1 mei 1998
Over de gratis-economie op internet.
Wie een GSM-abonnement afsluit, krijgt er gratis -- of bijna gratis -- een high-tech telefoon bij. Wie zich op het Web waagt, doet dat met een gratis browser. En wie Ouders Online bezoekt, kan de knip gesloten houden. Al het goede is gratis, zo lijkt het. Of niet?
Het begon in de jaren tachtig. Frankrijk had een sterk verouderd telefoonnet, en het aantal aansluitingen per hoofd van de bevolking verschilde weinig van een gemiddeld Derde-Wereldland. De wet van de stimulerende achterstand sloeg krachtig toe: het net werd in hoog tempo gemoderniseerd en elke Fransoos kreeg een gratis Minitel-terminal (voor 06-diensten via het beeldscherm, zeg maar). Daarmee werd een drievoudige win-win situatie gecreëerd. De consument kreeg gratis hardware, de Franse PTT zag de telefoontikken binnenstromen, en de aanbieders van Minitel-diensten werden er ook niet armer van. Want net als bij onze commerciële 06-nummers kunnen ze zelf een bepaald bedrag per minuut in rekening brengen. Wat overigens aardig kan oplopen; de hoogste Minitel-rekeningen komen in de buurt van 25.000 gulden per maand.
Voor GSM-telefoons geldt ongeveer hetzelfde als voor die Minitel-terminals; de consument betaalt zijn hardware terug in de vorm van abonnementen en -- prijzige -- telefoontikken. Voor browsers ligt de zaak wat ingewikkelder: Microsoft gebruikt zijn Explorer om Windows te promoten en Netscape is wel gedwongen om mee te gaan. (Sinds begin dit jaar is de Navigator weer gratis.) Of Netscape voldoende andere inkomsten kan genereren om overeind te blijven staat nog te bezien.
En Ouders Online? In tegenstelling tot het Minitel-model hoeft u niets voor onze diensten te betalen; er wordt geen supplement bij uw telefoontikken opgeteld. En zelf-promotie à la Microsoft speelt bij ons ook geen rol, aangezien we niets anders te bieden hebben dan deze Web-site. Hoe spelen we dat klaar? Wie betaalt onze rekeningen?
Op dit moment moeten we het hebben van de advertenties. Maar, hoe dankbaar we ook zijn voor de ondersteuning van onze huidige adverteerders, hun bijdrage is bij lange na niet voldoende om de kosten te dekken. Laat staan om al die prachtige plannen te financieren die we nog in petto hebben.
En naarmate onze populariteit toeneemt, worden de kosten navenant hoger. Hoe meer bits en bytes onze server verlaten, des te hoger onze PTT-rekening, bijvoorbeeld. Om van de toenemende werkdruk nog maar te zwijgen. Meer bezoekers betekent immers meer vragen aan onze deskundigen, meer Oneliners, meer Galerij-berichten, meer forumberichten (zoals u gezien heeft: soms al 100 per dag), enzovoorts.
Met stijgende verbazing slaan we daarom gade wat er om ons heen (en in onze eigen e-postbus) voor raars gebeurt. In de Volkskrant van 2 mei bijvoorbeeld, klaagt een journalist over het feit dat het Internet steeds commerciëler wordt ("Surfen op je hurken", over kinder-sites zoals Okidoki). Citaat: "Zelfs op de site van Ouders Online [...] legt zeepfabrikant OMO tegenwoordig uit hoe je vlekken verwijdert uit de kleren van je schobbejakken. Met zeep." Wat is dit voor flauwe onzin? Hoe denkt men dán dat we die gratis dienstverlening kunnen volhouden?
En wat onze eigen bezoekers betreft: de eisen die aan ons gesteld worden, worden steeds hoger, evenals de toon waarop dat gebeurt. Zelfs bij papieren bladen, waar nota bene voor betaald wordt, is dat nog nooit vertoond. Boosheid over het forum dat af en toe een dagje dicht is ("U wekt daarmee de indruk dat u de fora als een onbelangrijk onderdeel van uw website beschouwt"), woede over niet geselecteerde vragen aan de kinderarts ("Op deze manier hoeft U in ieder geval van ons geen reacties meer te verwachten"), onbegrip voor het feit dat we een Web-site zijn en geen push-kanaal ("Nogal grof om te stellen dat u mijn vragen beantwoord zou hebben", van een lezer die niet de moeite genomen heeft om zelf te komen kijken wat er met zijn of haar vraag gebeurd is), enzovoorts, enzovoorts. Het is werkelijk verbijsterend.
Daarnaast hebben we natuurlijk ook goede ervaringen, enthousiaste bezoekers en hartverwarmende reacties, maar het probleem blijft bestaan. There's no such thing as a free meal. Zoals het nu gaat, gaat het echt niet langer.
