8 juni 2007 door Aleid Grijpma
Ik ben de moeder van een 16-jarige zoon met pdd-nos. De problemen waar hij (of beter gezegd: zijn omgeving) het meeste last van heeft, zijn: zijn beperkte inlevingsvermogen, soms niet begrijpen wat iemand van hem verwacht, niet in de gaten hebben als iemand hem in de maling neemt, grappen of dubbele bodems niet begrijpen, etc. Vooral het sociale aspect dus.
Gelukkig kan hij wel goed leren. Hij doet nu VMBO KBL, en gaat straks MBO-elektrotechniek doen (BOL 4 jaar).
Sinds januari heeft hij een baantje in een winkel, maar door de moeizame samenwerking met anderen (wat hij zelf overigens helemaal niet door heeft, hij gaat met veel plezier naar zijn werk), zal hij ontslagen worden zodra zijn contract eindigt.
Ik maak me zorgen over zijn toekomst. Hoe zal het straks gaan op het MBO? Zal hij ooit wel ergens leuk kunnen werken? Dat gevoel werd nog eens extra bevestigd door zijn baas, want die gaf aan dat ik misschien zou moeten kijken naar een BBL-opleiding (2 jaar en dus een lager niveau), omdat hij dan zou werken en leren tegelijk. Hij zei dat het waarschijnlijk veel meer problemen zou geven wanneer Frank na 4 jaar op school gezeten te hebben, een baan gaat zoeken.
Ik vind het zonde. Ik merk ook dat dingen langzaam aan groeien. Zijn gedrag verandert langzaam naar een niveau dat hij weet wat gewenst gedrag is. Hij doet het dus niet automatisch. Hij moet gewoon nog een hoop leren.
Ik heb dit baantje voor hem geregeld omdat het een bedrijf is waar ik vroeger ook zelf gewerkt heb. Nu vond die baas van hem (waar ik zelf overigens nooit mee heb gewerkt) dat ik hem had moeten vertellen over Frank. Ook daar heb ik dubbele gevoelens over. Misschien was dat wel zo eerlijk geweest, maar aan de andere kant vind ik ook dat je iemand een eerlijke kans moet geven. Ik kan hem toch ook niet overal voor gaan behoeden? Ik vind het al erg genoeg dat hij straks ontslagen wordt en dat ik dat nu al weet. Mijn hart breekt bij de gedachte.
Als ik aan de toekomst denk, en mijn zorgen om hem, dan denk ik altijd maar weer terug dat ik bij elke periode van verandering óók die zorgen heb gehad, en dat het altijd na een periode van moeite weer goed gaat. Sowieso is alles tot nu toe best goed gegaan. Maar de maatschappij wordt steeds harder, en mensen zijn soms helemaal niet zo begripvol als je wel zou willen. Zelfs wanneer je hen de oorzaak van Franks handelen hebt uitgelegd.
Ik hoop dat mijn vraag ook herkend wordt door andere ouders die kinderen hebben in deze leeftijd. Ik lees namelijk veel over pdd-nos op het internet, maar de meeste teksten gaan over jongere kinderen. Van u hoop ik meer op een hart onder de riem, en misschien heeft u wat ervaringen van jongeren die al volwassen zijn geworden, en hoe die ontwikkeling verliep. Of misschien heeft u zelf informatie over (of ervaring met) de ontwikkeling van jongvolwassenen met pdd-nos.
Vriendelijke groeten van een bezorgde moeder.
Uw vraag en uw bezorgdheid zijn heel herkenbaar. Ik weet dat veel ouders van kinderen zoals uw zoon met dezelfde problemen kampen.
Toch is het helaas niet goed mogelijk om te voorspellen wat de toekomst voor uw zoon zal brengen, omdat ieder kind met pdd-nos anders is. Wat dat betreft vind ik het helemaal niet zo'n ramp, dat er op internet weinig over te vinden is, omdat je anders snel geneigd zou zijn om je eigen kind te spiegelen aan specifieke verhalen van anderen, terwijl dat echt weer andere gevallen zijn.
Anderzijds zijn er natuurlijk wel degelijk overeenkomsten tussen dit soort kinderen, met name de moeite die ze kunnen hebben om zich in te leven in anderen. U gaf precies aan wat er dan mis kan gaan, zoals grapjes niet begrijpen, niet weten wat er van ze verwacht wordt, etc.
Wat ik me overigens afvroeg, is wat uw zoon zélf weet van pdd-nos. Herkent hij dingen bij zichzelf? Ziet hij zelf de problemen ook ontstaan? Ik vraag dat omdat u vertelde dat het niet zo goed gaat op zijn werk, maar dat hij dat zelf toch niet goed door heeft.
Dit is een belangrijk punt, omdat het voor ons als hulpverleners vaak zo lastig is om met deze jongeren aan de slag te gaan, als ze zelf nog niet goed zien wat hun probleem nu eigenlijk is. Ook wat dit betreft is de een trouwens weer heel anders dan de ander. Ik ken pdd-nos'ers die hun problemen volkomen ontkennen, anderen die hun problemen écht niet zien, en nog weer anderen die toch wel iets erover kunnen zeggen.
Zelf probeer ik altijd om met ze te blijven praten, en ze te blijven uitleggen welke problemen ik bij hen zie, om zo toch een soort zelfinzicht te kweken. Ik heb niet de illusie dat ik ze echt vaardiger kan maken in de sociale omgang, maar ik denk wel dat ik ze kan helpen om meer van zichzelf te begrijpen. Als het dan een keer misgaat, bijvoorbeeld als ze ontslagen worden, zullen ze begrijpen waaróm het mis ging. Ik ben ervan overtuigd dat hen dat een beter gevoel geeft dan dat ze er helemaal niets van begrijpen.
Als pdd-nos'ers een baantje willen, vertel ik gewoon eerlijk wat wel handig is en wat niet.
Ik zeg dan bijvoorbeeld dat baantjes waarin je intensief moet samenwerken, heel moeilijk zijn. En dat het dan wel eens behoorlijk fout kan gaan. Maar dat er nog talloze andere baantjes zijn die wél heel goed kunnen. Vooral baantjes waarin je zelfstandig kunt werken.
Dan wat studies en opleidingen betreft. Als iemand goed kan leren, en een goed niveau aankan, dan vind ik het zelf het beste als zo iemand dat ook daadwerkelijk gaat doen.
Want als je inzet op een lager niveau, waarbij het kind direct moet gaan werken (om meer te oefenen), dan betwijfel ik of zo'n kind daar gelukkiger van wordt.
Het lijkt me overigens wél handig om te zorgen voor een goede coach, die uw kind kan bijstaan. Bijvoorbeeld als er samengewerkt moet worden met meerdere mensen (om plannen te maken, etc.)
Ik vind namelijk dat je niet van een kind kunt verwachten dat hij of zij dat allemaal zelf gaat regelen, terwijl je weet dat het kind daar niet zo goed in is.
Steeds meer MBO-opleidingen hebben tegenwoordig netwerken voor kinderen zoals uw zoon. Ga dus wel het contact aan, en speel open kaart. Dan kan hij meteen goed begeleid worden, ook als er sprake is van een eventuele stage.
Kortom: vraag het na, en kijk ook wat er via een persoonsgebonden budget (PGB) te regelen valt. Met dit geld kan bijvoorbeeld een coach of een begeleider geregeld worden.
Zoals gezegd: ik weet echt niet wat de toekomst brengen zal. Sommige kinderen blijken over goede talenten te beschikken, zoals het talent voor elektrotechniek bij uw zoon. Dan neem je de verminderde sociale capaciteiten gewoon op de koop toe.
Maar eerlijk is eerlijk: ik heb ook gezien dat het soms niet lukte, en dat de desbetreffende kinderen toch op een meer beschermende manier aan het werk kwamen, onder hun niveau.
Kent u het Leo Kannerhuis? Leo Kanner was een Amerikaans-Oostenrijkse psychiater die bekend werd door zijn werk op het gebied van autisme. De naar hem vernoemde instelling – gevestigd in Doorwerth, iets ten westen van Arnhem – is gespecialiseerd in het resocialiseren van jongeren met pdd-nos of autisme. Ze geven ook cursussen over opleidingen en werk.
Daarnaast biedt ook de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) mogelijkheden. In ieder geval wordt er in hun blad regelmatig geschreven over het soort kwesties dat u beschreef!
Tot slot wil ik u aanraden om ook uw zoon te betrekken in dit probleem. Ik begrijp heel goed dat u hem wilt beschermen, maar uiteindelijk moet het toch meer zijn probleem worden.
Het kan daarom handig zijn om zijn eigen inzicht in zijn eigen problemen te vergroten. Laat hem – om te beginnen – dingen lezen over pdd-nos. En kijk wat GGZ-instellingen in uw buurt te bieden hebben, op het gebied van psycho-educatie, zodat uw zoon ook wat meer gaat herkennen.
Ik hoop u hiermee een beetje op weg geholpen te hebben. Succes ermee!
