11 september 2022 door Liesbet Goubert
Als je met je kind naar een doktersafspraak moet voor een vaccinatie kunnen er veel vragen bij je opkomen. Hoe zal het verlopen, zal mijn kind pijn ervaren, hoe kan ik voorkomen dat mijn kind pijn of angst ervaart en hoe kan ik mijn kind helpen om de pijn te verlichten? Of misschien is je kind angstig door eerdere ervaringen, of heb je zelf angst voor naalden of dokters. Professor Liesbet Goubert is auteur van het boek ‘Mijn kind heeft pijn’ en deelt haar inzichten en tips.
Wat kan je nu doen als ouder tijdens het doktersbezoek om de pijn zo minimaal mogelijk te houden? De juiste voorbereidingen treffen, maken het verschil. Informeer bij de arts of verpleegkundige hoe de medische procedure zal verlopen, vraag waarom de procedure nodig is, wanneer het zal plaatsvinden, hoelang de procedure zal duren en welke sensaties en gevoelens deze situatie kan opwekken bij je kind. Vraag ook aan de arts of verpleegkundige om jouw kind in te lichten – aangepast aan de leeftijd van je kind – of doe dit zelf. Je kan bijvoorbeeld samen een boekje bekijken. Geef feitelijke en eerlijke informatie aan je kind. Wat zal je kind zien, horen, voelen en ruiken?
Veelvuldige studies tonen aan dat borstvoeding pijn en angst verlicht bij baby’s. Vraag of je borstvoeding kan geven tijdens de procedure (indien mogelijk) en/of na de procedure. Trek comfortabele kledij aan zodat je makkelijk borstvoeding kan geven. Als je kind geen borstvoeding krijgt, kan je aan de hulpverlener vragen of het mogelijk is om je baby een suikeroplossing toe te dienen net voor de procedure. Dat heeft dezelfde pijnstillende eigenschappen als borstvoeding en kan toegepast worden bij matig pijnlijke procedures zoals een vaccinatie, inbrengen van een infuus of een bloedafname.
Probeer bij niet te ingrijpende procedures bij je kind te blijven. Jouw aanwezigheid is immers geruststellend en kalmerend voor je kind. Vraag ook aan de arts of verpleegkundige of je kind op je schoot mag zitten tijdens de procedure. Deze positie van rechtop zitten, in combinatie met de aanraking van jouw lichaam, voelt veilig aan voor je kind en werkt daardoor pijnstillend. Als een hulpverlener je vraagt om je kind op een (koud) matje te leggen, kan je wijzen op het belang van een veilig aanvoelende houding voor je kind, namelijk op je schoot en rechtop. Soms vraagt een hulpverlener om je kind stevig vast te houden (om hem of haar te immobiliseren), maar dit voelt heel bedreigend aan voor je kind. Dan kun je zeggen dat je dit liever niet wilt, omdat het je kind angstiger kan maken. Als je al een iets ouder kind hebt, kun je vragen welke houding je kind het prettigst vindt.
Ontspanningsoefeningen kunnen helpen om angst en spanning bij je kind te verlichten. Een voorbeeld hiervan is het slangenspel. Laat je kind vier tellen diep inademen door de neus. Daarna vraag je je kind om weer uit te ademen door de lucht via de mond te laten ontsnappen terwijl je kind zo lang mogelijk het geluid van een slang nadoet – luid sissend. Je kan deze oefening verschillende keren herhalen. Ontspanningsoefeningen kunnen nuttig zijn, als je merkt dat je kind angstig is.
Door je kind af te leiden van de medische procedure en de pijn, kan je zijn of haar pijn verlichten of zelfs voorkomen. Bij baby’s kan je de aandacht richten op een favoriete knuffel, hun fopspeen, een bellenblaas of een leuk speelgoedje, dat rinkelt of knispert. Ook kan je een boekje voorlezen of een liedje zingen. Bij peuters, kleuters en basisschoolkinderen zijn de mogelijkheden eindeloos. Denk aan:
Ook bij oudere kinderen vanaf 12 jaar kun je afleiding gebruiken. Veel tieners luisteren bijvoorbeeld graag naar muziek of spelen graag een game op hun smartphone. Of ze kijken naar een filmpje op hun smartphone of tablet.
Je kind herhaaldelijk geruststellen – ‘Het zal vlug voorbij zijn’, ‘Het komt goed’, ‘Maak je geen zorgen’, ‘Het zal niet zo erg zijn’ – lijkt logisch, maar paradoxaal genoeg blijkt uit onderzoek dat het een averechts effect heeft. Je kind zal dit opvatten als een signaal dat er duidelijk wél iets is om bang voor te zijn. Ook je kind overdreven troosten en veel vragen stellen over de pijn, maakt je kind angstiger. Wat kan je dan wel doen?
Een doeltreffende manier om pijn tijdens een medische procedure te voorkomen of toch alleszins te dempen is het gebruik van een speciale crème die de huid lokaal en tijdelijk verdooft, zoals Emla®. Een dergelijke crème is nuttig om de huid te verdoven voor een injectie of een andere pijnlijke procedure. Je moet wel op voorhand plannen, want je kan deze crème enkel op voorschrift afhalen bij de apotheek. Voor een optimale werking, breng je de crème een uur van te voren aan. Bespreek het gebruik ervan met je arts en laat je adviseren.
Wie interesse heeft in hoe je de pijn van je baby kunt verlichten tijdens medische procedures kan de video’s Reduce the pain of vaccination in babies of Reduce your infant’s pain during newborn blood tests bekijken via YouTube. Ouders van peuters en kleuters kunnen de video It Doesn’t Have To Hurt bekijken. Een leuke en informatieve video is Learning how to manage pain during medical procedures. Als je samen met je kind wil bijleren over pijn en hoe je pijn kunt verlichten, dan is de video Jij bent de baas van jouw brein een aanrader!
