22 februari 2008 door Joanna Sandberg
We zijn een gezin bestaande uit moeder en twee zoons. De oudste is 23 en woont sinds 1½ jaar op kamers. De jongste is 5. Ik was 3 maanden zwanger toen zijn vader en ik uit elkaar gingen. Vader heeft nooit naar zijn zoon omgekeken.
Mijn vraag gaat over mijn jongste zoon. Hij was een heel makkelijk kind tot hij 1½ jaar geleden van de trap is geduwd door een vriendje. Hij had een zware hersenschudding en gekneusde heupen. Vanaf dat moment begon hij bang te worden voor alles en kwam hij de deur niet meer uit. Hij speelde zelfs niet meer achter het huis, kreeg last van nachtangst, enz.
Hij heeft toen 10 maanden lang therapie gehad, waaronder EMDR-therapie, wat erg goed werkte. Hij begon weer vriendjes te maken en uit te nodigen, bij anderen te spelen, en alleen naar de speeltuin te gaan.
De laatste maanden doet hij echter weer erg "raar". Ik denk dat dit voortkomt uit onzekerheid. In huis is hij "gewoon" en zelfs een beetje bazig. Maar breng ik hem naar school, dan begint hij vanaf het schoolplein tot in de klas raar te doen. Raar loopje, tong uit de mond, gekke geluiden maken, gek doen met zijn ogen, praten met een hoog stemmetje, enzovoorts. Hij kan zelfs tegen muren gaan oplopen.
Eerst dacht ik dat het een fase was, maar ook de juf heeft het wel eens gehad over dit gedrag en denkt ook dat het komt door onzekerheid. Zodra hij het gevoel heeft dat er ogen op hem gericht zijn, doet hij zo.
Ik moet eerlijk bekennen dat het me soms mateloos irriteert en dat ik mij zelfs wel eens voor hem schaam. Als ik hem erop attent maak dat hij raar doet, en dat de mensen dan juist naar hem zullen kijken, gaat hij gewoon door.
Het laatste half jaar vraagt hij veel naar zijn vader en ik geef daar altijd antwoord op, laat foto's van hem zien, enz. Vorige week had hij een extra formulier meegenomen voor een rapportbespreking en vroeg hij of ik dat naar zijn vader kon sturen. Misschien dat hij dan wel zou komen, dacht hij.
Ik heb hem toen verteld dat zijn vader ver weg op een vrachtauto werkt (wat ook zo is) en dat hij niet even voor 10 minuten naar school kan komen. Daarop heeft hij een tekening gemaakt van een vrachtauto en vroeg hij of hij die mocht versturen. Ik heb hem toen een paar foto's laten uitzoeken en hem de tekening laten posten. Zelf had ik er een briefje bijgedaan dat de kleine het leuk zou vinden af en toe een kaart te krijgen. Of dat gaat gebeuren weet ik niet. Vandaar dat ik mijn zoontje niet verteld heb dat ik dat erbij geschreven heb. Ik wil niet dat hij gaat wachten bij de brievenbus op iets wat misschien niet gaat komen.
Hoe kan ik hier beste mee omgaan en zou dit kunnen komen doordat hij toch met zijn vader bezig is?
Ik denk dat u gelijk heeft dat uw zoontje erg onzeker is. Hij probeert zijn onzekerheid te verbergen achter gek gedrag, ook wel 'clownesk gedrag' genoemd. Zodra hij het gevoel heeft dat anderen naar hem kijken, weet hij zich geen raad met zijn (onzekere) houding en gaat hij raar doen. De bedoeling daarvan is om zowel anderen als hemzelf af te leiden van zijn onzekere, angstige gevoelens. Hij heeft dus liever dat anderen om hem lachen, of hem irritant vinden, dan dat ze zijn angst zouden bemerken. Dat is een bekend beschermingsmechanisme.
U vertelde dat hij thuis soms pogingen doet om bazig te gedrag te vertonen. Ook dát is bedoeld om zijn onzekere gevoelens te maskeren. Door zich bazig of dominant te gedragen probeert hij de gang van zaken te bepalen, wat hem een (schijn-)gevoel van controle over de dingen geeft.
Waar kunnen die onzekere en angstige gevoelens vandaan komen? U gaf daar zelf al min of meer het antwoord op. Anderhalf jaar geleden heeft uw zoon een nare, angstige gebeurtenis meegemaakt. Hij heeft toen therapie gehad die hem erg geholpen heeft. Tegelijkertijd ging echter ook uw oudste zoon uit huis. Ook dát kan uw jongste zoon een flinke knauw gegeven hebben. De overgang van een gezin van drie naar een gezin van twee is namelijk behoorlijk groot. Daarnaast kan het zijn dat zijn grote broer hem wat 'bevaderde', waardoor er ook nog eens een halve vaderfiguur wegviel.
U vroeg zich af of 'de afwezige (echte) vader' ook een rol zou kunnen spelen. Ik denk dat dat heel goed mogelijk is. Hij is nu op een leeftijd gekomen dat hij zich gaat realiseren dat hij zijn vader niet kent, en dat andere kinderen wel een vader hebben. Uw zoontje snapt natuurlijk niet dat zijn vader geen contact met hem wil. Zoals u zich voor kunt stellen, is dat een ingewikkelde situatie voor een jong kind om te begrijpen. Maar emotioneel is het nog veel ingrijpender. En een kind van 5 jaar laat meer in gedrag dan in woorden zien hoe hij zich voelt (in dit geval: hoe onzeker hij zich voelt).
Om te beginnen wil ik u zeggen dat u nu al prima hiermee omgaat:
Het zou natuurlijk heel fijn zijn als zijn vader nu wel liefdevolle interesse gaat tonen in zijn zoon, maar de kans daarop is waarschijnlijk niet groot. Wat dat betreft heb ik extra veel bewondering voor de manier waarop u dit aanpakt. U zorgt in uw eentje voor uw zoon, wat soms best zwaar zal zijn, en ook kan ik me voorstellen dat u soms behoorlijk kwaad bent op de vader omdat hij geen vinger uitsteekt naar zijn zoon.
Al met al heeft u dus voldoende redenen om het contact te vermijden, maar toch doet u uw best om ervoor te zorgen dat hij contact opneemt met uw zoon opneemt. Ik vind dat heel knap.
Misschien heeft u naast datgene wat u nu al doet, nog baat bij de volgende tips:
Succes ermee!
