12 december 2008 door Nadia Eversteijn
We zijn ruim een jaar geleden geëmigreerd naar Canada. Onze kinderen zijn nu 6, 4 en (net) 1 jaar oud. Zij hebben geen problemen gehad met het leren van Engels. Sterker nog, onze oudste dochter komt dit jaar niet eens meer in aanmerking voor ESL op school. Thuis spreken wij Nederlands omdat dit ons toch het meest natuurlijk afgaat en het vreemd voelt om ineens Engels tegen elkaar te spreken. Praten met oma en opa gaat ook het beste in het Nederlands. Ook willen wij graag dat onze jongste dochter (die hier in Canada geboren is) Nederlands leert. Zij zal dit van ons moeten leren.
Wij merken de laatste tijd dat onze oudste twee kinderen steeds overschakelen naar het Engels als zij aan het spelen zijn. Wij vragen hen dan Nederlands te praten, maar na 1 minuut gaan zij automatisch weer over naar Engels. Als wij hen elke minuut moeten vragen Nederlands te praten, moeten wij hun spel wel erg vaak onderbreken. Dit lijkt ons ook niet goed.
Wat adviseert u ons te doen? Wij merken dat onze kinderen in het Nederlands nu ook wat fouten beginnen te maken (bijvoorbeeld: "Zij loopte" en "Zij valde"). Wij reageren dan meestal door te zeggen: "Oh ja? Viel zij?" Of zoiets.
Een tweede vraag die wij hebben, is: hoe kunnen wij onze kinderen in het Nederlands leren lezen en schrijven? En wat is hiervoor de juiste leeftijd? Onze oudste van 6 leert nu lezen en schrijven in het Engels. Wij hadden voor onze oudste het emigrantenpakket van de Wereldschool gekocht, maar de software hiervan werkte niet naar behoren dus dit pakket gebruiken wij niet meer. De Wereldschool heeft ons overigens keurig ons geld terug gegeven.
Dank u vriendelijk voor het meedenken.
Het is een natuurlijke ontwikkeling dat uw kinderen ook onderling Engels beginnen te spreken. Verbieden heeft weinig zin omdat het onbewust gebeurt. Ik zou er wel op letten dat ze voldoende taalaanbod in het Nederlands blijven ontvangen, want anders ligt drastisch taalverlies op de loer.
Hieronder eerst iets meer over het taalveranderingsproces dat uw kinderen nu doormaken. Daarna uw vraag over het lezen en schrijven.
Uw kinderen hebben succesvol de taal van uw migratieland geleerd, en dat is natuurlijk heel mooi. Het gaat zelfs zó goed dat uw oudste volgens school dit jaar niet eens meer les nodig heeft in het Engels als tweede taal (English Second Language, oftewel ESL).
Het valt domweg niet tegen te houden dat uw kinderen door de emigratie uiteindelijk beter zullen worden in het Engels dan in het Nederlands. Engels is immers de taal die ze op school horen, en die ze spreken met alle personen buiten het eigen gezin.
Het Engels wordt dus hun dominante taal. U merkt nu al, na een jaar, dat het communiceren in het Engels hen gemakkelijker afgaat dan in het Nederlands. Dus spreken ze die taal ook onderling, zonder dat ze het zelf merken. Ze constant dwingen om toch Nederlands te spreken, haalt hen inderdaad uit hun spel, en even later vervallen ze toch weer in het Engels, omdat communiceren nou eenmaal in hoge mate automatisch verloopt. Onderbreken zou daarom wel eens helemaal averechts kunnen werken.
Wat u immers beslist moet voorkomen, is dat uw kinderen Nederlands spreken gaan ervaren als een lastige verplichting. Het lijkt me dus beter dat u uw kinderen in hun onderlinge gesprekken hun gang laat gaan, en het Nederlands op andere momenten aan bod laat komen. Zoals aan de eettafel en tijdens het voorlezen.
Mochten uw kinderen ook u – als ouders – in het Engels gaan aanspreken (wat per ongeluk wel eens kan gebeuren), dan kunt u dat indirect corrigeren. Bijvoorbeeld: "Wat zeg je schat?" Uw kinderen spreken immers tot nu toe vloeiend Nederlands, en u als ouders bent de enigen die die vaardigheid voldoende kunnen onderhouden.
U bespeurt inmiddels ook wat vervoegingsfoutjes bij uw kinderen, zoals 'valde' en 'loopte'. Dat is normaal, ook bij kinderen die eentalig opgroeien. Dat gaat zo.
Eerst verwerven kinderen de werkwoordsvormen correct. 'Viel' en 'liep' zitten dan als aparte woordjes opgeslagen in hun woordenschat, naast 'valt' en 'loopt'.
Vervolgens ontdekt het kind – onbewust – dat er een algemene regel bestaat voor de werkwoordsvervoeging. Namelijk dat je een verleden tijd maakt door '-de' of '-te' achter de werkwoordsstam te plakken. Het kind gaat die nieuwe regel dan
overgeneraliseren. Dat wil zeggen dat de regel op álle werkwoorden wordt toegepast, dus niet alleen de zwakke ('rolde' en 'fietste'), maar ook op de sterke werkwoorden ('roepte' en 'slade').
Tenslotte merkt het kind – op basis van het taalaanbod om zich heen – dat er uitzonderingen bestaan, en komen de onregelmatige vormen uit de eerste fase weer terug.
Omdat uw kinderen nu minder Nederlands taalaanbod krijgen dan ze gehad zouden hebben als ze nog in Nederland woonden, is het niet zo vreemd dat bepaalde onregelmatige vormen ófwel niet geleerd worden (dat kan ik me bij uw 4-jarige voorstellen), ófwel wat vergeten raken. Bij hen gaat het dus vooral om die derde fase. Het is afdoende om ze op een indirecte manier te corrigeren ("Oh ja,
riep hij jou?") zoals u nu al doet.
Wat betreft het leren lezen en schrijven in het Nederlands zou ik wachten tot ze een jaar of 7 zijn. Een kind kan namelijk wel goed twee – of meer – talen tegelijk leren verstaan en spreken, maar leren lezen en schrijven is heel iets anders.
Je kunt beter in taal B (in dit geval het Nederlands) leren lezen en schrijven als je de basis in taal A (in dit geval het Engels) goed onder de knie hebt, anders kan er verwarring ontstaan. Vooral de uitspraak van veel Engelse klinkers wijkt dermate sterk af van het Nederlands, dat dat heel verwarrend kan zijn bij het lezen en schrijven. Denk bijvoorbeeld aan de 'oo' in het Engelse
book en het Nederlandse
rook. Of aan de 'e' in het Engelse
we en het Nederlandse
de.
Lesmateriaal kunt u krijgen bij de
Wereldschool (waar u zelf al ervaring mee heeft) en bij
Edufax. Voor adviezen kunt u terecht bij de
Stichting NOB (Nederlands Onderwijs in het Buitenland).
Veel succes gewenst!
