29 oktober 2010 door Mirjam Janssen
Vara-Ombudsman Pieter Hilhorst vorige week: "Havo's weigeren vmbo-scholieren ondanks diploma". Onderwijs- kenner Mirjam Janssen vindt zijn visie nogal eenzijdig.
De klachten over een moeizame overgang van vmbo-t naar havo zijn begrijpelijk, maar het zijn niet alleen de scholen die hiervoor verantwoordelijk zijn. Het probleem wordt mede veroorzaakt door de huidige 'afreken-cultuur', en ouders kunnen ook zelf een steentje bijdragen.
Enige jaren geleden werkte ik korte tijd op een school voor voortgezet onderwijs, die leerlingen met een slechte cijferlijst in vmbo-t 3 meestal toch doorliet naar vmbo-t 4. Want, zo luidde de redenering, als ze in de vierde een beetje gaan werken, dan redden ze het wel. En inderdaad, vmbo 4 is zo makkelijk dat vrijwel iedereen slaagt. In 2009 slaagde volgens het CBS 94% van de vmbo-t-leerlingen voor het eindexamen. Ter vergelijking: voor het havo was dat percentage 87% en voor het vwo 91%.
De aansluitingsproblemen waar Hilhorst het over heeft, zijn het gevolg van de stelselwijziging die ruim tien jaar geleden tot het ontstaan van het vmbo leidde. Vmbo-t-leerlingen vallen daardoor tussen wal en schip. Hun vakkennis stelt weinig voor en dat is lastig bij de aansluiting op het mbo. Maar hun vakkenpakket sluit ook niet aan op het havo. Vooral in de vakken wiskunde, Engels en Nederlands krijgen ze nu les op een te laag niveau.
Als zeer matige vmbo-leerlingen de overstap maken naar het havo, krijgen ze het lastig. Het gevolg is dat havo-scholen aan de poort gaan selecteren. Al was het maar omdat ze geen zin hebben in een slechte beoordeling van de Onderwijsinspectie vanwege lage slagings- en doorstroompercentages. Overigens proberen sommige scholen te schipperen, door ambitieuze vmbo-t'ers op te vangen in een soort 'mavo-plus-klassen' die hen voorbereiden op het havo.
Nu kun je zeggen: geef alle leerlingen gewoon een kans op het havo. Maar daarmee zijn de problemen niet opgelost. Eigenlijk moeten er minstens twee maatregelen worden genomen.
In het laatste geval gaan we niet 'keihard afrekenen' op slagingspercentages, en accepteren we dat sommige leerlingen er een jaartje langer over doen of het uiteindelijk niet redden.
Het is hoe dan ook van tweeën een. Eisen dat iedereen wordt toegelaten én dat iedereen na het huidige vmbo in twee jaar voor het havo slaagt, is niet reëel. Uiteindelijk leidt dat tot een daling van het niveau op het havo.
Een andere les uit mijn tijd in het onderwijs is dat het niveau van kinderen stijgt, naarmate ouders hun eigen leven beter op orde hebben.
Het advies aan ouders moet daarom niet zijn: "Eis toelating tot het havo". Maar: "Zorg dat je kinderen in de gelegenheid zijn om te presteren. Zie erop toe dat ze de kantjes er niet vanaf lopen, en zorg voor rust en regelmaat." Dan komen die mooie cijfers er vaak ook wel.
