24 maart 2020

Grenzen aangeven bij je kinderen

Wat betekent grenzen aangeven?

Grenzen aangeven is niet hetzelfde als straffen. Grenzen aangeven bij je kinderen heeft het doel je kinderen te begeleiden en duidelijkheid te geven over wat gewenst en ongewenst is. Dit kan op een hele rustige en beheerste manier. Door middel van grenzen aangeven creëer je voor je kind een veilige omgeving en daarnaast leer je hem sociale vaardigheden en rekening te houden met anderen.

Het is niet altijd leuk om grenzen aan te geven maar je kinderen hebben het wel echt nodig. Er moeten gewoon een paar regels of grenzen zijn om het leven met elkaar fijner te maken. Grenzen stellen betekent bepaalde dingen verbieden, maar het betekent ook aangeven wat je kind allemaal wél mag.

Waarom het belangrijk is grenzen aan te geven

Kindercoach Nicole van Pamelen: ‘Kinderen hebben behoefte aan bepaalde regels en houvast. Het geeft ze duidelijkheid en veiligheid. Het is ook belangrijk dat ze weten wanneer ze jouw grens hebben bereikt. Als je die grens niet aangeeft, blijven ze eroverheen gaan. Dat is vervelend voor jezelf, maar je kinderen worden er ook onrustig door.

Het is niet altijd leuk om op te treden, want jouw kinderen zullen zich vaak verzetten tegen grenzen en vinden jou niet altijd de leukste persoon op aarde. Dat kan even slikken zijn, maar onthoud dat grenzen aangeven wordt gedaan voor een goed doel: het helpt je kind op de lange termijn. Je kind leert bijvoorbeeld om te gaan met teleurstellingen. Dat is goed, want teleurstellingen horen bij het leven. Hoe eerder je kind hiermee leert omgaan, hoe makkelijker het zal gaan. En daar heeft hij levenslang profijt van.’

Opvoeding en gedrag

Hoeveel zakgeld is normaal en wat geven andere ouders?

Waarom is grenzen aangeven bij je kinderen soms lastig?

Sommige ouders vinden grenzen aangeven bij hun kinderen maar lastig en dat is heel begrijpelijk. Het liefst wil je gezellig met elkaar omgaan en niet optreden als politieagent. We willen liever vriendjes zijn met onze kinderen, maar dat is volgens Nicole niet de juiste weg. Kindercoach Nicole: ‘Ik zal nooit oordelen over de manier waarop een ouder zijn of haar kind opvoedt, maar het valt me vaak op dat ouders ‘vriendjes willen zijn met hun kind’ en dat raad ik ten zeerste af om meerdere redenen:

• Door jouw rol als ouder kun je jouw kind andere dingen leren dan wat je kind van vriendjes leert. Bijvoorbeeld: door te spelen met andere kinderen leert je kind sociale omgangsvormen. Denk aan het delen van speelgoed, troosten van een vriendje, omgaan met teleurstelling en voor zichzelf opkomen. Jij leert dit jouw kind natuurlijk ook, maar bij jou is het gekleurd door je eigen ervaringen, daardoor reageer jij anders op bepaalde situaties dan kinderen.
• Kinderen hebben ouders nodig om tegenop te kijken: als ouder breng je jouw kind onmisbare levenslessen bij. Omdat je jouw kinderen veel leert door wat je vertelt en hoe je jezelf gedraagt (je hebt een voorbeeldfunctie) ben je voor je kind zijn superheld. Een superheld waar ze tegenop kijken en op terug kunnen vallen.
• Jouw liefde als ouder is onvoorwaardelijk, gewoon omdat je er voor ze bent. Daardoor wil je kind op jonge leeftijd vaak met je trouwen. Je bent de allerbelangrijkste persoon in zijn leven, belangrijker dan vriendjes. Als kinderen de puberteit hebben bereikt willen ze weliswaar niet meer met je trouwen, ze weten wel dat je er altijd voor hem bent en nooit zal laten vallen. 
• Voor je kind ben je zoveel meer dan alleen dan een vriend: Bij wie willen ze het liefst liggen als ze ziek zijn? Om wie roepen ze ’s nachts als ze eng gedroomd hebben? Wie weet precies waar ze om moeten lachen? Inderdaad: papa en mama. Papa en mama staan bij je kind op één en dat heb je niet bereikt door alleen maar toe te geven aan hun wensen, maar ook door er tegenin te gaan als dat nodig is.’

Vanaf wanneer begin je met grenzen aangeven bij kinderen?

Je zal al snel merken dat dat kleine onschuldige (en mega schattige) mensje soms het bloed onder je nagels vandaan haalt en je soms keihard zit te testen. Onderschat die kleintjes niet, want kinderen hebben al vroeg door wat ze wel en niet mogen (en toch doen). Begin daarom op tijd met je grenzen aangeven bij je kind, dit kan al vanaf de leeftijd van 1,5 jaar.

Geef altijd duidelijk aan wat wel en niet mag en blijf hier consequent in. Houd er wel rekening mee dat kleine kinderen nog niet snappen dat de aangegeven grenzen overal gelden. Ze denken dat dit alleen het geval is bij papa en mama waardoor ze bij opa en oma vrolijk met de blokken blijven gooien. Dit doen ze niet om je te pesten, maar omdat ze niet beseffen dat bepaalde regels overal gelden. Dat besef komt wanneer je kind 3 jaar is.

Tips voor grenzen aangeven bij kinderen

Het is absoluut niet vreemd als je niet meteen weet hoe je nu op een goede manier grenzen kunt aangeven bij je kinderen. Veel ouders worstelen hiermee en leren het met vallen en opstaan. Soms komen ze erachter dat ze te streng zijn of dat bepaalde regels niet werken en soms moeten ze er toch meer regels bij bedenken. De grenzen die je aangeeft groeien dus mee in de ontwikkeling van je kind en van jou als ouder, and that is just fine. Onderstaand nog wat handige tips om op te letten bij grenzen aangeven:

• Zorg ervoor dat jij en je partner dezelfde grenzen hanteren, anders is het heel verwarrend voor je kind.
• Heel belangrijk: ben consequent. Zeg niet de ene keer ja en de andere keer toch nee, want dan is de grens vervaagd en zal je kind telkens proberen eroverheen te gaan. Geef op tijd aan wanneer je kind over de grens gaat. Geef daarbij wel aan dat je last hebt van het gedrag van je kind, het is niet je kind zelf waar je last van hebt.
• Ben geduldig: soms vergeten ouders dat kinderen tijd nodig hebben om aan een regel te wennen. Blijf het dus herhalen en probeer rustig te blijven. Consequent zijn blijft het sleutelwoord. Is je kind al wat ouder? Ga erover in gesprek: vraag aan je kind of hij weet waarom de regel er is. Zo leert hij erover na te denken en kan je beter uitleggen waarom sommige grenzen nodig zijn.
• Bedenk regels die zinvol zijn en die een bijdrage leveren in de ontwikkeling van je kind. Zoals dat jullie altijd aan tafel eten en dat hij zelf zijn jas en schoenen opruimt als jullie thuiskomen van een wandeling naar de speeltuin. Ook de regel 'eerst het speelgoed opruimen voor je met iets anders gaat spelen' is goed vol te houden én leerzaam.
• Hanteer niet teveel regels, dat is voor jezelf niet leuk en voor je kind ook niet. Teveel grenzen zijn niet ook niet goed, het moet wel gezellig blijven thuis. Bedenk daarom samen met je partner wat jullie het meest belangrijk vinden en stel daarover grenzen op. Zoals bepalen hoe laat je kind in de ochtend uit zijn slaapkamer mag komen en hoeveel schermtijd jullie op een dag willen hanteren. Bij oudere kinderen kun je jouw kind betrekken bij het opstellen van grenzen. Zo heeft hij het gevoel inspraak te hebben en is er een grote kans dat hij het volhoudt. Zo kunnen jullie bepalen hoe lang er op een dag televisie wordt gekeken en kan hij beslissen elke dag zelf zijn kleding te willen uitkiezen. Pick your battles!
• Veel kinderen zullen je proberen te testen hoe ver ze kunnen gaan. Blijf herhalen (nee, je mag niet met eten gooien) en probeer rustig te blijven: boos worden werkt zelden. Is je kind nog wat kleiner? Dan kun je het best de regel benoemen en hem daarna afleiden. Jonge kinderen zijn nog niet in staat goed te begrijpen wat de gevolgen van hun gedrag zijn. 
• Bij oudere kinderen kun je alternatieven geven voor een regel. Bijvoorbeeld niet voetballen in huis, maar wel buiten.
• Respecteer ook de grenzen van je kind. Kinderen kunnen bijvoorbeeld heel goed aangeven wanneer ze genoeg hebben gegeten of wanneer ze bijvoorbeeld niet aangeraakt willen worden. Als jij de grenzen van je kind respecteert, begrijpen ze beter hoe fijn het is en zullen ze dat andersom ook doen. Geeft je kind zelf geen grenzen aan? Begin dan eens een gesprek hierover zodat je laat merken dat je zijn grenzen ook wil leren kennen én respecteren. 

Je grenzen bewaken

Je grenzen aangeven bij kinderen is één ding, maar je grenzen bewaken is een tweede en minstens zo belangrijk. Wat doe je als je kind over je grenzen heen gaat? Soms lijkt straffen de enige oplossing maar gelukkig hoeft dat niet altijd. Bewaak je grenzen goed door je kind dit telkens duidelijk te maken (Ik vind het niet leuk als je met blokken door de kamer gooit / ik vind het niet leuk als je door de kamer schreeuwt als ik aan het bellen ben). Als je kind eroverheen gaat, geef je dit rustig aan en vertel je dat je het gedrag van je kind niet op prijs stelt. Het is belangrijk om te benoemen dat het weer om zijn gedrag gaat, zeg dus ook nooit tegen je kind dat je hem of haar niet leuk vindt! Blijft je kind over je grenzen heen gaan? Dan kan even apart zetten effectief zijn. Bespreek daarna natuurlijk wel samen waarom je hem even apart had gezet.

Een methode die ook heel goed werkt is goed gedrag belonen. Houdt je kind zich aan de regels, beloon je kind dan door complimenten te geven. Bijvoorbeeld als je kind lekker zit te eten, lief aan het spelen is of helpt met opruimen. Soms vergeten we kinderen die goed bezig zijn te complimenteren, maar dat is juist belangrijk. Zo geef je jouw kind namelijk positieve aandacht en dat vindt hij/zij veel leuker dan gecorrigeerd te worden. Je zal zien dat het zijn vruchten afwerpt en je kind steeds vaker gewenst gedrag laat zien. 

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Nicole van Pamelen, kindercoach bij De Zeeuwse Pluim.