22 november 2012 door Henk Boeke en Frans Laarmans
Wat kun je doen als je kinderen je niet meer willen zien? Plus twee handleidingen: je kinderen weghouden bij je ex, en het afdwingen van een omgangsregeling.
"Mijn geschonden recht, daar gaat het me toch niet echt om. Wat me wél vreselijk dwars zit, is die haat. De haat waarmee mijn kinderen worden grootgebracht. M'n gevoel stuit steeds weer op die haat en de machteloosheid om er wat aan te doen."
Dat schreef Frans Laarmans een tijdje geleden, in een aangrijpend artikel over ouderverstoting. Hij vertelde toen wat het betekent als je kinderen je niet meer willen zien na een scheiding.
We krijgen nog altijd veel reacties op dat artikel. Soms van ouders die alleen maar hun hart willen luchten. Maar ook van ouders die Frans Laarmans – als ervaringsdeskundige – om advies vragen. Zijn antwoorden zijn vaak snoeihard. Laarmans is geen zachte heelmeester. Maar wel iemand die je écht aan het denken zet.
Hieronder een voorbeeld van afgelopen week, waar we erg van onder de indruk waren. Daarna:
Ik ben een moeder van twee zoons die al drie jaar zeggen dat ze mij niet meer willen zien. Ik ben een goed mens en het klopt gewoon niet. Ik ben na jarenlange mishandeling gevlucht met mijn kinderen. Mijn ex heeft een vernuftig schaakspel gespeeld en nu wonen ze daar. Hij wil me stuk, en pakt me met het meest dierbare: hij zet de kinderen als wapen in.
Ik ben bij alle instanties geweest en telkens krijg ik te horen dat zij niets kunnen doen en dat ik moet wachten tot ze volwassen zijn. Maar ik wil niet afwachten! Ik wil mijn kinderen mooie dingen meegeven, opvoeden, liefde geven, en leren respect te hebben!
Misschien kunt u mij verder helpen?
[naam en adres bekend bij de redactie]
Uw wanhoopskreet begrijp ik. Het is een van de vele in de afdeling 'als het kwaad goede mensen treft'. Oorlogsgeweld tegen volkomen weerlozen, verkrachtingen, en ontneming van kinderen: ze komen veelvuldig voor. Voor mij zijn ze alle drie even erg, maar het derde geval vindt de samenleving geen punt. Dat is tragiek, en die tragiek treft u.
Het is voor mij onmogelijk om uw individuele geval te onderzoeken, laat staan er iets in te betekenen. Maar ik wil wel reageren op wat u vertelde.
U zei: "Maar ik wil niet afwachten! Ik wil [...]" en toen vertelde u wat u allemaal wilde. Kennelijk stelt u uw eigen wensen en verlangens voorop. Ikzelf kijk er anders tegenaan. Belangrijk voor mij is: hoe wordt de schade bij de kinderen zo veel mogelijk beperkt?
Het beste kunt u hulp zoeken bij familie en vrienden die kritisch zijn. Dus geen mensen die u bij voorbaat al gelijk geven. Daar heb je niet zoveel aan. Ga eerst individuele gesprekken met ze aan, en daarna – áls ze u gelijk geven – kunt u ze collectief bijeen brengen, en vragen of ze zich actief voor de kinderen willen inzetten (vooropgesteld dat het in hun belang is dat ze u vaker zien, zonder schade). Vervolgens kunnen zij zich tot uw kinderen richten.
Daarbij is het ook nodig dat u nadenkt hoe u met uw ex de spanningen kunt verminderen, want daar lijden de kinderen onder. Als het een rotzak is, dan valt dat niet mee natuurlijk. Maar bedenk dan dat u hem als partner had, dus dat er toch wel iets goeds in hem zal zitten.
Ikzelf heb – na alle rechtszaken – nooit meer actie ondernomen om te proberen mijn kinderen alsnog te zien (teneinde de rust voor mijn kinderen te bewaren) maar ik denk niet dat dit een juiste houding is.
Nogmaals: denk aan de kinderen, die zijn belangrijker dan uzelf. U en uw ex hebben jullie relatie op de klippen laten lopen, en zij zijn het slachtoffer. Zo hard is het wel.
Frans Laarmans
Meer dan de helft van de kinderen ziet binnen een jaar na de echtscheiding hun vader niet meer. In sommige gevallen gaat de verwijdering zó ver dat de kinderen hun niet-verzorgende ouder (meestal de vader) niet meer willen zien, wanneer de verzorgende ouder (meestal de moeder) laat merken dat die moeite heeft met de echtscheiding.
Kinderen ontsnappen dan uit een traumatisch loyaliteitsconflict door te kiezen voor het welzijn van de zorgende ouder en de andere ouder te verstoten. Dit wordt het 'ouderverstotingssyndroom' genoemd, kortweg PAS (Parental Alienation Syndrome).
Afgelopen donderdag – 16 november 2012 – zond de EO een gruwelijke reportage uit, over een vader die zijn zoontje niet meer ziet. In dit geval ging het niet zo zeer om een weigerachtig kind, maar om een dwarsliggende moeder die erin was geslaagd om het kind weg te houden bij haar ex, met behulp van Bureau Jeugdzorg. Ondanks rechtszaken waarin een fatsoenlijke omgangsregeling was vastgesteld.
Hoe kan dat? Hoe kan het gebeuren dat een vader zijn kind niet meer kan zien, ook al zegt een rechter dat dat moet? De reportage liet zien hoe simpel dat werkt. Daarmee werd het een soort handleiding 'Hoe houd je je kinderen weg bij je ex'.
De truc blijkt te zijn dat je als verzorgende ouder gewoon heel hard moet blijven schreeuwen en stennis schoppen. Bijvoorbeeld: de politie bellen dat je ex je kind wil ontvoeren, als die het kind komt ophalen in het kader van de omgangsregeling. Of zeggen dat je ex je kinderen van de trap wilde duwen (ook al betreft het een gelijkvloers huis). Dan zegt Bureau Jeugdzorg dat de omgang te veel onrust geeft, wat slecht is voor het kind. En klaar is Kees.
Op de site van de EO staat een handleiding om een omgangsregeling die niet wordt nagekomen, alsnog af te dwingen: Wat kun je doen als je ex-partner niet meewerkt aan een omgangsregeling?
Dat is een sympathiek verhaal, met allemaal goede bedoelingen, maar helaas niet zo realistisch. Het advies van de EO, dat afkomstig is van www.scheiding-omgang.nl, komt erop neer dat je een civiele procedure zou moeten starten.
Er zouden dan de volgende civielrechtelijke maatregelen mogelijk zijn, om naleving van de omgangsregeling af te dwingen:
Heel soms lukt dat, maar meestal niet. De meeste van die maatregelen zijn immers ook nadelig voor het kind, en een rechter zal zich wel drie keer bedenken om iets te beslissen wat het kind kan schaden. Bijvoorbeeld: als er een dwangsom wordt opgelegd, of als de alimentatie wordt opgeschort, kan de moeder dusdanig in geldnood komen dat ze het kind niet meer fatsoenlijk kan opvoeden. En lijfsdwang, oftewel gevangenneming, is nóg onwaarschijnlijker. Dan is er helemaal geen verzorgende ouder meer voor het kind.
Kortom: in de praktijk trekt de verzorgende ouder meestal aan het langste eind. Zo hard is het wel, om met Frans Laarmans te spreken.
We wensen iedereen die met deze moeilijke situatie worstelt heel veel succes en sterkte.
Een lezer berichtte ons: "Een vriend van ons heeft dat gedaan, en zo weer omgang gekregen met zijn dochter. De moeder had de omgang eenzijdig stopgezet, met een beschuldiging van misbruik erbij. Jeugdzorg zei dat het via een omgangshuis moest, maar de rechter besliste dat het via opa en oma kon, op straffe van een dwangsom (als dat niet gebeurde) van € 1.000,- per keer. En als de vader onschuldig werd bevonden in het plegen van misbruik, kon de omgang weer normaal plaats vinden. En zo geschiedde...
Onze vriend en wij waren sceptisch over de civiel-rechterlijke weg, maar niets doen was geen optie. We waren positief verrast dat de rechter de moeder op haar plek zette (bent u helemaal betoeterd?) en de vader gelijk gaf.
Het kan dus wel, maar er moet wel geld zijn om die zaak te starten!"
