gezin toch ons land verlaten. Deze kinderen worden dus al geconfronteerd met vluchtelingen, hun moeilijke omstandigheden, en onbegrijpelijke beslissingen over het niet meer mogen blijven in Nederland.
Je zou als ouder wensen dat kinderen zo lang mogelijk niet geconfronteerd worden met dit soort problemen, maar de realiteit is anders. En dan is het belangrijk voor kinderen dat ze – gedoseerd en goed begeleid – leren omgaan met de realiteit.
Naast de 'gewone' kinderen waar ik in het voorgaande op doelde, is er nog een speciale categorie kinderen waarvoor het extra belangrijk kan zijn om iets tastbaars aan de oorlog te doen. (Met tastbaar bedoel ik: "iets anders dan erover leren uit een boekje", zoals een bezoek aan een concentratiekamp.)
Er zijn namelijk kinderen die uit een familie komen waarin traumatische oorlogservaringen invloed hebben op het familieleven. Door de oorlogsverhalen, of juist door het taboe om over de oorlog te praten, hebben die kinderen fantasieën die niet met de werkelijkheid overeenkomen, en vaak ook onbeantwoorde vragen.
Voor hen is het zeker ook goed om hun nieuwsgierigheid te bevredigen, mits goed begeleid door de school.
Ik denk dat kinderen van ongeveer 11 jaar een bezoek aan een concentratiekamp psychisch goed aankunnen, mits ze goed begeleid worden. Wat betekent dat?
De school moet het bezoek goed voorbereiden met de kinderen, er moet een goede begeleiding ter plekke zijn, en na afloop moet het bezoek goed nabesproken worden.
Voor wat betreft de begeleiding ter plekke lijkt het mij belangrijk dat de informatie die in Duitsland wordt gegeven, in ieder geval in het Nederlands is, én afgestemd op de leeftijd van de kinderen.
Maar ook voor u is er een rol weggelegd. Voor kinderen is het fijn als ze thuis met vragen kunnen komen en over hun ervaringen kunnen praten.
Op Kennisnet zag ik dat er een lesbrief "Kinderen en oorlog" is, voor kinderen in groep 7 en 8. Mogelijk is het bezoek aan het concentratiekamp gerelateerd aan deze lesbrief. Ik vind die lesbrief er goed uitzien; vraagt u eventueel nog even op school of ze hem gebruiken.
Uiteindelijk is het natuurlijk de bedoeling dat een bezoek aan een concentratiekamp kinderen helpt om iets te leren over het verleden. Ook moet het hen helpen om kritisch in het leven te staan, en hen leren om zelf na te denken in plaats van mee te hobbelen met de massa.
Tot slot raad ik u aan om met de leerkracht te gaan praten, en u goed te laten voorlichten hoe de kinderen begeleid worden.
