2 oktober 2009 door Niels van de Griend
Nieuws over de nieuwe successiewet van 2010, en wat die betekent voor ongehuwde samenwoners zonder geregistreerd partnerschap. "Niets doen is geen optie", aldus onze notaris.
Als je partner overlijdt, moet je belasting betalen over de erfenis. Dat is geregeld in de successiewet. De hoogte van deze gehate belasting is afhankelijk van hoeveel je erft, en de relatie die je hebt tot de overledene. De aard van de relatie is ook van belang voor de zogenaamde vrijstelling: het bedrag waarover je geen belasting hoeft te betalen.
Omdat het huwelijk nu eenmaal de hoeksteen van de samenleving is, kunnen echtgenoten (en geregistreerde partners) rekenen op een laag tarief en een torenhoge vrijstelling. Op dit moment is de vrijstelling dik 500.000 euro (minus pensioenrechten).
Gehuwden en geregistreerde partners zullen dus niet snel successiebelasting hoeven te betalen over hun eigen erfdeel, maar voor samenwoners ligt dat anders.
Woont u ongehuwd samen (zonder geregistreerd partnerschap), dan bent u wat de successiebelasting betreft de pineut. In principe valt u dan in het horror-tarief, dat begint bij 41% over de eerste schijf, met een verwaarloosbaar vrijstellinkje.
Verkrijging van gemeenschappelijk vermogen via een zogenaamd 'verblijvensbeding' in een samenlevingscontract kan wel een beetje lucht geven, maar werkt niet in alle gevallen.
Voor samenwoners is het dus prut. Ik zie ze altijd bleek wegtrekken als ik dit onderwerp op mijn kantoor ter sprake breng. Helemáál hopeloos is het echter niet. Er zijn twee situaties waarin je – althans op dit moment nog – kunt ontsnappen aan de hoge successiebelasting.
1. Na 5 jaar aantoonbaar samenwonen (met een gemeenschappelijke huishouding) kom je in het veel gunstiger gehuwdentarief terecht en bouw je ook een flinke vrijstelling op. Maar 5 jaar is wel lang natuurlijk...
2. Het kan ook sneller. Onder de volgende voorwaarden kunnen samenwoners in de betere successiehoek belanden:
Let op: zo is het op dit moment (in 2009) geregeld. Met de vernieuwde successiewet gaat dit veranderen.
Het verschil tussen gehuwden en geregistreerde partners enerzijds en ongehuwde samenwoners anderzijds is dus enorm. Daar gaat de nieuwe successiewet een eind aan maken. Maar wacht nog even met hallelujah; de vlag kan nog niet uit.
Ten eerste is het nog maar de vraag of de nieuwe wet snel ingevoerd kan worden. De bedoeling is: 1 januari 2010, maar de Tweede Kamer is er nog lang niet uit. Het kan dus best later worden. Ten tweede zitten er ook inhoudelijk haken en ogen aan.
In principe wordt het wel eenvoudiger. Het idee is namelijk dat er een algemeen partnerbegrip gaat komen. Wil je in aanmerking komen voor het laagste tarief en de hoogste vrijstelling, dan is het van belang om wettelijk aangemerkt te worden als partners. Gehuwden en geregistreerde partners zijn dat in ieder geval, maar ook samenwoners kunnen ervoor in aanmerking komen.
Samenwoners zijn partners in de zin van de (toekomstige) successiewet, als zij voldoen aan de volgende voorwaarden:
Je kunt overigens geen partner zijn als je een bloedverwant bent in de rechte lijn (ouder-kind). En anders dan nu kun je in de toekomst maar één partner hebben.
Conclusie: overweeg om vóór 31 december 2009 een notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting te sluiten. Want als de nieuwe successiewet toch ingaat op 1 januari 2010, en je partner overlijdt op 2 januari, dan ben je te laat. Met een overleden partner kun je immers geen contract meer sluiten. Belangrijk is ook dat '5 jaar aantoonbaar samengewoond hebben' niet meer geldt!
Een notarieel samenlevingscontract is overigens geen straf. Je kunt er ook allerlei andere dingen in regelen, zoals (partner-)pensioen, alimentatie, boedelverdeling, en inbreng eigen woning.
Heel misschien komt er overgangsrecht, op grond waarvan bestaande rechten worden beschermd, maar ik acht de kans daarop heel klein.
Dus, samenwoners: op naar de notaris voor een samenlevingscontract, of in ieder geval een goed gesprek daarover. Niets doen is geen optie.
