16 januari 2020 door Sandra Zuiderduin
Een stiekem zoentje hier, een hartje daar, veel gegiechel en geapp over en weer. Zoonlief blijkt op zijn prille leeftijd van tien jaar voor het eerst een heus vriendinnetje te hebben. Wat leuk! Toch? Of gaat het nu wel heel snel? Help?! Hoe ga ik als ouder om met de prille puberliefde van mijn kind? Hoe help ik hem of haar het beste bij zijn eerste stapjes op zijn seksuele ontdekkingstocht? Voor Ouders Online zocht ik het uit!
Als zoonlief ineens een vriendin blijkt te hebben. Dat overkwam me een aantal weken geleden totaal onverwachts. Hoewel ik mezelf een behoorlijke 'open minded' en meegaande moeder vindt, verraste het me behoorlijk dat hij al op zijn tiende aan de verkering was. Leuk, vond ik eerst nog. Schattig. Onschuldig. Toch? Tot het bewuste telefoontje na een filmavond bij een jeugdhonk bij ons in het dorp. "Hi mam, mag Diana blijven slapen?' Voor iemand die niet snel met haar mond vol tanden staat en altijd vrij spontaan en impulsief reageert, bleef ik angstvallig lang stil en op de vlakte. "Eeuuh", probeerde ik nog wat tijd te rekken. "Zullen we dat eerst even met je vader bespreken?"
Om heel eerlijk te zijn, wist ik het op dat moment gewoon echt eventjes niet. Tien jaar is doorgaans niet een leeftijd dat ze al bij elkaar op bed liggen en 'dingen' bij elkaar doen. Toch? Nou ja, je hoort wel eens van die verhalen. Ongeplande tienerzwangerschappen, een rits vervelende Soa's… ik zag mijn geest al dwalen. Maar ach, die ouders en dat meisje zelf…. harstikke keurig. Dat zal toch niet? Aan de andere kant is ze wel een jaar ouder en sowieso al verder omdat ze een meisje is. Lief. Mooi om te zien. En aan de blikken van mijn zoon te zien, had hij dat inmiddels ook ontdekt. Pffff. En zo pingpongden mijn geweten en gedachten heen en weer. Wat moest ik nu toch?
Ik besloot het zoals gezegd eerst eens met wat anderen te overleggen. Allereerst de ouders van Diana natuurlijk. Hoe zouden zij hier over denken? "Ach, wat maakt het eigenlijk uit?", begon haar moeder. "Ik vind het wel schattig zo. Samen op dezelfde kamer, maar wel met twee aparte matrassen. Dat moet toch wel kunnen?" Oké, zij maakt zich overduidelijk minder zorgen. Maar zij heeft het met haar oudere kinderen een keer meegemaakt. Ik was nog geheel onervaren op dit vlak. Dan mijn ex-partner, de vader van onze kinderen, maar eens vragen. "Ach, wat kan er nu gebeuren? Daar zijn ze toch echt nog niet aan toe, joh." Was ik dan de enige die beren op de weg zag? Ik, degene die altijd zo positief en onbevangen in het leven stond, maar nu zo behoudend en voorzichtig was?
Maar mijn gevoel is er nog niet gerust op en ergens diep van binnen blijft het knagen. De prille puberliefde blijkt ondertussen levensvatbaar en zoonlief vraagt mij steeds vaker om een nachtje slapen bij zijn vlam of zij bij ons. "Waarom dan niet?", vraagt hij als ik zijn volgende hoop weer eens de grond inboor. Ja, waarom eigenlijk niet? "Je weet toch hoe kinderen gemaakt worden?", help ik hem onomwonden aan mijn seksuele voorlichting aan hem van eerder herinneren. Hij knikt enigszins niet-begrijpend. "Daarom dus." Hmmm. Dat was wel heel direct, onbeholpen en weinig subtiel. Deze olifant-in-een-porseleinkastmethode is vast niet de juiste. Maar welke dan wel?
Ik besluit het een deskundige te vragen. Tot mijn eigen verbazing blijkt mijn aanpak er toch niet eens zo ver naast te zitten. Al mag het natuurlijk wel een stuk subtieler. "Maar het bespreekbaar maken, is het beste dat je in deze situatie kunt doen", raadt Naomi Dessaur aan. Als deskundige op het gebied van seksuele opvoeding heeft ze wel meer ouders van dit soort advies voorzien. "Je kunt ervan uitgaan dat je kind ook vol vragen zit en van alles wil weten. Door het bespreekbaar te maken en de juiste vragen te stellen, kun je hem heel goed helpen." Sterker nog, de expert noemt het zelfs een gouden kans. "Ik zeg altijd: grijp haakjes aan om het met je kind over seksualiteit te hebben. Dit is zo'n haakje. Je kunt deze situatie perfect als aanleiding gebruiken om het er met je kind over te hebben. Een uitstekend moment om het over grenzen, toestemming en respect te hebben."
Ja…. maar hoe dan? Vertellen over hoe en wat hij MAG of MOET doen en wat niet, lijkt me niet de juiste aanpak. Delen met hem over hoe ík of andere bekenden van hem het doen, nog veel minder. Gênant zelfs. Maar wat dan wel? Open vragen stellen, is vooral het devies van Dessaur die via haar platform Naomi Maakt Bespreekbaar hierover een gratis E-book en minicursus aan ouders aanbiedt. "Wij volwassenen hebben de neiging om het zelf groter te maken en allerlei aannames te doen, maar vaak zijn onze kinderen daar nog lang niet mee bezig. Dus laat je eigen aannames even zitten en vraag in plaats daarvan naar zijn of haar eigen ideeën", raadt ze aan. "Wat willen ze met elkaar doen? Met die benadering kun je heel goed inzoomen op de belevingswereld van je kind, zonder dat je er zelf over hoeft te beginnen."
Oké dan, daar kan ik wel wat mee. Ik besluit er eens goed voor te gaan zitten en hun prille tienerrelatie eens rustig de revue te laten passeren. Willen ze enkel handjes vasthouden en briefjes doorgeven of gaat het al iets serieuzer met een zoentje hier en daar? Hmmm.. meer dan een hartje over en weer over de app heb ik feitelijk nog niet gezien. Laat staan enige vorm van lijfelijk contact. Maar ja, dat kunnen ze natuurlijk ook stiekem doen als ik niet kijk. Zelf was ik er immers vroeger ook als de kippen bij. Maar ook nu word ik gelukkig gerustgesteld. "Welnee, de gemiddelde leeftijd dat jongeren iets met seks doen, is veel hoger dan vroeger. Ja, alleen online flirten, oftewel sexting, gebeurt wel weer eerder en sneller dan vroeger. Maar echte seks? Daar zijn jongeren gemiddeld pas aan toe als ze rond 18,6 jaar oud zijn."
Ooooooh, dus er is nog hoop voor deze wellicht ietwat overbezorgde moeder. Het verlossende antwoord komt later, als ik een weekje erna weer met mijn zoon praat. Enthousiast vertelt hij voor het eerst uit zichzelf over hun prille puberrelatie in vergelijking met die van een vriendje. "Patrick heeft een nieuw vriendinnetje en had op social media een video gezet waarin ze elkaar tongzoenen. Maar dat doen wij nog niet, hoor, mam. Want dat zoenen hè, dat lijkt ons gewoon heel erg vies." Zo. Het is maar even dat ik het weet. En ik me maar zorgen maken over mijn lieve, maar gelukkig nog zo kleine en onschuldige knul. En Diana? Die mocht dezelfde nacht natuurlijk nog blijven slapen. Op een apart matras naast zijn bed. Dat dan weer wel.
Jongeren beginnen steeds later aan seks. Dat bleek uit het grootschalige onderzoek Seks onder je 25e uit 2017 door Rutgers en Soa Aids Nederland in samenwerking met GGD'en en het RIVM. Deze trend geldt voor alle vormen van seks tussen de onderzochte jongerentussen 12 en 25 jaar. In 2017 geeft de helft aan met 15,4 jaar al getongzoend en met 16,2 jaar wel eens gevoeld en gestreeld te hebben. Ruim een jaar later (met 17,2 jaar) heeft de helft van de jongeren ervaring met vingeren of aftrekken en met 17,9 jaar heeft de helft van de jongeren orale seks gehad.
Met 18,0 jaar heeft de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap gehad. In 2012 was dat nog 17,0 jaar. De gemiddelde leeftijd waarop voor het eerst echt gevreeën wordt, ligt daarmee op 18,6 jaar. De groep jongeren die voor hun 14e jaar gemeenschap hebben, is hiermee beduidend kleiner geworden.
Van de jongeren die nog geen seks hebben, zegt 46% van de jongens en 59% van de meisjes dat ze zichzelf te jong vinden. Tussen 2005 en 2012 was de leeftijd waarop jongeren aan seks begonnen vrijwel gelijk. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat jongeren nu een andere norm hanteren ten aanzien van de leeftijd waarop ze seks horen te hebben.
Meer leuke en interessante infographics kun je vinden op de website van Seks onder je 25e.
