12 februari 2010 door Joanna Sandberg
Mijn zoon van 16 slaapt veel, en komt zijn bed bijna niet uit als hij naar school moet. In het weekeinde slaapt hij tot zeker 13 uur, terwijl hij gaat 's avonds toch op tijd naar bed gaat.
Overdag thuis alleen maar computeren, en als ik zeg "ophouden", gaat hij naar een vriendje om te computeren.
Hem boeit niks en hij doet niks. Geen sport, niet uitgaan. Uit zichzelf zal hij niet douchen, en haren kammen hoeft niet.
Ik krijg steeds meer problemen met hem. Stress en ruzie. Als ik met hem praat, wil hij altijd het laatste woord, en hij vindt altijd dat hij gelijk heeft.
Is dit normaal pubergedrag?
Ik wil het gedrag van uw zoon niet vergoelijken, maar op zich is het zeker niet abnormaal. Hieronder zal ik uitleggen hoe dat werkt, bij pubers, en hoe u er het beste mee om kunt gaan.
U vertelde dat uw zoon veel slaapt. Als hij naar school moet, komt hij moeilijk zijn bed uit en in het weekeinde slaapt hij uit tot 1 uur uur 's middags. Dat is allemaal heel begrijpelijk en verklaarbaar.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat pubers veel slaap nodig hebben, namelijk zo'n 9 uur per nacht. Ook blijken pubers een ander slaappatroon te hebben dan jongere kinderen.
Wat die extra behoefte aan slaap betreft: dat komt onder andere doordat het lichaam van een puber behoorlijk groeit (van kind naar volwassene), en rond 16 jaar hebben veel jongens ook nog eens een groeispurt. Dan heeft het lichaam nog meer slaap nodig om uitgerust te raken. Vaak lukt het pubers echter niet om door de week 9 uur per nacht te slapen, waardoor ze in het weekeinde wel moeten uitslapen.
Ook hun slaappatroon is fysiek verklaarbaar. Vaak willen pubers laat naar bed, en dus ook laat weer opstaan, omdat bij hen het slaaphormoon melatonine pas op een later tijdstip wordt afgegeven dan bij jongere kinderen. Daardoor krijgen ze pas later op de avond slaap, en worden ze ook later wakker. Dat laatste lukt nou net niet door de week, want school begint vroeg.
Dit alles kan hoogst irritant zijn voor de omgeving, maar er valt helaas weinig aan te doen. Zie verder: Het puberende brein van hersenonderzoeker Eveline Crone (uitg. Bert Bakker, 2008). Het artikel waar deze link naar verwijst, bevat een interview met de auteur én handige tips.
Uw zoon luistert niet. U lijkt weinig tot geen gezag (meer) te hebben over hem. Hij gaat 'gewoon' naar een vriendje, terwijl u wilt dat hij ophoudt met computeren.
Wat vindt zijn vader hiervan? U schrijft niets over zijn vader, maar ik ben wel benieuwd of die u steunt, als u uw zoon dingen verbiedt. Ook vroeg ik mij af of hij wél naar zijn vader luistert. En hoe doet hij het eigenlijk op school? Ook daar vertelde u niets over. Betekent dat dat hij het daar wel redelijk doet? En houdt hij zich daar wel aan de regels?
De belangrijkste tip die ik u kan geven, is dat u wel grenzen moet (blijven) stellen, en die moet handhaven (liever met belonen dan met straffen), maar dat u in ieder geval niet moet gaan argumenteren. Hoe meer argumenten je geeft, hoe sneller een puber geneigd is om dáár op in te gaan. Waardoor datgene wat je eigenlijk vraagt, al snel uit beeld raakt.
Uw zoon doet niet aan sport. Dat is jammer, want sporten is natuurlijk heel gezond en nuttig, zeker in de puberteit. Je krijgt er een sterk lichaam van en je voelt je fitter. Maar helaas zijn er veel pubers die veel te weinig bewegen en veel te lang achter de computer zitten.
Ook dat is erg irritant, maar op deze leeftijd is het een beetje laat om hem nog aan het sporten te krijgen. Zeker als hij de lol er niet van inziet.
Overigens kan het toch geen kwaad om samen eens te kijken wat voor sporten er nog te bedenken zijn waar niet ál te veel techniek voor nodig is, zodat zijn gebrek aan training niet al te problematisch is. Denk bijvoorbeeld aan roeien, hardlopen of zwemmen. Zelf het goede voorbeeld geven helpt trouwens ook!
Waarschijnlijk is uw zoon ook nog weinig bezig met meisjes, omdat hij (nog) niet uitgaat. Veel jongeren op deze leeftijd hebben toch wel zin om uit te gaan, en zijn bezig met seksualiteit. Uitgaan en seksuele belangstelling tonen zijn niet verplicht natuurlijk, maar je kunt je wel afvragen of er een speciale reden is waarom het hem niet lijkt te boeien.
Zou het kunnen dat uw zoon zich onzeker of verlegen voelt, en dat hij daarom niet uitgaat en zich 'verstopt' achter de PC? Of spelen er andere dingen? Misschien worstelt hij met zijn seksuele oriëntatie (homo? bi?). Of is hij gewoon nog heel jong, en eigenlijk niet toe aan uitgaan?
Met zijn slome gedrag, zijn weerstand tegen douchen en haren kammen, en zijn houding dat niets hem kan boeien, vertoont uw zoon wél echt pubergedrag...
Wat betekent het? Met dit soort (irritante) dingen laat hij zien dat hij zelf wil bepalen wat hem interesseert of juist helemaal niet, en hoe hij eruit ziet.
Ik zou u aanraden om voor uzelf een onderscheid te gaan maken tussen wat u écht problematisch gedrag vindt, en wat u meer als lastig gedrag kunt zien (wat u nog wel kunt verdragen). Welk gedrag wilt u echt dat er verandert en waar geeft u uw zoon de ruimte voor?
Bedenk ook dat zo'n jongen van 16 jaar tóch gevoelig is voor de bejegening van zijn omgeving – en met name zijn ouders – ook al laat hij dat niet blijken. Pubers doen vaak alsof ze hun ouders niet (meer) nodig hebben, maar het tegendeel is waar.
Probeer dus vooral om contact met uw zoon te houden. Daar zijn allerlei methodes voor, zoals:
Maak het thuis gezellig! Kook bijvoorbeeld ook met een zekere regelmaat zijn lievelingseten, etc. Doe vooral ook zélf leuke dingen, waardoor u zijn gedrag beter kunt relativeren. Humor werkt goed bij pubers.
Ik kan mij voorstellen dat u in ieder geval wilt dat hij naar u luistert en doet wat u zegt. Mocht dat echt niet lukken, of als u het idee heeft (en houdt) dat u totaal geen gezag meer over hem heeft, loop dan eens binnen bij een opvoedkundig bureau bij u in de buurt. Namen en adressen van dat soort bureaus zijn verkrijgbaar via de GGD in uw woonplaats.
Succes en sterkte!
