26 juni 2011 door Rachel Verweij
Nog even en we kunnen niet meer thuis bevallen. Rachel Verweij vindt dat zorgelijk. Ze wil dat ouders de mogelijkheid houden om zelf te kiezen.
De thuisbevalling in Nederland dreigt te verdwijnen. Dat komt niet doordat jonge ouders zélf van de thuisbevalling afwillen. Het is het onbedoelde gevolg van een opeenstapeling van ingrijpende beleidsvoorstellen en ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Als we zo doorgaan is de kans groot dat de thuisbevalling over een jaar of 10 zo goed als verdwenen is, en daarmee ook de mogelijkheid voor vrouwen om zelf te kiezen waar en hoe zij bevallen, thuis of in het ziekenhuis.
Vereniging Het OuderSchap vindt dat zorgelijk en roept ouders op de petitie 'Baas over eigen bevalling' te ondertekenen, op www.hetouderschap.nl/petitie.
Hoewel de meerderheid van de Nederlandse vrouwen graag thuis wil bevallen, wordt hun stem in de discussie over de geboortezorg nauwelijks gehoord. Dat is kwalijk. De Nederlandse geboortezorg is uniek in de Westerse wereld, juist door de keuzevrijheid. Vrouwen die thuis zijn bevallen, zijn tevredener over hun bevalling dan vrouwen die in het ziekenhuis bevielen. Thuis bevallen leidt tot minder medisch ingrijpen (met alle nadelen van dien) en is daarnaast goedkoper dan een ziekenhuisbevalling.
Al jaren daalt het aantal thuisbevallingen: van 32% rond het millennium, tot slechts 22% nu. Een generatie geleden was het nog 60%. Gedeeltelijk komt die afname door veranderende keuzes van vrouwen zelf. Een groeiende groep vrouwen kiest vanwege de mogelijkheid van medische pijnbestrijding of het veiligheidsgevoel voor een bevalling in het ziekenhuis of in een geboortecentrum. Het OuderSchap vindt het een goede zaak dat vrouwen die dat willen, daar kunnen bevallen.
Toch is de terugloop van het aantal thuisbevallingen niet hoofdzakelijk het resultaat van een afnemende vraag, zoals vaak wordt gedacht. De daling is vooral het gevolg van een toenemend aantal verwijzingen voor medische behandeling in het ziekenhuis.
Tweederde van de vrouwen wil nog altijd het liefst thuis bevallen. In de praktijk lukt dat vaak niet. Slechts 22% van de vrouwen bevalt thuis. De overige vrouwen die thuis willen bevallen, worden doorverwezen naar het ziekenhuis. Dat gebeurt tegenwoordig steeds vaker en sneller.
In 1988 werd 37% van de vrouwen doorverwezen, in 2004 51%, in 2008 60%. Het voorstel van de landelijke gynaecologenvereniging NVOG om alle eerste bevallingen in het ziekenhuis te laten plaatsvinden – ook bevallingen waarvoor dat medisch gezien niet nodig is – zal het aantal verwijzingen nog verder verhogen. Er treedt, met andere woorden, een medicalisering van de geboortezorg op.
Sluiting streekziekenhuizen
Daarnaast zorgt ook het sluiten van streekziekenhuizen voor de afname van thuisbevallingen. Met name in dunbevolkte gebieden als Zeeland en Groningen zijn de laatste jaren diverse verloskundige afdelingen gesloten. Het was te duur om de afdelingen open te houden en de verloskundige kwaliteit te garanderen.
Het gevolg is dat in die gebieden de afstand tot een ziekenhuis waar nog wél verloskundige hulp wordt geboden zo groot is geworden, dat thuis bevallen niet meer kan. Bij complicaties is de reistijd naar het ziekenhuis namelijk te groot. Zodra de weeën beginnen, moeten alle vrouwen in deze gebieden afreizen naar een ziekenhuis of geboortecentrum verderop.
Inmiddels vindt deze concentratie van de verloskundige zorg – met minder maar beter geoutilleerde verloskundige afdelingen – ook plaats in stedelijke gebieden, zoals Hengelo en Amsterdam-Noord. Dat betekent dat de thuisbevalling ook daar wordt bedreigd. Deze 'concentratie van zorg' zal zich de komende jaren verder uitbreiden.
Ten slotte speelt ook de aandacht voor de eventuele medische risico's van de thuisbevalling mee in de afname van het aantal thuisbevallingen. Uit een groot Europees onderzoek, de zogenaamde Peristat-studie, bleek dat de babysterfte in Nederland in het afgelopen decennium tot de hoogste in Europa behoort.
Omdat Nederland het enige land is waar de thuisbevalling een wezenlijk onderdeel is van het verloskundig systeem, werd de verklaring regelmatig daar gezocht. Hoewel die conclusie voorbarig is en door onderzoek wordt tegengesproken, heeft de media-aandacht voor de Peristat-studie ertoe geleid dat steeds meer ouders het zekere voor het onzekere nemen en kiezen voor een ziekenhuisbevalling.
Het OuderSchap wil dat er in de besluitvorming rondom de geboortezorg rekening wordt gehouden met de wensen van (aanstaande) ouders. De keuze om te bevallen waar en hoe een zwangere dat wil, is daarin essentieel. Zij is uiteindelijk degene om wie het gaat.
De petitie 'Baas over eigen bevalling' is gericht aan minister Edith Schippers van het ministerie van VWS (Volksgezondheid). Uitgangspunten voor de petitie zijn:
1. dat de thuisbevalling mogelijk blijft en dat vrouwen de regie over hun bevalling kunnen behouden;
2. dat verloskundige spoedzorg behouden blijft in de streekziekenhuizen. Een veilige afstand is van levensbelang;
3. dat er gedegen onderzoek komt naar de oorzaken van babysterfte en dat daarover eerlijk wordt voorgelicht;
4. dat de eigen stem van vrouwen in het afwegen van risico's wordt erkend.
De petitie ligt in de vorm van een ansichtkaart bij alle verloskundigen in ons land. Kijk voor meer informatie of online tekenen op www.hetouderschap.nl/petitie.
De verzamelde handtekeningen worden dit najaar aangeboden aan de minister.
