4 maart 2022 door Herma Klein Kranenberg
Het HELLP-syndroom is een akelige zwangerschaps- complicatie die slecht kan aflopen: hoe herken je het, wat zijn de klachten en wanneer trek je aan de bel?
Lees hier het nieuwe artikel over het HELLP-syndroom.
Als ervaringsdeskundige met drie keer HELLP achter de kiezen, weet ik hoe belangrijk het is om zélf ook alert te zijn op signalen en tijdig aan de bel te trekken. Vage klachten kunnen gek genoeg een voorteken zijn van de levensbedreigende zwangerschapsaandoening HELLP. Wat die ogenschijnlijk vage klachten zijn en wanneer het raadzaam is alarm te slaan, komt aan bod in dit artikel.
Torenhoge bloeddruk, eiwit in de urine, een opgezet gelaat en duidelijke pijnklachten in de bovenbuik. Bij dit soort verschijnselen gaan als het goed is direct de alarmbellen rinkelen bij je verloskundige. Je moet dan acuut doorverwezen worden naar het ziekenhuis.
Helaas is het plaatje niet altijd zo duidelijk. Veel vaker zijn de verschijnselen van een (dreigende) pre-eclampsie of HELLP niet zo helder. Het ziektebeeld kan sluipend aanwezig zijn en zich plotsklaps uiten als levensbedreigende aandoening.
Vooral wanneer de bloeddruk normaal oogt, laat menig verloskundige of gynaecoloog zich onbedoeld zand in de ogen strooien. HELLP kan daarmee een ware nachtmerrie zijn voor zowel patiënte als professional. Mijn eigen gynaecoloog bekende me ooit dat hij wel eens over mij heeft gedroomd. Naar de details heb ik wijselijk niet geïnformeerd; wie vindt het nu leuk in andermans nachtmerries te figureren?
Wat mij nog helder voor de geest staat, is dat mijn bloeddruk bij opname ogenschijnlijk normaal leek. Leek - want 120 over 80 was in mijn specifieke geval gevaarlijk hoog. Van nature heb ik namelijk een bloeddruk van 90 over 60.
Mijn gynaecoloog luisterde naar me, nam mijn zeer vage klachten serieus en greep daadkrachtig in. Met een gezonde zoon als gevolg. Daarmee kende deze HELLP een happy end.
Voorbeeld van de symptomen van iemand met het HELLP-syndroom
Een zwangere, ruim 35 weken zwanger, voelt zich in de laatste periode van haar zwangerschap niet fit en heeft een wat grieperig gevoel. Haar verloskundige signaleert dit, meet haar bloeddruk die 120 over 80 is, en bevraagt de vrouw naar verdere klachten. De vrouw verzucht dat het wel gaat.
Maar dan zegt haar man dat hij zijn vrouw echt anders dan anders vindt de laatste week. Ze heeft veel hoofdpijn en heeft ook een paar keer overgegeven. De verloskundige is plotseling extra alert. 'Heeft u het gevoel dat u soms sterretjes ziet? Heeft u dat aanvalsgewijs? Is het vaak 's nachts dat u dit voelt?' De vrouw knikt, zij het aarzelend, bevestigend.
De verloskundige besluit contact op te nemen met het ziekenhuis en draagt haar over aan de gynaecoloog. In het ziekenhuis wordt bloedonderzoek gedaan. Op basis hiervan wordt de diagnose HELLP-syndroom vastgesteld. Met een spoedsectio komt het kind ter wereld. Moeder knapt na de bevalling vlot op. De baby is met 36 weken weliswaar te vroeg geboren, maar verder prima in orde.
Benieuwd naar de meestvoorkomende zwangerschapssymptomen per trimester? Die vind je hier.
De bloeddruk is in dit voorbeeld binnen normale waarden en de vrouw geeft weliswaar aan zich niet fit te voelen, maar er is nog geen overtuigende aanwijzing dat ze ernstig ziek aan het worden is.
Vooral het gegeven dat de bloeddruk binnen normale waarden lijkt te zijn, is in dit geval risicovol. Een bepaald percentage van de vrouwen ontwikkelt het HELLP-syndroom namelijk zonder noemenswaardige bloeddrukstijging. Verder is er een groep vrouwen die van nature een vrij lage bloeddruk heeft. Wanneer een vrouw met deze uitgangswaarden een bloeddruk van 120 over 80 krijgt, lijkt de absolute waarde van de bloeddruk acceptabel. 120 over 80 klinkt immers als een keurige bloeddruk. Dit nu is echter schijn, gezien de stijging ten opzichte van de relatieve lage uitgangswaarden.
Behalve de zwangere is er bij het bezoek aan de verloskundige gelukkig nog een andere belangrijke bron van informatie aanwezig: haar partner! Deze benoemt dat hij het gedrag van zijn vrouw echt als anders ervaart. De verloskundige springt hier adequaat op in en stelt relevante aanvullende vragen. Het gevoel bij de partner dat er iets niet in orde is, brengt de verloskundige in actie, met een spoedopname als gevolg.
Lees hier het nieuwe artikel over het HELLP-syndroom.
Doorslaggevend bleek dus het 'niet-pluisgevoel' bij het aanstaand ouderpaar.
Het is essentieel om deze intuïtie serieus te nemen en aan de verloskundige te melden. Als zwangere beschik je immers over jarenlange ervaring en expertise op een speciaal voor jou bekend terrein: je eigen lichaam. Een vrouw die vertrouwd is met haar eigen lijf en leden, zal een sterkere intuïtie ontwikkelen voor wat wel en niet normaal voelt.
Wat voor een type ben je? Iemand die niet snel zal zeuren als er iets is? Praat je normaal gesproken veel en ben je nu erg stilletjes? Is je uiterlijk opeens erg veranderd (opgeblazen gezicht)? Kun je licht slecht verdragen? Heb je erge last van hoofdpijn of pijn tussen je schouderbladen? Het gevoel dat je sterretjes ziet? Voel je je misselijk of moet je braken? Last van tintelende vingers?
Het is vooral de combinatie van sommige klachten die verdacht kan zijn. Hoofdpijn met braken en pijn hoog in de bovenbuik is zo'n combinatie.
Voor de partner die duidelijke veranderingen signaleert in gedrag en uiterlijk: Spreek dit uit! Kennis over het klachtenpatroon is voor de professional zeer waardevol.
Overigens kan het gebeuren dat de zwangere tegen wil en dank een onbetrouwbare informatiebron is. Vaak genoeg hebben vrouwen namelijk niet in de smiezen dat er wat aan de hand is. Omdat HELLP meestal in de eerste zwangerschap optreedt en het bij HELLP vaak om relatief vage klachten gaat, denken veel vrouwen dat het 'erbij hoort'.
Juist om deze reden is het heel belangrijk dat de partner aangeeft wanneer hem iets opvalt en wat het is dat hem zorgen baart. De professional krijgt op deze manier meer informatie in handen om tot een diagnose te komen.
Als voormalig HELLP-patiënte wil ik beklemtonen: formuleer helder wat je voelt en meld de voorkomende klachten, ook als ze tamelijk vaag lijken of je doen denken aan een grieperig gevoel.
Luister naar je eventuele 'niet-pluisgevoel' en benoem dit tegenover de professional.
Lees hier het nieuwe artikel over het HELLP-syndroom.
