16 mei 2003 door Joanna Sandberg
Mijn dochter van 5 is onhandelbaar de laatste maanden. Ze staat bijna dagelijks slecht gezind op. De ruzie begint dan al over alle mogelijke onnozelheden. Bijvoorbeeld: de tandenborstel is niet mooi, liever de kam dan de borstel, etc.
En altijd wil zij het omgekeerde van wat wij zeggen of doen. Ze kan blijven zeuren tot je d'r gek van wordt!
Een voorbeeld. 's Avonds vragen wij wat ze wil drinken. "Niets", is dan meestal haar antwoord. Maar als ze dan in bed ligt, begint ze te brullen. "Ik heb dorst! Ik heb dorst!" Wij hebben haar eens 2 uur (dit vinden wij echt lang genoeg hoor) laten zeuren, maar ook dat hielp niet. We hebben haar toen onder de ijskoude douche gezet. Ze stond te beven van de kou en zei: "Ik heb dorst", toen ze uit de douche kwam. Wat is hierop de juiste reactie?
Om welke situatie het ook gaat, ze blijft brullen of zeuren. Ze is jaloers en zeer vervelend tegen haar broertje.
Wat wij ook erg vinden, is dat ze met niets meer tevreden is. Onlangs kreeg ze een nieuwe fiets van haar opa en heel de winkel stond in rep en roer. De ene was te groen de andere te rood, te klein, te groot... Met veel tegenzin heeft opa de fiets gekocht (omdat broertje er één kreeg). Maar eigenlijk verdiende ze hem niet.
Wij hebben nu een soort kalender gemaakt om op de koelkast te hangen. Bij goed gedrag mag ze een zon tekenen, bij slecht gedrag tekenen wij een boos gezicht. Helaas staan er inmiddels 9 boze gezichten en slechts 1 zon. Wat kunnen wij aan zulk gedrag doen?
Ik ben al 4½ jaar gescheiden en al 3 jaar hertrouwd. Mijn ex-man is ook hertrouwd en heeft ook een zoontje. Wij hebben nooit problemen gehad en we zijn zonder veel ellende uit mekaar gegaan en kunnen nog steeds praten over onze dochter. Om de 14 dagen gaat ze naar haar papa. Maar ze huilt vaak omdat ze niet graag gaat. Nochtans zijn mijn ex-man en z'n vrouw goed voor haar en doen ze hun uiterste best.
Ze is de laatste tijd zo stout dat haar papa begint te twijfelen of hij haar nog wel moet komen halen. En als ze op zondag naar huis komt, is ze vrolijk omdat ze eindelijk niet meer hoeft te gaan. Papa weet ook niet meer hoe hij het probleem moet aanpakken.
Vraag: kan haar gedrag het gevolg zijn van deze situatie? Mijn huidige echtgenoot noemt ze al jaren "Papa Bolie" en voor haar begint het nu pas (sinds enkele maanden) door te dringen hoe de situatie werkelijk in mekaar zit.
Nochtans hebben mijn ex-man en onze partners geen problemen. Wij bekvechten niet, en wij spreken geen kwaad over mekaar.
Enige weken geleden begon onze dochter leugens te vertellen over haar papa en zijn vrouw; klaarblijkelijk om hen in een slecht daglicht te stellen. Zodat ik zou zeggen dat ze niet meer hoefde te gaan. Wij moeten mekaar regelmatig bellen over dergelijke problemen.
Op school (3e kleuterklas) doet ze haar best, maar volgens de juf is ze inderdaad niet gemakkelijk. Meestal probeert ze de baas te spelen op school.
Vraag: kunt u mij enige raad geven? Ik weet niet goed hoe ik deze problemen moet plaatsen. Moet ik uitkijken naar degelijke hulp, of zijn dit kinderstreken?
U maakt zich terecht zorgen over uw dochter; dit zijn geen kinderstreken. Waarschijnlijk moet u uitzien naar professionele hulp.
U schrijft dat het sinds enkele maanden tot haar door begint te dringen hoe de situatie in elkaar zit. Namelijk dat haar ouders gescheiden zijn, en niet meer met elkaar wonen, maar met andere partners. Dus dat papa Bolie niet haar vader is, maar wel de vader van haar (half-)broertje. En dat haar eigen vader ook weer een zoontje heeft met een andere vrouw dan mama.
Zoals u zich voor kunt stellen is dit een ingewikkelde situatie voor een jong kind om te begrijpen (dat heeft dus ook een tijd geduurd). Maar emotioneel is het nog veel ingrijpender.
Een kind van 5 jaar kan nog moeilijk in woorden vertellen hoe ze zich voelt. Waarschijnlijk voelt uw dochter allerlei emoties – zoals verdriet, angst en boosheid – en voelt ze zich onzeker. Deze gevoelens uit uw dochter dan in lastig, onhandelbaar gedrag. Met dit negatieve gedrag krijgt ze dan weer aandacht. Ze voelt zich ongelukkig, en ze gedraagt zich hiernaar.
U kunt proberen haar gevoelens voor haar te verwoorden. Bijvoorbeeld: "Je doet nu heel vervelend, maar volgens mij voel je je verdrietig, of boos, etc." Niet dat dit meteen alle problemen oplost, maar dan krijgt uw dochter het gevoel dat u haar probeert te begrijpen. Dat steunt.
Ook is het belangrijk dat u op rustige, geduldige en neutrale wijze reageert op haar lastige gedrag. Dus dat u zelf niet boos wordt of gaat schreeuwen tegen haar. Dat is niet eenvoudig, maar wel belangrijk om beter contact met uw dochter te krijgen over haar gevoelens.
Op school is ze niet gemakkelijk en wil ze meestal de baas spelen. Mogelijk wijst dit erop dat ze zich ook op school onzeker en angstig voelt.
Door de baas te spelen probeert ze de controle in handen te houden. Andere kinderen accepteren dat na een tijdje niet meer, en dan gaat ze mogelijk ook nog conflicten met leeftijd-genootjes krijgen.
Bijna alle kinderen zijn een tijd jaloers op hun kleine broertje of zusje, en het is goed om te begrijpen dat uw dochtertje – gezien de situatie – jaloers is op haar broertje, wiens vader wel bij haar woont, en die zij waarschijnlijk ook heel aardig vindt. Terwijl hij toch haar echte vader niet is.
Uw dochtertje ziet haar biologische vader één keer in de twee weken, en dan waarschijnlijk het merendeel van de tijd samen met zijn partner en hun zoontje. Veel kinderen van gescheiden ouders willen echter vaak exclusieve aandacht van de ouder die ze weinig zien. Vaak is dit niet mogelijk in de praktijk. Vanaf deze afstand kan ik de situatie rondom uw dochter helaas niet goed inschatten.
Misschien is het goed als uw dochter vaker naar haar vader gaat, en regelmatig iets alleen met hem doet. Maar misschien heeft ze nu juist rust nodig en is het beter dat ze niet elke veertien dagen naar haar vader gaat. In plaats daarvan kan hij bijvoorbeeld regelmatig bij jullie langskomen, waarna hij uw dochter kan meenemen om samen iets leuks te doen.
Gelukkig kunt u goed overleggen met uw ex-man. Het is namelijk heel belangrijk om met elkaar te zorgen dat jullie de negatieve spiraal weer positief gaan maken.
Los van datgene wat u zelf en met uw ex-man nog kunt bereiken, zou ik u dringend adviseren om naar uw huisarts te gaan en te vragen om een doorverwijzing voor professionele hulp. In Nederland hebben we daarvoor het Bureau Jeugdzorg. Wat er op dat gebied in België beschikbaar is, is mij helaas niet bekend.
