23 november 2001 door Paula Fikkert

Waarom zegt ze 'elkelte' in plaats van 'eekhoorn'? (2½ jr)

Ik heb een heel onschuldige vraag. Mijn dochtertje (2 jaar, 4 maanden) spreekt prima; goed verstaanbaar en nauwkeurig. Sinds twee maanden heeft ze echter het woord "eekhoorn" (dat ze heel goed kon uitspreken) vervangen door het woord "elkelte". Ze doet dat buitengewoon consequent, zelfs in liedjes over de eekhoorn zingt ze nu over een "elkelte".

We grinniken er regelmatig om, maar toch vraag ik me af: waarom doet ze dit?

Opvoeding en gedrag

Van vechtscheiding tot alleenstaande vader: "Mijn strijd tegen burn-out en eenzaamheid"

Antwoord

Uw dochtertje, dat normaal goed verstaanbaar en nauwkeurig spreekt, heeft het woord
eekhoorn verbasterd tot
elkelte. Hoe ze daar precies toe gekomen is, kan ik u niet zeggen. Wel is het woord 'eekhoorn' een tamelijk ingewikkeld woord, voor wat betreft de klankstructuur.

Het woord 'eekhoorn' is moeilijk vanwege (onder andere) de volgende eigenschappen:

• Er zijn maar weinig woorden die een
  H in het midden van een woord hebben (zeker als we de woorden met een voorvoegsel, zoals VER in
  verhaal uitsluiten). Vooral de combinatie
  -KH- is heel zeldzaam in het Nederlands, afgezien van samengestelde woorden zoals
  pakhuis.

• De combinatie
  -RN aan het eind van
  eekhoorn is ook bijzonder lastig: de twee klanken lijken in bepaalde opzichten namelijk te veel op elkaar. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel volwassenen er
  eek-ho-ren van maken, met een ingevoegde 'schwa' (stomme E) tussen de
  R en de
  N, waardoor een extra lettergreep ontstaat. Degenen die het bij twee lettergrepen houden, laten de
  R en de
  N bijna samensmelten tot één klank, waarbij de
  R vaak goeddeels wegvalt (
  eekhoon).

Kenmerken van het volwassen gebruik overgenomen

Als we de uitspraak van uw dochter onder de loep nemen, dan blijkt dat zij toch aardig wat kenmerken van het volwassen gebruik heeft overgenomen:

• drie lettergrepen (als in
  eek-ho-ren)
• het woord begint met een klinker die bijna goed is
• de
  K komt in haar uitspraak terug
• de
  R komt terug als een
  L, wat niet ongebruikelijk is.

Behoefte tot verbetering komt vanzelf

Kennelijk is ze zelf wel tevreden met haar constructie en heeft ze nog geen behoefte om die te vervangen door een vorm die meer op de onze lijkt. Dat gaat op een bepaald moment echter vanzelf gebeuren.

Zo heeft mijn eigen dochter ruim een jaar
natie gezegd in plaats van
chocolade. Een ander kind zei
panke voor
varken, en
honteflang voor
olifant. Stuk voor stuk originele vondsten van deze kinderen, die ook al veel kenmerken met de volwassen vormen delen.

Winnie de pooh

Ik heb het dan ook betreurd dat in de nieuwste vertaling van Winnie de Pooh de Engelse naam
hefalump (een verbastering van
elephant) vertaald is als
klontemiggel (het Engelse woord
lump betekent 'klont'). Het kinderwoord
honteflang zou een veel betere vertaling zijn geweest.