17 mei 2018 door Geertje Paaij
Hoe is het om een kind met schizofrenie te hebben? En wat zijn de gevaren van sociale media in zo'n situatie? In onze serie over zorgenkinderen vertelt een moeder over haar ervaringen.
Mijn kind is voor mij niet mijn ex-dochter. Tweeëndertig jaar geleden werd zij geboren en een oerinstinct overspoelde mij. Ik zou haar altijd beschermen. Het kwam geen seconde in mij op dat Brigit mij ooit uit haar leven zou wissen met de wens dat ik snel zou sterven.
Brigits brein wordt vanaf haar 18e geteisterd door het beest schizofrenie. Het brak los met een langdurige psychose en sinds die tijd volgden meerdere elkaar op. Tevoorschijn kwam een andere dochter, die uiterlijk nog steeds lijkt op het meisje dat ze ooit was, maar innerlijk een totaal andere persoonlijkheid herbergt. Die hitst haar op en zegt dat haar moeder de kwade genius is achter haar opnames en haar diagnose. Dat ze haar moeder moet bespuwen en intens moet haten. Als Brigit geen antipsychoticum inneemt, raakt zij steeds meer verstrikt in haar eigen wereld van wanen en hallucinaties. Door drugsgebruik verergerden de stemmen in haar hoofd.
Haar appartement veranderde in een zwervershol, waarin stank- en geluidsoverlast overheersten. Haar kommervolle woonomstandigheden leidden in de herfst van 2010 uiteindelijk weer tot een psychiatrische opname. In de kliniek was in de gemeenschappelijke woonkamer een PC beschikbaar, zodat Brigit vrijelijk toegang had tot Facebook. Via dit platform ontwikkelde ze romantische gevoelens voor een ex-bajesklant. In de winter van 2011 liep ze weg uit de kliniek, nam de trein naar haar 'vriend' en belandde in een woning waar kamers werden verhuurd aan ex-gedetineerden. Daar stelde een man met een Surinaams accent zich aan haar voor als Snowball. Ze ving op dat hij haar 'een goed poppetje' vond.
Even later streek het koude metaal van een pistool langs haar wang, waarna ze de loop tegen haar voorhoofd voelde. Ze moest lief zijn voor Snowball.
Mijn dochter wist zich los te rukken en sprong in paniek uit het raam op de eerste verdieping. Ze kwam op een fietspad terecht en werd gered door twee jongens die met hun auto passeerden. Zij maakten de autorace van hun leven naar het ziekenhuis, waar vaardige handen zich over haar ontfermden. Ze had een bekkenfractuur, een hersenschudding en talloze schaaf- en snijwonden. Haar linkeroog was dichtgeslagen.
Een jaar later kreeg Snowball vrijspraak. De bewijslast was te mager.
Er breken periodes aan waarin het contact met Brigit zich verdiept tot periodes waarin ze mij plotsklaps weer verkettert totdat ze vanaf de zomer van 2014 niets meer van zich laat horen en de GGZ-instelling mij niet wil informeren over haar welzijn. Dat verbiedt mijn dochter immers? Enkele mensen uit mijn vriendenkring zijn echter via Facebook wel met Brigit verbonden en houden mij een jaar lang op de hoogte.
'Brigit gaat los,' tipt een goede vriendin me in het voorjaar van 2015. Ze schrikt van haar onverbloemde teksten en stuurt me een paar screenshots van Brigits Facebook. Haar profielfoto herken ik amper. Ze heeft zwarte bretels over haar ontblote borsten lopen en blikt zwoel in de camera. Haar ogen zijn zwaar opgemaakt en het puntje van haar tong komt tussen haar lippen tevoorschijn.
Deze schizobitch weet van wanten. Ik ben het lekkere ding onder de rappers. Ik heb één hersenpan en die is vaak van mezelf. Ik zou me moeder graag op een biechtstoel zien.
Voor een pak shag of een zakje wiet doe ik alles. Ik hoop dat ik snel kanker krijg en extreem.
Ik licht haar mentor in, die het doorgeeft aan de woonbegeleiding. Brigit komt op de wachtlijst voor een langdurige opname.
Na vier maanden wachten is het zover: ze wordt opgenomen. Die zomer slaak ik een zucht van verlichting. Nu is Brigit voorlopig veilig en zal ze vast haar smartphone moeten inleveren en ook geen toegang hebben tot de gemeenschappelijke PC.
Op een snikhete dag berooft een oude vriend van Brigit mij echter van elke illusie. Via Facebook Messenger waarschuwt hij mij dat ze schokkende foto's op haar Facebook heeft geplaatst die weinig aan de verbeelding overlaten. Hij stuurt me een screenshot van haar profielfoto waarin zij een uitdagende pose aanneemt en haar borsten tevoorschijn springen uit een zwart vest. Ik herken het gangbare interieur van een psychiatrische instelling. Hoe is het mogelijk dat zij zo'n ontluisterende selfie kan plaatsen?
Eronder schrijft ze:
Zullen wij dan maar ook eens een nacht losgaan?
Ik sla alarm bij de kliniek waar Brigit verblijft, maar krijg te horen dat ze haar internettoegang niet kunnen blokkeren omdat ze vrijwillig is opgenomen. Maar ook bij een gedwongen opname kan dat niet zomaar. Twee maanden later is mijn dochter weer terug in haar zorgappartement.
Nu breekt de zomer van 2018 aan en is er nauwelijks nog iets veranderd in GGZ-instellingen om patiënten online bescherming te bieden. Sociale media opnemen in behandelplannen is niet vanzelfsprekend. Hoe het met Brigit gaat, weet ik nog steeds niet. Een enkele keer krijg ik een mail van haar waarin ze mij uitmaakt voor kankerslet, mij absoluut niet in haar leven wil en mij naar de hel wenst. Het raakt me diep in mijn ziel, al houd ik me voor dat Brigit ziek is. Ik stuur haar mails door naar een contactpersoon van de GGZ-instelling, als signaal dat ook mailverkeer valt onder het begeleiden van kwetsbare patiënten die er online van alles uitkramen. Of daar iets mee gebeurt, weet ik niet. Dat valt onder 'persoonsgebonden informatie'.
Wanneer trekken GGZ-instellingen samen op met naaste familie om kwetsbare patiënten in onze 24/7-samenleving te begeleiden bij het daaraan deelnemen? Zolang dat niet gebeurt, is de schade enorm: verstoorde familieverhoudingen, reputatieschade, oplichting, mensenhandel, tot en met levensdelicten.
Een volwassen patiënt met een ernstige psychiatrische aandoening is voor ouders nooit kind af. Hij of zij heeft duizend psychiaters, maar slechts één ouderpaar. De ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat in onze online wereld de psychiatrie als een natuurlijke schil een beschermingslaag om hun kind legt.
