1 januari 2000 door Maaike Verrips
Toen ons dochtertje 1 ½ à 2 jaar was, kon ze haarscherp de R uitspreken. Van het ene op het andere moment, rond 2 ½ of zo, is dat over. Nu is ze 4 jaar, en spreekt ze nog steeds de R uit als een W. Af en toe spreekt ze hem uit -- bij de tussen-R -- als een Engelse R. Komt dit vanzelf weer goed, of is het raadzaam een logopedist te raadplegen?
Het komt vaker voor dat kinderen iets 'fout' gaan doen wat ze voorheen goed deden. De meeste baby's kunnen al brabbelend de meest exotische klanken produceren, maar in de eerste woorden komt maar een gedeelte van de brabbel-klanken voor. Het kan heel goed zijn dat een bepaalde klank lange tijd niet in zijn woorden voorkomt, hoewel het kind best in staat is (of geweest is) om hem te produceren. Er is geen uitspraak-probleem, maar door de stapsgewijze opbouw van het klanksysteem komen sommige klanken pas laat aan bod.
De
r heeft een aantal bijzondere eigenschappen, die kunnen verklaren waarom zoveel kinderen de
r pas laat leren. Ik noem er drie.
1. In de eerste plaats zijn er veel talen die helemaal geen
r hebben.
2. Ten tweede kan de
r in het Nederlands op wel tien verschillende manieren uitgesproken worden. We kennen bijvoorbeeld de (rollende) tongpunt-
r, de montessori-
r, de huig-
r en nog zo wat. Geen andere Nederlandse klank heeft zo veel uitspraakvarianten.
3. Ten derde oefent de
r grote invloed uit op zijn buurklanken. In de woorden
beek,
beet,
bleef en
been klinkt de
ee steeds ongeveer hetzelfde, maar in
beer klinkt de
ee als
ìì. Dat komt door de
r, zoals je kunt controleren door zelf nog wat voorbeelden te verzinnen.
Problemen met de
r komen ook bij andere kinderen van vier jaar geregeld voor. Dat neemt niet weg dat je je dochter natuurlijk moet laten onderzoeken als je je echt zorgen maakt.
