5 maart 2015 door Henk Boeke
Wat is 'thuisonderwijs' eigenlijk, en waarom wil Rotterdam ervan af?
Het gaat maar om zo'n 400 kinderen in heel Nederland, maar de discussie over het thuisonderwijs staat weer helemaal op scherp. Vanwege een Rotterdamse CDA-wethouder die op eigen houtje, los van de geldende wet- en regelgeving, het thuisonderwijs de wereld uit wil helpen. (Zie: Rotterdam wil af van thuisonderwijs op de site van RTV Rijnmond.) Hoe zit dat nou eigenlijk, met dat thuisonderwijs? En waarom wil de Rotterdamse onderwijswethouder er zo graag vanaf?
Op dit moment is het nog zo dat je 'op grond van levensovertuiging' (en met een beroep op de wet), vrijstelling van regulier onderwijs kunt krijgen. Als er geen school in de buurt is die past bij jouw religie of levensovertuiging, kom je in aanmerking voor vrijstelling. In de ene gemeente gaat dat makkelijker dan in de andere. Het hangt heel erg af van de plaatselijke leerplichtambtenaar die je toevallig treft, of die het accepteert of niet. Ouders die op grond van pedagogische overwegingen hun kinderen thuisonderwijs willen geven, krijgen geen vrijstelling. In het buitenland, waar thuisonderwijs veel meer geaccepteerd is dan bij ons, kan dat wel. Van de West-Europese landen is het alleen verboden in Duitsland. En in Amerika is het heel gewoon.
Even om de gedachten te bepalen: bewust thuisonderwijs willen geven is iets anders dan noodgedwongen thuis komen te zitten omdat geen school je kind wil hebben. Bij bewust thuisonderwijs gaat het – zoals gezegd – om zo'n 400 kinderen, terwijl het bij noodgedwongen thuiszitters om ongeveer 15.000 kinderen gaat. (Die meestal niet of nauwelijks onderwijs krijgen, zoals beschreven in het rapport Van leerplicht naar leerrecht van de Nationale Kinderombudsman uit 2013). Thuisonderwijs is ook iets anders dan afstandsonderwijs. Bij thuisonderwijs bepalen de ouders zelf het leerplan en de leermethodes, terwijl dat bij afstandsonderwijs door een externe instantie gebeurt. Zoals de Wereldschool of Edufax. Bijvoorbeeld voor gezinnen die in het buitenland wonen of een wereldreis maken.
Over thuisonderwijs heersen veel misverstanden. Bijvoorbeeld dat kinderen die thuisonderwijs krijgen, de hele dag thuiszitten. Suzan Put, persvoorlichtster van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs (NVvTO), en zelf ook thuisonderwijs-moeder:
"Ouders kennen thuisonderwijs niet en vinden het maar vreemd om je kinderen niet naar school te laten gaan. Veel mensen denken dat thuisonderwijs inhoudt dat kinderen de hele dag binnen aan de keukentafel zitten, geen andere kinderen zien en dat thuisonderwijs daardoor een geïsoleerd gebeuren is. Een totaal verkeerd beeld."
In werkelijkheid blijken kinderen die thuisonderwijs krijgen, juist veel erop uit te gaan. Naar musea, de stad in, of de natuur in. Een ander misverstand is dat kinderen die thuisonderwijs krijgen, zouden kunnen vervreemden van andere kinderen. Ook dat blijkt reuze mee te vallen. Put: "Ze kunnen lid zijn van sportclubs of andere clubs, ze kunnen spelen met buurtkinderen, en ze kunnen vrijwilligerswerk doen. Er is ook een netwerk van thuisonderwijs-gezinnen met heel diverse achtergronden, die samen allerlei activiteiten organiseren." Nog een misverstand is dat thuisonderwijs van mindere kwaliteit zou zijn dan regulier onderwijs. Dat is niet het geval, zo blijkt uit onderzoek. Niet alleen Amerikaans onderzoek, maar ook Nederlands onderzoek. Zoals:
Kinderen die thuisonderwijs hebben genoten, blijken uiteindelijk net zoveel kennis – of soms zelfs meer – te hebben als hun leeftijdsgenoten die naar een gewone school zijn gegaan. Waarschijnlijk omdat ouders die hun kinderen thuisonderwijs geven zeer gemotiveerd zijn, en zich ontzettend verdiepen in allerlei pedagogische en didactische methodes. Al met al leidde dat in 2013 tot een aanbeveling van wetenschappelijk onderzoekers van het Kohnstamm-instituut van de UvA om thuisonderwijs toe te blijven staan, en niet af te schaffen.
Het plan van de Rotterdamse wethouder om eigenhandig het thuisonderwijs af te schaffen, is volgens "bronnen op het stadhuis" waarschijnlijk ingegeven door de angst voor radicalisering. Vanuit de gedachte dat thuisonderwijs door streng-islamitische ouders een voedingsbodem voor radicalisering zou zijn. (AD, 4 maart 2015) Persvoorlichtster Put vindt het onbegrijpelijk dat dit gesuggereerd wordt: "Dit doet onrecht aan de islamitische ouders uit Rotterdam. Zij zijn bekende leden van onze vereniging, en verzorgen met zeer veel zorg het onderwijs aan hun kinderen. Ze nemen deel aan onze activiteiten en workshops, bedoeld voor kennisverrijking en kwaliteitsverbetering, en zijn absoluut niet geïsoleerd bezig." Maar indoctrineren ze hun kinderen dan misschien met akelige ideeën? Put: "Het is vreselijk dat deze mensen dit stempel krijgen. Ze veroordelen alle geweld nadrukkelijk, en ze zijn ervan overtuigd dat liefde en een warme gezinsband radicalisering en geweld voorkomen."
