17 april 2016 door Elisabeth Bootsma
Hoe komt je kind op de school die hij of zij wil? De zoon van Elisabeth Bootsma werd uitgeloot voor álle scholen waar hij naartoe zou willen in Amsterdam. 'Schoolmatching' werkt niet.
Vorige week donderdag is ons kind uitgeloot voor alle scholen waar hij wel naar toe zou willen in Amsterdam. Een grote teleurstelling en heel verdrietig. Onbegrijpelijk voor een 11-jarige die zich de afgelopen maanden breed oriënteerde en een zorgvuldige afweging maakte van zijn 'echte voorkeuren'.
Precies zoals de beleidsbepalers van hem verwachtten. En dan word je niet alleen uitgeloot voor de school waar je het allerliefste naartoe wil, maar voor nog eens zeven scholen waar je eventueel naartoe zou willen. Je krijgt een school aangeboden die nóg lager op je lijst van twaalf scholen stond en geen voorkeur is. Het is een machteloos en eenzaam gevoel dat je op niet één school waar je naartoe wilde, welkom bent.
Bijzonder pijnlijk is het dan dat de samenwerkende schoolbesturen, samen met een groep mensen die zich zeer luidruchtig hebben gemanifesteerd met een 'petitie voor matching', ontzettend tevreden zijn met het resultaat. Zolang honderden kinderen uitgeloot worden voor een hele trits scholen tegelijk, kun je toch niet spreken van een succes?
De nadruk ligt in alle berichten op de verhoudingen: 'Meer kinderen dan vorig jaar op de eerste plek.' Het onderstreept dat er in het matchingsysteem geen oog is voor het kind achter het lotnummer en kinderen slechts anonieme vulling zijn voor lege schoolbankjes. De uitgelote kinderen zijn niets meer dan collateral damage, een smetje in een 'soepel verlopen matching', die de onverholen pret van het succes niet kan drukken. Hier aan de keukentafel zit geen nummer, maar een echt kind met echte emoties.
Frappant is dat de hele discussie lijkt te draaien om de vraag hoe de schaarse onderwijsplekken 'het beste' verdeeld kunnen worden. Ouders laten zich vol vuur meeslepen in emotionele discussies over verschillende lotingsystemen die in verschillende wetenschappelijke tijdschriften op verschillende gronden al dan niet verschillende uitkomsten kunnen geven. Deze hele discussie gaat voorbij aan het simpele gegeven dat vrijheid van onderwijs in Nederland een grondrecht is. En grondrechten gelden voor iedereen.
Het is niet zo dat we via een loterij kunnen bepalen voor wie de grondrechten wel en voor wie ze niet gelden. Het is ook niet zo dat we - omdat de wetgever de verzamelde Amsterdamse schoolbesturen toevallig een veto heeft toebedeeld over nieuwe schoolinitiatieven, waardoor gewone burgers hun grondrechten niet kunnen uitoefenen - daarom maar moeten berusten in een vrolijke bingo met de toekomst van onze kinderen. Hoe fancy die bingo ook is vormgegeven.
Wordt de gehate scholenbingo dan nu wel afgeschaft? Dat verwacht ik niet, een groep óuders heeft immers de voortzetting van de vorig jaar mislukte matching afgedwongen (met de misleidende slogan 'geen loting maar matching'). We moeten dus leren leven met het feit dat in Amsterdam het systeem centraal staat en niet het belang van kinderen.
Maar ik ben de beroerdste niet, ik moet me bij de realiteit neerleggen en wil mijn steentje bijdragen. Als ervaringsdeskundige heb ik dé suggestie om de matching te verbeteren en tegelijk de verwachtingen van kinderen en ouders te managen.
Voortaan kennen we de lotnummers al in december toe aan alle kinderen in groep acht. De betrokken wetenschappers zijn inmiddels zo knap dat ze bij ieder kind een kansberekening geven op welke scholen het kind zich met dat lotnummer kan oriënteren. Dat resulteert in minder drukke open dagen en voorkomt dat een kind zich op scholen verheugt waarop hij met zijn lotnummer sowieso geen kans maakt. Dat scheelt een hoop tijd en teleurstelling voor alle betrokkenen.
Bijkomend voordeel is dat de lijsten ook niet meer zo lang hoeven te zijn. Last but not least zal dankzij deze vroege schifting van leerlingen op lotnummer eindelijk een plek in de top drie van scholen voor iedereen binnen bereik komen.
Dit is natuurlijk pure ironie. Er is namelijk geen goed verdeelsysteem voor grondrechten. Voor mijn kind is het intussen te laat. Van de school waar hij is geplaatst, hoorden we niets. Telefonisch werd me nuffig te verstaan gegeven dat we hun brief maar moeten afwachten. Die hebben we inmiddels binnen - het is de standaardbrief die de verzamelde schoolbesturen een maand geleden al hadden opgesteld.
Gelukkig werd hij wel heel hartelijk en vriendelijk ontvangen op gymnasium Felisenum in Velsen, op een uur reizen van huis. Een warm bad na de kille scholenloterij in Amsterdam. Van anoniem lotnummer en collateral damage werd hij weer een kind met talenten dat welkom is op een fijne school.
