25 november 2005 door Joanna Sandberg
Ik heb de laatste maanden – sinds de zomervakantie – last met mijn 5-jarige zoon. Hij lijkt wel voortdurend boos te zijn, en dan nog vooral op mij (zijn moeder) en zijn jongere broertje. Andere mensen (papa, oma's) hoeven het minder vaak te ontgelden.
Hij is vooral gefixeerd op zijn 2½-jarige broertje, dat in zijn ogen niets goeds kan doen en – volgens hem – altijd wordt voorgetrokken. Ik heb hem al met hand en tand proberen uit te leggen dat dit niet zo is, maar dat er soms verschillende regels gelden voor 2-jarige en 5-jarige kindjes, maar hij wil dit blijkbaar niet begrijpen.
Hij kan dan echt zo stout zijn (en blijven) dat ik soms ook wel mijn geduld verlies, waarna hij weer zegt dat ik op hem ALTIJD boos ben, wat op den duur inderdaad zo gaat lijken.
We zitten dus echt in een conflictsituatie, waarvan zowel hij als ik erg ongelukkig worden en ik weet niet meer wat te doen. Ik trek zijn broer zeker niet voor, maar wens ook niet constant mijn kinderen te vergelijken (wie heeft het flinkst gegeten, wie is het braafste geweest) zoals mijn oudste schijnt te willen. Het is een moeilijke situatie.
Tot slot wil ik er nog even bij vermelden dat mijn oudste altijd erg op mij gericht is geweest. Het is een echt mama's kindje (altijd geweest) en hij is ook nogal jaloers van aard.
Hoe pak ik deze situatie het beste aan? Vooral omdat hijzelf de indruk geeft volledig met zichzelf in de knoop te liggen.
Wat u beschrijft is heel vervelend, maar gelukkig goed verklaarbaar. En als je begrijpt wat er aan de hand is, kun je er ook wat aan doen. Ik zal u daarom de ontwikkeling schetsen die uw zoon heeft doorgemaakt (vanaf het moment dat zijn broertje geboren werd), en laten zien wat hem dwars zit. Daaruit volgen vanzelf de praktische tips.
Uw zoon was 2½ jaar toen zijn broertje geboren werd. Tot die tijd kreeg uw oudste zoon de exclusieve aandacht van zijn ouders, maar met de komst van zijn baby-broertje moest hij de aandacht gaan (leren) delen. Hij werd als het ware van zijn troon gestoten.
Ouders, en zeker moeders, hebben veel lichamelijk contact met de baby. Ook worden ouders niet boos op de baby, terwijl die in de ogen van een kind van 2½ jaar en ouder juist heel vervelend kan zijn door zijn gehuil en zijn behoefte aan intensieve verzorging, kortom door alle aandacht die een baby opeist.
Op een kind van 2½ jaar (en ouder) worden ouders natuurlijk wél boos en daarnaast wordt de oudste geleerd om rekening te houden met de jongste. Pas als de jongste wat ouder is, wordt dat ook aan hem geleerd.
U schrijft dat uw oudste nogal jaloers van aard is, en waarschijnlijk – als u terugkijkt – zal zijn jaloersheid al begonnen zijn toen zijn broertje werd geboren.
Waarom hij sinds de zomervakantie nog jaloerser is geworden, weet ik niet. U gaf daar geen aanknopingspunten voor. Misschien heeft het te maken met het feit dat uw oudste zoon in de zomervakantie (die eindeloos duurt voor een kleuter) veel bij u was, net als zijn kleine broertje, en dat hij daarna weer naar school moest, terwijl zijn broertje nog lekker bij u kon blijven.
U schrijft dat uw oudste zoon altijd al een echt mama's kindje is geweest. Veel kleine kinderen zijn sterk op hun moeder gericht (als die het grootste deel van de verzorging op zich neemt). Maar naarmate kinderen ouder worden, gaan ze zich ook meer richten op de andere ouder.
Bij jullie lijkt dit niet het geval te zijn. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Een veel voorkomende oorzaak is dat een moeder zélf sterk gericht is op haar eerste kind, en daardoor weinig ruimte aan haar man kan geven om ook met de baby bezig te zijn. Sommige vaders grijpen dan toch in, en eisen die ruimte, terwijl andere vaders het gewoon laten gebeuren. Bijvoorbeeld omdat ze het heel druk met hun werk hebben, of omdat ze ziek zijn, of omdat ze gewoon niet zo geïnteresseerd zijn in piepjonge kinderen.
Mogelijk is dit ook het geval bij jullie. Om de gerichtheid van het kind op de moeder te doorbreken, is inzet van beide ouders nodig. Uw oudste zoon moet dus in zekere zin 'verleid' worden door uw man om meer met hem te gaan doen en een beter contact met hem te krijgen.
U moet dit leren verdragen, en het liefst ook stimuleren. Eigenlijk zou u uw zoon (figuurlijk) wat meer naar uw man moeten duwen.
Uw man zal ook zelf actie moeten ondernemen. Hij kan gaan proberen – met steun van u – om een bondgenootschap te sluiten met zijn oudste zoon. Zo van: "Wij mannen gaan samen dingen doen waar je jongere broertje nog te klein voor is". Het kan dan bijvoorbeeld gaan om samen zwemmen, fietsen, vliegeren, enzovoorts.
Maar ook in de dagelijkse verzorging is het goed voor uw zoon als uw man hem wat meer verzorgt. Bijvoorbeeld door hem in bad te doen, of lekker samen in bad te gaan, voor te lezen, in bed te leggen, etc.
Daarnaast blijft het belangrijk dat u zelf ook regelmatig iets met hem doet zonder zijn broertje. Variërend van samen een spelletje doen tot samen naar de film gaan. Zo leert uw zoon dat hij ook gewoon aandacht (en wel: positieve aandacht) van u kan krijgen, zonder dat hij daarom hoeft te vragen (door lastig gedrag).
Uw zoon uit zijn jaloersheid door te rivaliseren met zijn broertje (ik heb beter gegeten, ik was braver, etc.). Dat is een normaal verschijnsel. Hij weet dat hij de meeste dingen beter kan en dus als beste uit de bus komt.
Probeer dit gedrag te negeren en er geen aandacht aan te besteden. Afleiden werkt een stuk beter. Wanneer u boos wordt op het vervelende gedrag van uw zoon, voelt hij zich afgewezen, terwijl hij u juist nodig heeft om minder last te krijgen van zijn jaloerse gevoel!
Ook versterkt u met uw aandacht zijn jaloerse gedrag. Dat wordt al snel een negatieve spiraal. En zoals u waarschijnlijk weet, hebben kinderen liever negatieve aandacht dan helemaal geen aandacht.
Om de negatieve spiraal te doorbreken, zult u veel complimenten en veel positieve aandacht moeten geven. U kunt bijvoorbeeld aangeven dat 'de oudste zijn' iets heel bijzonders is. Daar zijn allerlei manieren voor:
Kortom: laat hem trots zijn dat hij de oudste is. Maar houd ook aandacht voor de dingen die uw zoontjes leuk samen kunnen doen, zoals samen in bad gaan, etc.
Het zal wel een tijdje duren voordat uw zoon zich prettiger gaat voelen, maar met de bovenstaande tips zal het zeker lukken. Heb geduld en ga stug door!
