Leen13
20-11-2013 om 19:43
FAS
Nieuwberichten vandaag over FAS.
http://www.rijnmond.nl/nieuws/20-11-2013/antes-0-alcohol-tijdens-zwangerschap
""Aanstaande moeders moeten nul komma nul alcohol nuttingen tijdens de zwangerschap". Dit zegt Sjef Czyzewski, directeur van zorginstelling Antes . "Veel mensen beseffen wel dat alcohol niet goed is, maar ze weten niet dat één avond doorzakken al blijvende schade voor het kind kan opleveren." Woensdag start een campagne om het publiek bewust te maken van de gevaren van alcohol tijdens de zwangerschap."
Ik moet soms denken aan avonden over de zending in de kerk van vroeger. De actie 'er is hoop'
Kaaskopje
24-11-2013 om 03:10
AnneJ
Het moet nu toch echt niet gekker worden met je hoor. Zelfs bewustwordingsacties vóór de gezondheid van het ongeboren kind trek je naar 'big brother is watching capabele ouders die daardoor in de problemen komen met jeugdzorg', want daar komt het op neer toch, wat je doet?
Alcohol drinken, roken, blowen, e.d., is allemaal niet verstandig om te gebruiken in het belang van je ongeboren kind. Het kan dan zijn dat niet met zekerheid aangetoond is hoe slecht het dan wel niet is, maar ik neem dan toch liever het zekere voor het onzekere. Ik vind het toch iets over een aanstaande moeder/ouders zeggen als die niet voor dat zekere gaat of gaan.
Ik vind het apart dat jij alcohol in het verkeer verdedigt.
"In het verkeer is een of 2 glazen wijn gewoon toegestaan.
http://www.goeievraag.nl/vraag/eten-drinken/dranken/wijnglazen-drinken-a...
Denk niet dat verkeersdeelnemers zouden accepteren dat ze gedwongen zouden worden voor het gemak maar niet te drinken terwijl er een marge is."
Steeds meer mensen beginnen door te krijgen dat je beter helemaal niet kunt drinken als je nog achter het stuur moet. Ik vind het echt onbegrijpelijk dat iemand nog steeds vindt dat je na 1, nee zelfs 2 glaasjes veilig genoeg kan rijden. Dat blijkt niet zo te zijn. Wat mij betreft schaffen ze die margje van maximaal 0,2-0,5 promille alcohol af, als mensen door die marge het idee krijgen dat het toch niet zo'n ramp is om met een glas bier of wijn in de maag de weg op te gaan.
Nils
24-11-2013 om 09:59
Beetje off topic
Je mag, ook van de kinderarts, wel een glaasje drinken als je borstvoeding geeft. Itt tot matig alcoholgebruik tijdens de zwangerschap staat wel vast dat dit niet schadelijk is. Als je als zwangere alcohol drinkt, komt dit door de verbining tussen moeder en kind direct bij kind terecht. De baby heeft dan dus hetzelfde promilage als de moeder. In de borstvoeding komt maar een fractie van het promilage terecht en bij de baby wordt die fractie nog kleiner. Een glas alcohol tussen voedingen betekent in het ergste geval dat je kind een percentage binnen krijgt dat kleiner is dan het eten van rijp fruit: onschadelijk dus.
bertje1
24-11-2013 om 12:00
wat doen we moeilijk
gewoon niet drinken en roken, is dat nou zo moeilijk?
Kaaskopje
24-11-2013 om 12:22
Bertje
Je stelt het nu wel erg zwart/wit. Tijdens de zwangerschap neem ik aan? Een wijntje op zijn tijd kan geen kwaad, als je maar weet wanneer je dat mag doen. Roken is inderdaad: niet doen. Maar ja, als je het dan echt niet kunt laten: niet bij anderen die bewust niet roken in de buurt. Ga lekker ergens onder een afdakje of in de tuin staan als het zonodig moet.
Ik ben overigens ex-roker. Ik begrijp de behoefte dus wel.
MarSy
24-11-2013 om 21:51
Bv. en alcohol
Tijdens zwangerschap dronk ik niets, ik heb een film gezien van een kind met fas die zei dat ze wou dat haar moeder nooit wat gedronken had, dat heeft op mij wel indruk gemaakt.
Tijdens bv. af en toe, dat kan je inplannen als je kind regelmatig drinkt, want als de alcohol uit je bloed is na 1,5 uur, dan is het ook uit de bv.
Als je elke dag drinkt ben je verslaafd, inderdaad zoals wil schrijft
dc
24-11-2013 om 23:19
Kaaskopje
Gelukkig kan ik ook met een glaasje wijn af en toe nog rekenen zeg. Gewoon even 2 uur lang niet voeden na een glas, dan is er niets aan de hand. Heb een keer een feestje gehad, waarbij ik nogal doorgeslagen was, en toen heeft baby die nacht en de volgende dag flesvoeding gehad. En toen 's avonds gewoon weer aangelegd.
Juist het zo beklemmend allemaal goed en perfect willen doen, "want dat heb je voor je baby toch wel over" zorgt ervoor dat mensen de borst veel vroeger aan de wilgen hangen dan nodig is. Ik heb genoten van borstvoeding geven, juist omdat ik er relaxed mee om kon gaan.
En als ik had gedronken, dan bleef baby veilig in de cosleeper trouwens.
Waarom allemaal toch zo zwart-wit?
hortenia
24-11-2013 om 23:27
AnneJ, toe nou, zeg
Jouw houding ten opzichte van de jeugdbeschermingsinstanties zijn bekend, en hoewel je regelmatig doorslaat erken ik dat je wel eens een punt hebt.
Maar ik ben er van overtuigd dat alcohol te makkelijk aanvaard is in onze westerse maatschappij. En ik ben echt niet van de blauwe knoop, maar ik ben er van overtuigd dat er heel wat meer verslaafden zijn dan we denken. En dat een aantal van ons daar ongemerkt ook bij horen.
Waar de paniek uitbreekt als dat wijntje* niet meer gekocht kan worden.
Waar men maar al te makkelijk dat wijntje neemt om te ontspannen.
Waar men boos wordt aangekeken als men geen alcohol schenkt bij een feestje.
Waar ik te vaak "ééntje moet kunnen" heb gehoord, als ik de Bob wil zijn, of gewoon mijn hoofd erbij wil houden, punt .
En waar ik heel keurig nette, goed opgevoede en opgeleide vrouwen heb zien veranderen in hysterisch krijslachende tuthola's na alweer dat roseetje tijdens een kerst- of zakenborrel, uitje, feestje of gewoon gezellig in de tuin (liefst als je zelf net wil gaan slapen omdat je de volgende dag vroeg er uit moet, arghhh!).
Ik heb relaties kapot zien gaan door de drank omdat er door die roes dingen gebeurden die niet konden. En nee, dat ging niet om de bekende stereotiepe zuiplappen. Maar wel om bijvoorbeeld die ene keer dat er tijdens een feestje "een glaasje teveel" werd gedronken en iemand opeens met een ander in bed belandde.
Updates op twitter en facebook waarin men meldt dat het gisteravond wel érg gezellig werd, #auw #hoofdpijn #zwartekoffie
Zo vanzelfsprekend is drank geworden.
*) wijntje kan natuurlijk ook biertje, breezertje, bittertje, mixje of ander drankje zijn.
Jasam
24-11-2013 om 23:40
narcose/alcohol
Toen ik voor een operatie onder narcose moet, kreeg ik te horen in het ziekenhuis dat is 4x moest afkolven en 12 uur moest wachten met borstvoeding. Zo gedaan.
Mijn zoontje is 10 uur lang volledig onder narcose geraakt daarna.
Hij was volledig uit de tijd, reageerde nergens op en zag eruit als een plastic pop. De HA vertelde mij dat 24 uur de standaard tijd was.
Ik wist niet beter dan 12 uur, maar leef nu met een gigantisch schuldgevoel, had ik me meer moeten informeren, had ik kritischer kunnen zijn, had ik...was mijn onwetendheid toen de oorzaak van zijn achterstand nu.
Hij is getest op IQ omdat hij een achterstand had op school. Dat was te laag zodat hij in een speciaal traject terecht is gekomen. Ondertussen heb ik al heel veel gelezen over de effecten van stoffen die via de borstvoeding in een baby terechtkomen.
Ook narcose kan een hersenbeschadiging opleveren, net als alcohol.
Ik zal nooit weten of dit de oorzaak was, of dat het aangeboren is.
Hij is met een klein defect op de wereld gekomen, een gedeelte van het syndroom van Poland.
Heb de gehele zwangerschap alle gezondheidsrisico's vermeden.
Zo gezond mogelijk doorgebracht, en toch...
Leen13
25-11-2013 om 00:27
alcohol vanzelfsprekend
Zelf kom ik uit een familie waar matigheid de toon is. Mijn vader had wel eens een glaasje cognac als hij op visite ging en ging dan toch weer na een paar uur achter het stuur. Nooit een probleem geweest. Ik drink zelf ook 3x per jaar een glas, wijn of cognac. Maar inderdaad de koffie met cognac na het kerstdiner werd me, 5 maanden zwanger, door sommige collega's wel ingewreven.
Ik kan me voorstellen dat drank meer kapot kan maken dan je lief is. Maar dat is extreem. En ik leef niet in dat soort extremen.
Ik vind de reacties daarentegen extreem. Vanwege een chronische ziekte word mijn lever gecontroleerd. Ik heb dus jaren gehoord van de arts dat ik alweer teveel gedronken had. Misschien een grap, misschien expres, maar dat ging me wel irriteren en ik heb er op een gegeven moment wel iets van gezegd. Alleen omdat je toegeeft incidenteel te drinken ben je al verdacht. Want alle alcoholisten liegen over de hoeveelheid. Doe maar normaal denk ik dan.
winterzonnetje
25-11-2013 om 06:57
hortenia
Ik ben het helemaal met je reactie eens! Vanuit mijn werk heb ik regelmatig met verslavingszorg te maken en daar hoor ikk hetzelfde. Alcohol is het grootse probleem! Het is zo maatschappelijk geaccepteerd! Ik merk ook dat je soms raar aangekeken wordt als je niet drinkt. Binnen kort heb ik weer het jaarlijkse etentje van mijn mans werk. Ik rij dan en drink niets. Eerdere keren kreeg ik letterlijk niets te drinken omdat de standaard bij iedere gang een andere soort wijn is. Ik moest zelf elke keer iets anders vragen. En dan ben je toch minder gezellig. De meeste mensen moesten toch ook met de auto naar huis.....
groetjes winterzonnetje
Leen13
25-11-2013 om 08:09
drank
Ik hoor die verhalen ook wel maar ik zie het toch al jaren niet meer om mij heen. Borrels op het werk zijn nooit met sterke drank dus men kan hooguit een paar biertjes of glazen wijn krijgen. Ook uit eten is met hooguit wijn of bier. Sterke drank moet je zelf betalen en dat doen de meesten dan toch niet. Familie drinkt ook hooguit een glas wijn of een paar glazen bier. De meesten drinken tegenwoordig gewoon fris. Mijn vriendinnenavond is gewoon de hele avond koffie en koffiedrinken bij vriendinnen is ook al gewoon koffie en niets anders, een vriendin drinkt weleens een glas wijn. Op school van de kinderen is ook alleen maar fris of koffie en thee.
Ik geloof het best maar ik denk ook dat niet iedereen laveloze bijeenkomsten heeft. Net als roken is dat al jaren veel minder geaccepteerd.
Leen13
25-11-2013 om 08:22
vroeger
Ik had vroeger ook altijd een sortering drank en wijn voor gasten maar dat is ook al weer lang geleden. Wij drinken zelf niet dus ik heb het ook niet in huis.
Yura
25-11-2013 om 10:23
Geloof het niet
Ik geloof eigenijk gewoon de cijfers niet. Weet niet hoe dat gemeten is, maar ik ken werkelijk helemaal niemand die in de zwangerschap wel eens wat gedronken heeft, ik heb het ook nog nooit gezien op een feestje.
Leen13
25-11-2013 om 10:45
vraag het me ook af
Misschien heeft het wel te maken in welke omgeving je verkeert. Maar ik kan me, behalve mijn schoonzusje die weleens een glas wijn dronk, alleen een ver aangetrouwd familielid herinneren die dronk en daar ook, alweer lang geleden, aan overleden is. Gelukkig geen kinderen.
Geen van mijn vriendinnen dronk tijdens de zwangerschap. Misschien een, zou kunnen, ook al weer 35 jaar terug. Haar kinderen hebben geen FAS en gewoon een goede opleiding.
In de familie van mijn ouders, grote families, ook niemand die zwanger gedronken heeft danwel een FAS kind.
Een nicht is zwakbegaafd zonder drinkende ouders. Gewoon een speling van de natuur. Ze krijgt veel steun van haar overigens goed opgeleidde broers en zussen.
Fransien
25-11-2013 om 11:32
Drinken
Ik heb ook nooit gedronken tijdens de zwangerschap, wel in de borstvoedingsperiode, dan nam ik na de laatste voeding terwijl ik wist dat kind minimaal 4 maar normaal gesproken 6-8 uur door zou slapen, 1 glaasje wijn met mijn man. Dat deden we voor de kinderen ook altijd in het weekend, dan kookte ik lekker uitgebreid en hadden we 's avonds iets lekkers en ons weekendflesje wijn. Dat flesje wijn werd het niet maar 1 glaasje laat op de avond was wel erg prettig.
Ik heb laatst zoiemand die ook bij de FAS-vereniging zit gesproken en die heeft mij dus verteld dat er zulke onverantwoordelijke moeders zijn, ze hadden er laatst eentje gesproken die er gewoon voor uitkwam dat ze een kersenbonbon had gegeten en zich er niet eens schuldig over voelde. Deze FAS-dame had de moeder dus verteld dat dat alcohol was en dat dat al kon leiden tot FAS en alle gedragsproblemen van dien en dat dat dus allemaal haar eigen schuld was. Verder vond ze dat iedereen die bij een operatie betrokken was, niet zwanger mocht zijn. Als je je handen met alcohol desinfecteerd, kwam dat ook in je bloed. Dat was maar heel weinig, maar iedere druppel kon al zo onnoemlijk veel kwaad aanrichten...
Persoonlijk vind ik dit een onnodig schuldgevoel aanpraten. Er is niemand in deze discussie die flink drinken tijdens de zwangerschap goed vindt, maar de manier waarop deze FAS-dame echt het minste geringste demoniseerde ging mij veel te ver.
Nikke
25-11-2013 om 13:36
ziek
Fransien, die FAS-dame lijkt mij ziek, psychisch. En flink ook.
Eng hoor.
Charis
25-11-2013 om 13:47
Linda
In de laatste aflevering van Linda staat een aantal portretten van FAS-kinderen. Best indringend om al die kenmerkende FAS-koppies te zien (dunne bovenlip, geen geultje onder de neus, slechte tanden en wat je niet direct ziet, beschadigde hersenen).
Er staat bij dat foetaal alcholsyndroom te wijten is aan te veel alcohol tijdens de zwangerschap. Een veilige hoeveelheid is niet aan te geven. Hoe moeilijk is het nou om de alcohol te laten staan tijdens de zwangerschap? Hoe AnneJ denkt over jeugdzorg en overlichting van de overheid weten we inmiddels wel, ik denk daar het mijne van.
Temet
25-11-2013 om 13:59
"ik ken niemand"
Yura: "ik ken werkelijk helemaal niemand die in de zwangerschap wel eens wat gedronken heeft, ik heb het ook nog nooit gezien op een feestje"
Nou, je moet behoorlijk stevig in je schoenen staan om unverfroren toe te geven dat je wel eens een glas drinkt als je zwanger bent. En wie als zichtbaar zwangere op een feestje drinkt kan de rest van de avond afschrijven, denk ik.
Dan kan je voor jezelf nog heel goed bedacht hebben waarom het geen kwaad kan, dat wil nog niet zeggen dat je zin hebt in even uitgebreide als voorspelbare discussies Zwanger zijn is op zich al vermoeiend genoeg
Groeten,
Temet
Leen13
25-11-2013 om 15:18
ik denk
Dat het veel belangrijker is om zwaar drinkende moeders tijdig te adviseren hoe ze hulp kunnen krijgen bij het stoppen danwel hoe ze hulp kunnen krijgen bij een abortus. Je wil toch niet het risico lopen dat je kind FAS heeft.
Leen13
25-11-2013 om 15:43
eigen risico
Verder denk ik dat het eigen risico een veel groter risico is omdat zwangeren vrouwen met weinig geld dan mogelijk geen hulp zoeken vanwege het geld dat het ze dan gaat kosten. Van mij mag dat eigen risico onmiddelijk eraf.
Dat is pas echte hulp, niet het zwartmaken van zwangeren die een glas wijn drinken.
Henk
25-11-2013 om 18:36
kans
"Bijzonder anonieme reaguurder, je reactie is wel heel lukraak en slecht geinformeerd."
Sorry, vergeten naam in te vullen, ik ben gewoon Henk.
Los van alle bijsluiters en stickers, en wat wel en gebruikelijk is NL, ik vind het typisch dat hier zoveel drukte wordt gemaakt over de arme drinkende moeder die misschien wel geheel onterecht stress wordt aangejaagd.
Als je niet gestrest wil worden, dan kun je beter dat ene wijntje laten staan, zou ik denken. Ook al om het zekere voor het onzekere te nemen, want van alcohol is wel degelijk bekend dat het een schadelijke stof is..
Het lijkt wel of jullie banger zij van de kans dat er misschien iemand onterecht gestrest wordt, dan van de kans dat een baby toch een tik mee krijgt..
Kaaskopje
25-11-2013 om 19:29
Ik ga ervan uit dat jij er verstandig mee om bent gegaan. Ik stel me zo voor dat jouw man niet gedronken heeft als jij wel gedronken hebt. Mijn man dronk vroeger bier en ik was een keer flink nijdig omdat hij bier had gedronken toen ik niet thuis was. En waarom? Omdat je met een biertje, wijntje of 2 biertjes/wijntjes al niet meer zo alert bent als zonder.
Ik vind, maar dat is dus heel persoonlijk, ook niet dat ik een minder relaxte borstvoedingstijd heb gehad door het ontbreken van alcohol. Na 8 maanden was de behoefte zo minimaal geworden, dat dat laatste stapje, stoppen, geen drama was. Ik ben van het kamp 'na een poosje is het mooi geweest', een meerjarenplan heb ik nooit begrepen. Maar dat is een ander onderwerp.
Leen13
25-11-2013 om 19:57
stress
Dat gemiep over een glaasje wijn voorkomt dat de hulp geboden wordt waar het echt nuttig is en echt schade voorkomt. Daar zou het over moeten gaan. Daar zouden spotjes over gemaakt moeten worden en posters in de wachtkamer van de dokter en het ziekenhuis. "Zwanger en alcohol? Laat u hier goed adviseren en vraag zonodig hulp bij het stoppen met drinken of goede anticonceptie. Zo voorkomt u ernstige schade aan de ontwikkeling van uw ongeboren kind." En dan niet melden natuurlijk maar helpen.
Informatie op gezondheidssites en sites van instellingen lijkt me ook nuttig. Gewoon concreet dat je een abortus kunt regelen en goede anticonceptie nodig hebt. En waar je dat kunt vinden. Ook waar je goede verslavingszorg kunt vinden in jou buurt. Gewoon anoniem lijkt me ook nuttig.
Aagje Helderder
25-11-2013 om 21:11
Yura
Ik heb wel alcohol gedronken tijdens al mijn zwangerschappen.
Bij de eerste het 'meest', soms wel eens een glas per week. Nooit meer dan dat ene glas in de week trouwens en ook lang niet iedere week. Tijdens mijn tweede zwangerschap ook wel eens, maar al weer minder. Tijdens mijn laatste zwangerschap een glas champagne tijdens oud en nieuw, was toen dertien weken ofzo. En eerlijk gezegd geloof ik gewoon nog steeds niet zo dat zo matig drinken een probleem zou zijn. Maar goed, dat is verder niet wetenschappelijk onderbouwd. Alleen vanuit de gedachte dat er vroeger heel wat meer gedronken werd (al die vrouwen die vanwege bloedarmoede op doktersadvies aan de Pleegzuster Bloedwijn gingen) en er toch ook heel veel gezonde kinderen geboren.
Ik deed er trouwens totaal niet geheimzinnig over dat ik wel eens een glas wijn dronk en nog niet. Je merkte wel dat per zwangerschap de druk om totaal niet te drinken toenam. Ik vind een glas wijn heerlijk, nog steeds. En de lijst ge- en verboden werd steeds groter. Ging echt niet alleen of vooral over alcohol. Bij mijn laatste zwangerschap durfde ik bijna niets meer te eten uit angst dat ik mijn kind iets aan zou doen. Niet normaal meer. En eerlijk gezegd vond ik het tijdens mijn laatste zwangerschappen moeilijker om geen zachtgekookt ei te eten dan om de wijn te laten staan. Zou ik daar nu ook verslaafd aan zijn?
Aagje
Leen13
25-11-2013 om 21:48
en verder
Kun je ook gewoon genieten van alles wat je doet om het voor je kind zo gezond mogelijk te krijgen. Daar kun je mensen ook op wijzen, dat de voorbereidingstijd ook 'verslavend' kan zijn. Ik heb jaren foliumzuur geslikt en 2x per week vette vis gegeten voor de ontwikkeling van een goed zenuwstelsel. Geen rauw vlees of schimmelkaas gegeten en veel gewandeld. Vers en gevarieerd gekookt. Sap gemaakt in de blender. Zoveel mogelijk stress vermeden en plezier gemaakt, mezelf verwend. Eenmaal zwanger besloten me niet in te laten met stressvolle testen, alles was welkom, en thuis te bevallen omdat ik weet hoe het in ziekenhuizen toegaat en dat is met mijn allergie en het risico op fouten door communicatieproblemen voor mij geen eerste keus. Het is ook gewoon heerlijk en een sport om zo gezond mogelijk te zijn. Niet uit angst en stress maar uit optimisme. En er van alles over gelezen en gezien, mensen gesproken over zwangerschap en bevalling. Het is een spannende tijd maar goed voor jezelf zorgen is ook gewoon fijn. Dat kun je ook meegeven aan veeldrinkende vrouwen. In plaats van de focus op drinken is de focus op plezier in gezondheid ook een mogelijke verbetering.
Aagje Helderder
25-11-2013 om 21:49
Overigens
er over nadenkend zou ik er met de huidige toestand over alcohol misschien op sommige plaatsen wel geheimzinnig over gaan doen als ik enige hoeveelheid alcohol gedronken zou hebben als ik nu nog eens zwanger zou zijn. Ik zou het denk ik niet meer melden bij verloskundige, gynaecoloog, consultatiebureau en huisarts. Dat deed ik destijds dus wel en dat leverde geen problemen op.
Volstrekt hypothetische situatie trouwens...
Aagje
Leen13
25-11-2013 om 21:55
ook roken
Mijn zus kreeg van de vroedvrouw het advies om het roken zoveel mogelijk te beperken tot minder dan 5 per dag. Als je het echt niet kunt laten lijkt me dat verstandiger dan angst inpompen en te staan op zero tolerance.
Gelukkig lukt het veel vrouwen wel om te stoppen of tijdelijk niet te roken. Voor een gezond kind heb je echt wel een hele grote motivatie.
winterzonnetje
25-11-2013 om 22:47
anna j
"Dat het veel belangrijker is om zwaar drinkende moeders tijdig te adviseren hoe ze hulp kunnen krijgen bij het stoppen danwel hoe ze hulp kunnen krijgen bij een abortus. Je wil toch niet het risico lopen dat je kind FAS heeft"
Ik ben het echt met je eens. Alleen hoe spoor je deze vrouwen op? Ik neem aan dat de gemiddelde verslaafde zwangere vrouw verteld bij de verloskundige dat ze veel te veel drinkt.
Maar goede hulp bij afkicken lijkt me echt belangrijk!
Leen13
25-11-2013 om 23:52
andersom
Het zou al veel schelen als je van de notie afgaat dat vrouwen 'opgespoord' moeten worden voor ze geholpen kunnen worden. Je geeft vrouwen zoveel mogelijk zelf de middelen in handen. Door breed toegankelijke informatie, neutraal en informatief en niet bedreigend en bestraffend. Een beroep doen op de motivatie van vrouwen die echt groot is voor een gezond kind.
Het kan best dat de verslaving ernstiger is dan de motivatie maar de motivatie voor een gezond kind kan wel net de stap betekenen naar hulpverlening. Melding en rechtzaken zal de zaak alleen maar compliceren. Adekwate hulp, waar mogelijk anoniem, en kennis van de sociale kaart en de mogelijkheden en daar neutraal over informeren lijkt me een veel betere optie.
Maar dat vereist wel een omslag in het denken.
Reageer op dit bericht
Op dit topic is al langer dan 4 weken niet gereageerd, daarom is het reageerveld verborgen. Je kan ook een nieuw topic starten.