10 december 2004 door Henk Boeke
Onze zoon van 3½ jaar is erg druk. Hij rent de hele dag, kan moeilijk stil zitten, behalve als hem echt iets interesseert. Hij kan heel lief spelen, maar dan uit het niets in ene met blokken, auto's of potloden gaan gooien. Hij haalt dan ook regelmatig zijn hele kamer overhoop.
Hem straffen of erop aanspreken heeft weinig zin, want het doet hem niks (zo lijkt het). Een paar tellen later gebeurt er gewoon weer hetzelfde.
Op de speelzaal doet hij dit ook. Daar was het opgevallen dat hij steeds drukker werd en ook daar gaat gooien met speelgoed. Hij slaapt verder goed en rustig.
Ik dacht zelf aan ADD, omdat hij dezelfde kenmerken heeft als onze buurjongen van 3 waarbij ADD is vastgesteld. Ik zit aan mijn maximale grens en merk dat ik steeds bozer ga reageren. Wat moet ik doen?
Druk gedrag kan allerlei oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is eigenlijk geen echte oorzaak, maar gewoon een kwestie van temperament. Je hebt nu eenmaal rustige kinderen en drukke kinderen.
Slechts in een klein aantal gevallen is er een échte oorzaak. Zo is bijvoorbeeld bekend dat kinderen met astma extra druk kunnen zijn (hetzij door de astma zelf, hetzij door de medicijnen; het precieze verband is nog onduidelijk). Ook angst kan druk gedrag veroorzaken, of onmacht, of moeheid. En inderdaad kan er sprake zijn van ADHD (u zei: ADD, maar dat is iets anders. De letter H staat voor hyperactiviteit). Een betrouwbare ADHD-diagnose is echter pas te geven vanaf het zesde jaar.
Vanzelfsprekend kunnen we vanaf deze afstand niet zeggen welke van de bovenstaande dingen er aan de hand is, maar de kans is toch het grootst dat uw zoon volkomen normaal en gezond is, alleen soms druk.
De vraagt blijft hoe je daar dan het beste mee om kunt gaan. Straffen helpt inderdaad niet of nauwelijks. Maar wat dan? We hebben dat eerder beschreven in het volgende artikel:
1. Probeer er allereerst achter te komen waaróm uw zoon gaat gooien en smijten. Vaak is het frustratie, omdat iets niet lukt. Dat is begrijpelijk, want een peuter kan gewoon nog niet alles wat hij wil. U kunt hem vragen waarom hij zich zo gedraagt, maar u kunt ook zelf goed kijken (observeren). Zodra je weet wat de achterliggende oorzaak is, lukt het vaak al wat beter om er goed op te reageren.
Als er geen duidelijke oorzaak is, geef hem dan gevaarloze dingen waar hij wel mee mag gooien. Met de komende kerst kunt u hem bijvoorbeeld proppen aluminium-folie geven om in de kerstboom te gooien. Hoe harder hij gooit, hoe beter ze blijven zitten. Of anders zachte ballen van stof, etc.
2. Als het gooien veroorzaakt wordt door boosheid, kunt u uw zoon stapje voor stapje leren om op een andere manier boos te worden. Namelijk: door hem te helpen bij het benoemen van de dingen die hem dwars zitten. Zodra kinderen de woorden hebben om hun emoties te benoemen, hoeven ze hun boosheid niet zo nodig meer fysiek te uiten.
3. Wat vaak goed werkt, is het belonen van goed gedrag, in plaats van het bestraffen van slecht gedrag. Bijvoorbeeld met een stickersysteem. Elke dag dat hij niet gegooid heeft (of als hij het een paar uur heeft volgehouden) mag hij een sticker plakken op een groot stickervel. Bij 10 stickers (of een nader door u te bepalen aantal) krijgt hij een extra beloning. Bijvoorbeeld: wat later naar bed, wat langer voorlezen, een klein speelgoedje uitzoeken, zijn lievelingstoetje, etc.
