23 juni 2006 door Joanna Sandberg
E. heeft op 7-jarige leeftijd zijn ouders verloren. Zijn moeder is door toedoen van zijn vader om het leven gekomen. Sindsdien ben ik samen met mijn man, zijn opvoeder.
Inmiddels is hij 13. Naarmate hij ouder wordt, merk ik een duidelijke verandering in zijn gedrag. Hij heeft er bijvoorbeeld veel moeite mee om zijn emoties in bedwang te houden.
Wanneer hij gestraft wordt, vindt hij het heel moeilijk om dat te accepteren en wordt hij steeds agressiever. Ook lijkt het alsof straffen niet meer helpt. Hij blijft voortdurend hetzelfde doen.
Ik ben ten einde raad en ik weet niet meer wat ik ermee aan moet. Op school (HAVO) doet hij het hartstikke goed en is hij één van de besten van de klas. Maar thuis is het moeilijk.
Ik wil hem op de juiste manier begeleiden en ik vraag me af of er geen deskundigen zijn die mij kunnen helpen. Is er in Rotterdam niet een of andere instantie waar ik met hem naar toe kan? Of hebben jullie een goed advies voor mij? Want praten op momenten dat iedereen afgekoeld is, lijkt ook niet meer te helpen.
Jammergenoeg vertelde u niet hoe uw relatie is tot E. (die ik vanaf nu 'uw pleegzoon' zal noemen). Bent u familie of vrienden van zijn ouders? Of heeft u E. pas leren kennen toen zijn ouders overleden waren? Maar hoe dan ook: wat fijn voor hem dat hij bij jullie kan wonen en dat hij niet naar een tehuis hoefde!
U en uw man hebben dus een goede taak op jullie genomen. Maar wel een hele zware. Mijn 'kort-door-de-bocht'-diagnose zou zijn: rotgedrag door onverwerkte rouw.
Het leven is niet gemakkelijk voor jullie pleegzoon. U vertelde dat allebei zijn ouders dood zijn. Door een ongeluk of nog erger. En dat het de schuld was van de vader. Dat is dubbel leed, als het ware. Hoe moet een kind dat verwerken? Uw pleegzoon was 7 toen het gebeurde. Wat moet hij zich in de steek gelaten hebben gevoeld!
Ook vertelde u dat hij zich eerst wel goed gedroeg, maar dat zijn gedrag steeds lastiger en agressiever wordt, naarmate hij ouder wordt. Hoe zou dat komen?
Hij heeft heel wat te verstouwen gehad:
Er spelen dus zóveel verschillende gevoelens mee in het verwerkingsproces, dat de kans groot is dat dat proces gestagneerd is. Rouwen is sowieso een langdurig proces, dat in kleine stapjes verloopt. Maar in dit geval zijn er voldoende redenen om aan te nemen dat het nog langer duurt dan normaal.
Wat de zaak nóg moeilijker maakt, is dat uw pleegzoon ook nog eens in de puberteit is. Pubers vinden het vaak erg moeilijk om te rouwen. Ze streven naar zelfstandigheid en onafhankelijkheid, en willen zich dan juist niet kwetsbaar en afhankelijk van volwassenen voelen.
De meeste puberjongens vinden het sowieso erg moeilijk om over hun gevoelens te praten. Ze proberen vaak om zo gewoon mogelijk door het leven te gaan. Maar met zo'n groot verdriet lukt dat natuurlijk niet.
Ook lastig én verwarrend voor uw pleegzoon is dat hij zich niet – zoals zijn leeftijdsgenoten – los kan maken van zijn ouders. Die zijn er immers niet meer. Moet hij zich dan los gaan maken van zijn pleegouders? Maar hoe kun je je losmaken van ouders waar je toch al los van bent omdat het je ouders niet zijn? Kortom: verwarring alom.
Ik hoop dat u uit het voorgaande begrepen heeft dat uw pleegzoon het écht heel moeilijk heeft. En dat hij er behoefte aan heeft om zich begrepen en gesteund te voelen. In de praktijk kan dat bijvoorbeeld het volgende betekenen:
U vertelde dat hij het moeilijk vindt om straf te accepteren. Natuurlijk is het belangrijk dat u regels blijft stellen en dat u die handhaaft. Maar vergeet ook niet om aandacht te hebben voor zijn gevoelens (die hij maskeert door zijn moeilijk gedrag). U kunt hem helpen door zijn gevoelens te benoemen!
Gelukkig doet hij het wel goed op school. Dat is heel belangrijk, want dat betekent dat hij zich toch kan vermannen om daar zijn best te doen, geconcentreerd te werken, etc. Dat is dus echt een sterke kant van hem.
Heeft u contact met school? Ik zou u in ieder geval aanraden om met zijn mentor te gaan praten. Mogelijk kan hij of zij – omdat hij/zij op enige afstand staat – met hem in contact komen over zijn verlies.
Voor pubers is het vaak prettiger om met lotgenoten te praten of te chatten dan met volwassen hulpverleners. U kunt uw pleegzoon daarom voorstellen om naar een rouwverwerkings-groep voor pubers te gaan. In Rotterdam heeft Humanitas misschien zo'n groep. En anders weet uw huisarts waarschijnlijk wel waar u moet zijn.
Tot slot kan ik u Achter de regenboog aanraden. Dat is een stichting die zich richt op verliesverwerking bij kinderen en pubers.
