8 juli 2005 door Annelou de Vries
Mijn zoontje van 4 heeft een zeer zware tijd achter de rug. In december 2003 zijn wij (ikzelf en drie kinderen waar hij de jongste van is) gevlucht, midden in de nacht, met politie en al, bij mijn ex-man (hun vader) vandaan. Wij leefden in een gezin met veel drank en geweld. Een hele nare tijd was dat. Daarna is de scheiding in gang gezet, en ben ik ondergedoken met de kinderen in een bungalow op een geheim adres. Dat duurde maanden. De vader bleef ons bedreigen, etc.
Inmiddels hebben de kinderen na een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming hun vader een aantal malen gezien, bij Jeugdzorg en bij de Raad.
Toen zijn vader er nog was, was mijn zoon Bastian een heel agressief en druk jongetje. Zijn vader leerde hem om zich agressief te gedragen en stoer te doen. Vanaf het moment dat hij alleen bij mij was, ging het heel goed. Hij was sterk veranderd en lief geworden.
Maar sinds hij naar de basisschool gaat, is het weer helemaal mis. Hij slaat en schopt op school iedereen, er dringt niets tot hem door van wat de juf zegt, en ze krijgt ook moeilijk contact met hem.
Thuis luistert hij ook zeer slecht, hij kan niet stil blijven zitten, en ik durf bijna nergens meer met hem heen omdat hij zich misdraagt. Als hij met mij alleen is, kan hij heel lief en knuffelig zijn. Maar als er anderen om hem heen zijn...
Ik ben er wel mee aan. Wat moet ik nu? Moet ik hulp zoeken, mede vanwege zijn dramatische achtergrond? Mijn oudste zit ook al in de therapieverlening zo nu en dan. [naam en adres bekend bij de redactie]
Ik denk dat het opstandige en moeilijke gedrag van uw jongste zoon een grondig onderzoek door een kinderpsychiater verdient, evenals een goede aanpak en hulp in een vroeg stadium. Dit alles kan geregeld worden via Bureau Jeugdzorg.
U heeft al heel veel meegemaakt en mogelijk wilt u nu liever rust in uw gezin, zonder de intensieve betrokkenheid van hulpverleners. Ik kan me dat heel goed voorstellen. Desondanks raad ik u toch aan om hulp te zoeken, vanwege de aanwezigheid van een aantal risicofactoren die de kans groot maken dat Bastans gedrag op latere leeftijd echt uit de hand gaat lopen. Het is goed om daar zo vroeg mogelijk iets aan te doen.
Hieronder zal ik aangeven om welke risicofactoren het gaat, en waar de sleutel voor een oplossing zou kunnen liggen.
Allereerst heeft Bastian een vader die gewelddadig kan zijn en ook een alcoholprobleem heeft of had. Zowel agressief gedrag als verslaving (of middelen-misbruik) hebben een erfelijke component. Dat wil zeggen dat iemand geboren wordt met de kwetsbaarheid om zo'n probleem te ontwikkelen.
Afhankelijk van de omgeving waarin iemand opgroeit en hoe hij zelf in het leven staat, kan zo iemand deze problemen zelf wel of niet krijgen.
Verder vertelde u dat uw zoontje heel druk is en dat hij er flink op los kan slaan. Het is ook moeilijk om contact met hem te krijgen, zegt u. (In ieder geval de juf heeft daar moeite mee, maar mogelijk geldt het ook voor anderen.) Misschien klinkt daar ook een soort ongevoeligheid voor straf of correctie in door.
Hij lijkt mij in aanleg ongeremd en weinig angstig. Mogelijk ziet hij het gevaar ook niet, of denkt hij niet na over de dingen die hij doet, maar gaat hij impulsief te werk.
Dit impulsieve en agressieve gedrag lijkt bij hem te horen. Zo ís hij. Kinderen die dit in aanleg zo sterk als uw zoon laten zien, lopen een groter risico om later agressief en grensoverschrijdend te blijven. Ze hebben een extra goede opvoeding nodig om te leren hoe ze hun gedrag in goede banen kunnen leiden.
In zijn eerste levensjaren groeide uw zoon op in een gewelddadige en zeer onrustige omgeving, met duidelijke agressie om hem heen en veel verhuizingen. U heeft gelijk dat dit een grote invloed heeft op kinderen. De kans dat kinderen zelf agressief worden is groter als zij dit gedrag gezien of ondervonden hebben.
Ook de niet-fysieke bedreiging en conflicten tussen u en uw ex, én de onrust van een geheim adres en verhuizingen, zijn voor een kind onveilig. Een kind dat opgroeit in een niet stabiel en onvoorspelbaar gezin heeft een grotere kans op het ontwikkelen van problemen later.
De erfelijke belasting, het temperament en het opgroeien in een onrustige omgeving maken bij elkaar de kans groot dat uw zoon niet vanzelf over zijn problemen heengroeit, maar later zelf een gewelddadig mannetje wordt, waar u nog heel wat mee te stellen zou kunnen krijgen.
Dat hoeft echter helemaal niet, want het is zeker niet zo dat uw zoon nu gedoemd is om zich ook werkelijk zo te ontwikkelen! Hij heeft nog heel veel kansen om zijn lieve en zachte kant tot bloei te laten komen en het moeilijke, opstandige en agressieve gedrag af te leren.
Het zijn vooral de opvoeders die hier met hem hard aan moeten werken, dus u en de school.
Belangrijk voor een kind is dat de leerkrachten en de ouders er samen mee aan de slag gaan. En uit onderzoek is duidelijk geworden dat hoe vroeger je daarmee begint, hoe groter de kans is dat dit ook echt goed lukt.
Daarbij gaat het niet alleen om leren luisteren en leren zich goed te gedragen, maar ook hoe hij plezier kan hebben en zich op een leuke manier kan vermaken, ook met andere kinderen. Hij moet dus niet alleen bepaald gedrag áfleren, maar ook iets anders áánleren.
Hoe dat precies in zijn werk zou kunnen gaan, is heel erg afhankelijk van het precieze verhaal van uw zoon en uw hele gezin. Dat is de reden waarom ik u adviseer om hem eerst goed te laten onderzoeken. Van de aanpak die dan goed is voor hem, profiteren vervolgens ook uw andere kinderen, lijkt me. Misschien ook wel de oudste, die al hulp heeft! Ik denk trouwens dat het goed is om bij zijn therapie ook de problemen van Bastian aan te geven.
Tenslotte nog een opmerking over de periode dat het wél goed ging met Bastian. U schrijft dat hij een korte periode rustiger was en dat hij zijn moeilijke gedrag eigenlijk pas weer liet zien toen hij naar de basisschool ging.
Wat daar precies de verklaring voor is, weet ik niet zo goed. Wel is het zo dat er op school veel meer eisen aan kinderen gesteld worden, dat ze zich veel meer aan allerlei regels moeten houden, en dat ze veel meer met andere kinderen rekening moeten houden dan thuis.
Misschien dat dit voor Bastian, die in aanleg 'ongeremd' is, wel extra moeilijk is, waardoor het gedrag daarom nu weer naar voren komt.
Succes ermee!
