4 september 2009 door Elise de Bree
Ik heb een vraag over mijn dochter van 4½ jaar. Praten deed ze al redelijk snel. Echter drie dingen blijft ze verkeerd zeggen.
- De R spreekt ze uit als een L.
Dus d'r eigen naam 'Robin' is vaak 'Lobin', enz.
- De UU spreekt ze uit als een OE.
Dus in plaats van 'buurvrouw' zegt ze 'boervrouw', enz.
- Ook de UI spreekt ze uit als een OE.
Bijvoorbeeld 'huis' wordt uitgesproken als 'house'. Het lijkt net alsof ze ooit engelstalig was.
Ze zit al sinds november op school, maar we zien nog weinig verandering. De juf valt het niet zo op, omdat m'n dochter ook niet zo heel erg open is. (Misschien ook wel door haar eigen onzekerheid omtrent haar spraakverwarringen, bijvoorbeeld haar eigen naam zeggen. Mensen kunnen het vaak niet goed verstaan of begrijpen het niet, jammer genoeg.)
Een logopedist hebben wij nog niet geraadpleegd, omdat we het schoolgaan een kans wilde geven.
Wellicht heeft 'oe' enkele tips of raad?
Op basis van wat u vertelde denk ik dat het toch goed is als u eens met uw dochter langs een logopedist gaat (zodra u het gevoel heeft dat ze wat meer gewend is aan school) om het hele verhaal op een rij te krijgen. Er zijn namelijk verschillende dingen naast elkaar aan de hand.
Uw dochter heeft moeite met een aantal klanken, ze is onzeker over haar spraakverwarringen (wat bedoelde u daar trouwens mee?) en ze wordt niet goed verstaan of niet goed begrepen. Het veranderen van klanken is op zich niet zo erg, maar dat ze er onzeker van wordt en dat de communicatie met andere mensen moeizaam verloopt is natuurlijk niet de bedoeling.
De R is een van de moeilijkste klanken van het Nederlands, die meestal als laatste wordt verworven. Zelfs voor kinderen van 7 kan hij nog lastig zijn. We hebben daar al veel over geschreven, zie bijvoorbeeld:
Over die R zou ik me dus niet al te druk maken. Over de klinkers die u noemde trouwens ook niet, want juist de UU en tweeklanken zoals de UI zijn ook lastig!
Belangrijk is of uw dochter de UU en de UI alleen bij bepaalde woorden vervangt, of systematisch, in alle woorden met die klanken. Als het inderdaad systematisch gebeurt – wat ik eerlijk gezegd niet verwacht – is dat wel iets om te bespreken met een logopedist.
Voor ouders is het vaak moeilijk om na te gaan of bepaalde klanken systematisch, in alle woorden, vervangen worden (omdat je vaak hoort wat je wil horen). In plaats daarvan kun je kijken of je kind de bewuste klanken eigenlijk wel kan waarnemen. Dat kan op verschillende manieren.
Om te beginnen kunt u nagaan of uw dochter het hoort als iemand anders (of uzelf) de klank verkeerd zegt. Dus, als u bijvoorbeeld "loos" of "noos" zegt voor roos, of "boervrouw" voor buurvrouw, of "haus" voor huis, wat gebeurt er dan? Ik vermoed dat ze dit wel hoort en dat ze u misschien zelfs verbetert ("Nee papa, dat is geen loos maar een loos!").
Een andere manier om de waarneming te onderzoeken, is door twee plaatjes te laten zien, bijvoorbeeld een met een vuur en een met voer (bijvoorbeeld een handje zaadjes voor een kanarie, of brokjes voor de poes). Als u dan vraagt op welk plaatje het vuur staat, zal ze waarschijnlijk naar het goede plaatje wijzen. En andersom, als u om het plaatje van het voer vraagt (vooropgesteld dat ze weet wat dat is), dan zal ze niet naar het plaatje met het vuur wijzen.
Door dit soort spelletjes komt u erachter of haar waarneming van klanken in orde is en wie weet helpt het haar ook een beetje om zich beter te gaan uiten. Als de klanken, en dan voornamelijk de klinkers, systematisch niet goed geproduceerd worden, is logopedie wellicht zinvol.
U vertelde dat mensen uw dochter soms niet verstaan of niet begrijpen. Dan moet je nagaan of dat alleen is bij de klanken die u noemde (waardoor ze Lobin zegt in plaats van Robin als ze haar eigen naam moet zeggen), of ook in andere gevallen. Dan kan ze immers moeilijk verstaanbaar zijn door iets anders, zoals zacht praten (uit onzekerheid) of slecht articuleren.
Kortom: over de losse klanken op zich zou ik me niet zo'n zorgen maken. Maar gecombineerd met het feit dat uw dochter niet altijd verstaanbaar of begrijpelijk is voor anderen, en dat ze daar onzeker van wordt, is een bezoek aan de logopedist het overwegen waard.
Succes gewenst!
