Hoe steunen, wat zeggen?
De partner van een vriendin van mij is onverwachts overleden. Ik merk dat ik moeite heb met de woorden te vinden waarmee ik haar kan troosten, steunen. Zij zit met een immens verdriet, en ik wil er zo graag voor haar zijn, maar hoe doe ik dat ? De deur wordt bij haar al platgelopen door goedbedoelende buren, kennissen, familie etc etc, en ik wil niet de hectische situatie nog eens verergeren, maar ik wil er wel voor haar zijn. Ik wil niet in cliche's vervallen waar zij niets aan heeft. Iemand ervaring met een dergelijk verlies die me kan vertellen hoe ik haar kan steunen en troosten? Bijkomende complicerende factor is dat ze op twee uur rijden woont.
Er gewoon zijn!
Gewoon bij haar langsgaan en er zijn! Niet te veel nadenken over wat je nu precies moet zeggen, dat komt vanzelf wel...
Mee eens, er zijn
Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik heb geen ervaring met het verliezen van m'n partner, wel met het verliezen van mijn dochter. Een vriendin kwam iedere dag langs (voor jou wat lastig qua afstand) en dan was ze er gewoon. Ze schonk koffie in voor anderen die langskwamen, hielp de rouwkaarten in de enveloppen doen, deed boodschappen, speelde met m'n oudste dochter. Zo ontzettend fijn dat zulke dingen je even uit handen wordt genomen.
Je hoeft niets te zeggen, er zijn en open staan voor wat je vriendin wil is heel waardevol.
Sterkte
Praktische zaken overnemen en er zijn
Mijn dochter is onlangs overleden en ik vond het echt ontzettend fijn dat er vrienden waren die allerlei praktische zaken regelden: de koelkast vol stopte met eten (zowel gezond als comfort food), 's avonds voor mij kookte, het huis opruimden. Ook was er iemand die bij een kaart aan ons een klein briefje voor mij dochter deed. Het deed mij enorm veel pijn omdat te lezen, juist omdat het zo mooi en lief was. Ook waren er mensen die een week na de begrafenis een kaart stuurde om te zeggen dat ze nog steeds aan ons dachten, dat vond ik ook heel fijn. Sowieso fijn als je na verloop van tijd nog kaarten of bloemen krijgt, in het begin krijg je zoveel en het is zo erg als dat op een gegeven moment is afgelopen. Verder kreeg ik van mijn collega's een massage bon, zoiets zou je haar kunnen geven. En jal er voor haar zijn. Wees niet bang dat je te vaak belt, dat doe je namelijk niet. Niet wachten tot zij belt, maar zelf bellen, sms-en of mailen. Laat haar weten dat je aan haar denkt, desnoods zeg je iedere keer weer dat je niet weet wat je moet zeggen, daar gaat het namelijk ook niet om. Sterkte!
En nog dit
Wat ik vergat erachter te zetten is dat ik dus wel heel blij was met dat kleine briefje aan mijn dochter! Ik lees het nog heel vaak.
Als je vriendin (kleine) kinderen heeft zou je ook eens op haar kinderen kunnen passen, zodat zij kan gaan sporten of naar een chique kapper kan gaan? Goed voor jezelf zorgen, in de zin van gezond eten, veel sporten en je teennagels laten lakken voor veel te veel geld zijn dingen die mij wel helpen. Het ergste vind ik als mensen er niet meer over beginnen. Liever heb ik dat ik van slag raak omdat iemand onverwacht iets liefs zegt dan dat mensen er niet meer over beginnen.
Boekentip
Een boek die ik gekocht heb toen ik in soortgelijke situatie zat als jij is: 'Je mag me altijd bellen...' Van Karin Kuiper. Zij vertelt daarin hoe zij de steun van de mensen om haar heen heeft ervaren. Een veel gebruikte goedbedoelde uitspraak is daarbij: Je mag me altijd bellen.... Toen ik het boek gelezen had, betrapte ik mezelf er ook op dat ik iets soortgelijks zei. Zij zegt inderdaad dat het veel fijner is als mensen voor je zorgen, de zorgen uit handen nemen, voor je koken, op de kinderen passen en ga zo maar door. Wel moeilijk voor je dat je 2 uur van haar vandaan zit... Jij ook veel sterkte!!
Net gebeurd?
Isa het echt net gebeurd in de zin van dat hij nog begraven moet worden? Dan heeft ze waarschijnlijk inderdaad het huis vol. Maar denk niet dat er bij de naaste familie veel uit handen komt. Mijn mans broer overleed onverwacht. Als familie zaten we ongeveer de hele dag bij elkaar een week lang. Zijn ouders, haar ouders, broers en zussen van beiden. Maar we waren niet eens in staat om eten op tafel te krijgen. We gingen elke avond met bijna de hele groep bij een familielid thuis eten. En dat eten geven gaat ver hoor. Het volstaat niet met "schep maar op hoor". Nee je moet het op het bord doen, vlees snijden en met een vork erbij aangeven en ernaast blijven zitten tot het op zit. Iemand belde mij toen of ze mijn strijkwerk moest doen, ik heb het gelijk langs gebracht. En 2 dagen na het overlijden ging mijn bel en stonden er 3 vriendinnen met emmers en dweilen voor de deur, alle mensen hadden verzameld in ons huis nadat "het" gebeurd was. Het huis zag er niet uit. Dus, denk niet: "oh de familie is er wel" want die hebben zelf ook hulp nodig. Als de begrafenis inmiddels achter de rug is. Kun je een dagje langs gaan om instanties te bellen en te schrijven, er moet gewoon zo ontzettend veel gebeuren. Als je binnenkomt haal je de vaatwasser leeg en zet hem weer vol, gooi je een was in de machine en hangt hem uit als hij weer klaar is. Niet vragen, gewoon doen. Ze kan namelijk helemaal niet verzinnen wat er moet gebeuren. Ga samen met haar boodschappen doen, want de eerste keer is zo moeilijk. Heb samen pijn die eerste keer dat je naar de supermarkt gaat en iemand keert je de rug toe, omdat ze niet weten wat ze moeten zeggen. Is de eerste hectiek achter de rug dan kun je misschien een dagje met haar en de kinderen naar de dierentuin gaan ofzoiets. Wat je heel goed op afstand kunt doen is, als er inmiddels niemand meer bij haar slaapt, om een uurtje of half 11 bellen om even de dag door te nemen. Je kunt natuurlijk ook zelf bij haar gaan slapen, wij hadden een slaapschema gemaakt met vrienden en familie tot ze zelf aangaf dat het niet meer hoefde. Woorden vinden hoeft dus niet, gewoon er zijn en een beetje helpen nadenken.
Er zijn...en dit blijven volhouden
Ik heb zelf mijn man verloren in 2002, ik bleef achter met een jong zoontje van bijna vier. Wat ik zelf heel moeilijk vond, was dat heel veel mensen wel zeiden dat ze er voor me wilden zijn maar ik moest zelf maar aangeven wat ik wilde...en juist dat kon ik niet. Dan was ik geneigd om alles maar zelf te doen en anderen niet "lastig" te vallen - dat ligt natuurlijk grotendeels in mijn karakter.
Maar ik heb één vriendin die mij trouw iedere maandagavond belde. Daar kon ik steevast op rekenen, ze nam dan met mij de dag door - de ene keer praatten we over het verlies, de andere keer over koetjes en kalfjes. Het maakte allemaal niet uit want ze bleef bellen, ook een jaar later en dit heeft ze denk ik jaren volgehouden. We bellen nog altijd maar omdat we nu dichter bij elkaar wonen, spreken we ook vaker gewoon af. Maar wat ik wilde zeggen, deze vriendin was er gewoon op haar manier en dat heb ik als heel fijn en bijzonder ervaren...
Veel sterkte voor je vriendin, maar ook voor jou, want het valt niet mee om zoveel verdriet te zien bij je vriendin.
Groetjes, Esther
Tip boek en overig
Bedankt voor het delen van al jullie ervaringen. Ik ben zelf ook erg van de praktische hulp, en ik ben ook van de lange termijn, dus bedenk me ook wel dat ik er vooral ook na de crematie er voor haar wil zijn, weekends , gezamelijke vakanties en feestdagen enzovoorts. De afstand is hierin wel heel erg irritant, maar weekends daarheen (of zij een verwenweekend bij mij, waarin ik haar lekker kan pamperen) is zeker goed mogelijk. Ik hoop alleen dat dat ook is waar zij behoefte aan heeft en ik vind het moeilijk dat van te voren al in te schatten. Wie weet zit ze er niet op te wachten om zo vaak mensen om zich heen te hebben. Maar goed, dat moet ik dan ook gewoon vragen. Ik ga zeker dat boek lezen. Baal nu al dat ik dus inderdaad gezegd heb: " je mag me altijd bellen" . Staat dus in de top 10 van ergenissen. Maar ik meen het ook echt. Ik heb liever dat ze mij belt om 04.00 's nachts als ze erdoorheen zit, dan dat ze in haar eentje ligt te worstelen. Hoe maak ik haar dat dan duidelijk ?
Maar goed, ik ga in ieder geval zelf het initiatief nemen en proberen te bedenken wat ik voor haar kan doen.
Lange termijn
Ella, ik denk dat jouw kracht als vriendin zich ook vooral op de lange termijn zal doen gelden. Zo te horen heeft je vriendin op het moment (praktische) hulp genoeg. Maar vaak is het helaas zo dat die hulp na een tijdje afneemt en de belangstelling verflauwt. Juist dan ben jij als vriendin belangrijk.
Vanwege de afstand is het voor jou lastiger om praktische hulp te verlenen. Laat dat lekker aan anderen over; zo te horen heeft ze hulp genoeg. Wees er als luisterend oor. Bel op, schrijf briefjes of mailtjes en als de hectiek wat voorbij is dan ben jij er voor de uitgebreide bijkletsbezoeken.
Sterkte! n@nny
Niet wachten tot zij belt
Want negen van de tien keer zal ze dat niet doen. Iedereen zegt dat je altijd mag bellen, maar helemaal als je één keer de moed hebt gehad om te bellen en ze hadden eigenlijk geen tijd, dan bel je dus voorlopig niet meer zelf.
Dus jij moet bellen, of inderdaad even sms-en dat je haar wil bellen en of het uitkomt.
Ik vind het ontzettend lief van je dat je er zo diep en goed over nadenkt!!
Groetjes,
Wilma
Mijn zus
Ik heb de dag na de crematie van een naast familielid van mijn zus, haar een sms gestuurd dat ik op haar 2 kleine kinderen kwam passen zodat zij en haar man even tijd hadden om uit te waaien op het strand. Ik heb meteen even de woonkamers en keuken gesopt want daar was mijn zus niet aan toegekomen, logisch. Mijn zus is ook geen type dat om hulp vraagt dus op deze manier werkt het wel. Ze kan nl wel aangeven als ik op de stoep sta of bel, dat ze er op dat moment geen behoefte aan heeft. Maar ze zal zelf niet ergens om vragen, ook niet als mensen herhaaldelijk zeggen dat ze voor hen klaar staan (familitrekje). Sterkte !
Update
Even een kleine update, wie weet heeft iemand er nog wat aan: ik heb na de crematie regelmatig (zo om de dag) een lieve sms gestuurd, en een paar keer telefonisch contact opgenomen om te vragen hoe het ging. Ook heb ik een paar dagen na de crematie een brief gestuurd, over hoe ik me haar man zal herinneren en hoe ik als vriendin van haar er voor haar wil zijn. Dat vond ze heel erg fijn. Ze voelt zich gedragen en dat biedt haar troost. Zelf belt ze gelukkig ook,meestal inderdaad voor het slapen gaan, om nog even bij te praten en ze geeft zelf aan dat dat haar ook helpt alles op een rijtje te zetten. Over een paar weken, als zij weer een beetje in het dagelijkse ritme zit met de kids, ga ik er een weekend heen. Om te poetsen, me met de kinderen bezig te houden zodat zij lekker naar de kapper kan, voor haar te koken en bij te praten. Dank meiden voor jullie adviezen.
Ella
Wat een prachtige vriendin ben jij... Word er stil van... Sterkte voor jou en je vriendin met dit grote verlies en de komende tijd.
Fijn hoor ella
Ik was net de bedankjes aan het afwerken voor na het overlijden van mijn moeder. En dan is het weer zo makkelijk om die mensen te bedanken die er ECHT waren. Die weten ook gewoon dat ze er ECHT waren. Een of twee, nee eigenlijk maar één, oude vriendin is me vreselijk tegen gevallen. Ik doe daar verder niets mee, maar goed, het ging me er vooral om om te laten weten dat een goud kado is, hulp in zo'n situatie.
