8 oktober 2010 door Elise de Bree
Mijn zoontje van 21 maanden praat veel, voornamelijk in twee- en driewoord-zinnetjes, maar is wel erg slordig met zijn uitspraak. In de supermarkt komt hij bijvoorbeeld met een fles aansjouwen, waarop hij zegt: "deese bauwe joggun". (Het ging om een fles drinkyoghurt in een blauwe verpakking). Een uitspraak als "Nies laatjeh" kan allerlei dingen betekenen: dat hij chocola wil, dat hij een ventilator ziet, of dat hij zijn laarzen aan wil. En "owa mamma" kan betekenen 'oor van mamma', 'cola voor mamma' of 'oog van mamma'.
Opvallend is dat nieuwe woorden eerst vrij duidelijk worden uitgesproken, maar later steeds slordiger worden. Zo verandert het correcte "weg" op den duur in "jich", en "wateh" (water) in "jatun".
Moeten wij zijn uitspraak corrigeren en het duidelijk voorzeggen, of is dat niet nodig?
Het is volkomen normaal dat kinderen van deze leeftijd nog niet duidelijk praten. Let op: 'niet duidelijk'. Dus niet: 'slordig'. Uw zoontje doet echt zijn best, alleen lukt het hem nog niet zo goed. Leren praten is nu eenmaal een hele klus, en 21 maanden is nog erg jong hoor!
Expliciet corrigeren is af te raden, omdat dat tot weerstand en onnodige frustraties kan leiden (met als gevolg dat hij helemaal dichtklapt). Maar verbeteren via een omweg kan wel, namelijk door de bal terug te spelen in de vorm van een vraag, waarin u datgene wat hij fout zei alsnog goed zegt. Bijvoorbeeld: "Oh, wil je chocola hebben?"
Het feit dat hij woorden eerst goed zegt en daarna niet meer, is heel goed verklaarbaar. Zo werkt het leren van een taal nu eenmaal. Eerst papegaait hij gewoon blindelings na wat hij hoort, en daarna gaat hij erover nadenken, om te begrijpen hoe het in elkaar zit.
Op het moment dat hij erover na gaat denken, worden de woorden vergeleken met de woorden die hij al in zijn mentale lexicon (het woordenboek in zijn hoofd) heeft opgeslagen, en worden ze gekoppeld aan zijn klanksysteem. Maar ook dat is nog niet volmaakt...
Het ziet ernaar uit dat uw zoontje de W nog niet in zijn klanksysteem heeft zitten. Hij vervangt die op dit moment nog door een J. Op het moment dat hij de W wel goed heeft geleerd, kunnen nieuwe woorden die beginnen met een W goed herhaald worden (en ook blijven). Dat is een leerproces. Maar zoals voor elk leerproces geldt ook hier: je moet fouten maken om verder te komen.
Wat goed dat uw zoon al driewoord-zinnetjes maakt! (Gemiddeld komen met 27 maanden de tweewoord-zinnetjes, zoals "Mama Moe", of "Die ook".) Het maken van dat soort langere zinnetjes kan echter wel ten koste gaan van de uitspraak. Meer daarover leest u in Mijn kind gaat onsamenhangend brabbelen als hij een verhaal wil vertellen. Is dat normaal?
Het kan dus zijn dat hij de woordjes los wel goed kan uitspreken, maar dat hij, als ze gecombineerd worden, kiest voor het koppelen van de woorden boven de duidelijke articulatie. Beide vaardigheden – zinnen maken én goed uitspreken – eisen aandacht en verwerking, en dan kan er een (onbewuste) keuze worden gemaakt voor betekenis boven uitspraak.
