13 juni 2008 door Aleid Grijpma

Mijn kleuter is druk, luistert slecht en doet anderen pijn. Wat moeten we doen? (4½ jr)

Mijn zoon van 4½ jaar is altijd al een heel vrolijk, enthousiast jongetje geweest. Momenteel is zijn enthousiasme echter een beetje doorgeslagen en is hij op school erg druk en luistert hij erg slecht naar de juf. Hij krijgt regelmatig straf omdat hij dan andere kindjes pijn heeft gedaan of iets anders wat niet mag.

Helaas heeft straf niet zo veel effect. Het is net of het hem niet interesseert. Terwijl hij apart moet zitten (op school), gaat hij gewoon vrolijk door met grapjes maken en voor mijn idee een beetje uitsloven. Als hij genoeg van zijn straf heeft, zegt hij dat hij het niet meer zal doen. Het lijkt echter alsof hij dat meteen weer vergeet, want het stoute gedrag komt vrijwel meteen terug.

Zelf heb ik het idee dat er geen kwaad in zit, en de juf is het hiermee eens. Hij doet het allemaal uit enthousiasme. Laatst sloeg hij bijvoorbeeld kinderen op het hoofd met een hamertje, terwijl hij vrolijk "tok-tok" riep. Voor hem is het een spelletje. Het gaat zijn ene oor in en zijn andere oor uit, en ik weet niet zo goed hoe ik er mee om moet gaan.

Thuis is hij wat beter handelbaar dan op school, vooral omdat hij zo druk wordt door de omgang met andere kinderen. Af en toe heeft hij thuis ook zo'n bui met zijn zusje van 2, maar dan grijp ik meteen in en kan ik hem wel aardig remmen.

Opvoeding en gedrag

De gevreesde peuterpuberteit: tips hoe andere ouders hiermee omgaan

Ik vind het natuurlijk niet leuk om (bijna) elke dag te moeten horen dat mijn kind weer stout is geweest. Maar hoe ik ook met hem praat en hoe ik hem ook straf, het lijkt niet beter te worden. Hoe kan ik hier het beste mee omgaan?

Antwoord

Ik vind het lastig om te beoordelen of er echt iets met uw zoon aan de hand is, of dat hij emotioneel nog wat aan de jonge kant is en daarom moeite heeft zich te handhaven op school.

Ik moet mij dus beperken tot een algemeen verhaal over kleutergedrag, waarbij u zelf kunt bepalen wat wel en niet van toepassing is op uw zoon. Aan het eind volgen enkele praktische tips.

• Thuis - U vertelde dat hij vooral druk wordt als er andere kinderen in de buurt zijn. Betekent dat dat hij thuis, zonder andere kinderen erbij, wél rustig kan spelen? Of is het altijd een drukke actieve jongen die moeite heeft met stil zitten, vaak ongelukjes heeft, veel durft, en moeite heeft om 'lang' met iets bezig te zijn? (Voor een 4-jarige is dat: maximaal 10 à 15 minuten.)

• School - Is hij ook zo druk in 'rustige situaties'? Oftewel: heeft hij moeite met stil zitten in de kring? Kan hij zijn taakjes niet volhouden?

• Ontwikkeling - Hoe is het verder gesteld met zijn ontwikkeling? Dus: spreekt hij goed? Snapt hij alles wat je zegt? Ook dat zijn dingen waar je kritisch naar moet kijken, om te kunnen bepalen of er iets bijzonders aan de hand is of niet.

Andere kinderen pijn doen

Als een kind andere kinderen pijn doet, is dat voor de ouders altijd heel vervelend om te horen. Bedenk echter wel dat dit soort gedrag nog zeer regelmatig voorkomt bij jonge kleuters. Het is niet prettig maar ook niet abnormaal.

Vaak realiseren ze zich niet wat ze doen, vaak moeten ze ook nog erg wennen aan een grote groep kinderen, en soms doen ze het om zich staande te houden tegenover oudere kinderen.

Dit soort gedrag kan echter ook voorkomen bij kinderen met een ontwikkelingsachterstand, die echt niet goed weten hoe je je moet gedragen. Ook zie je het bij jonge kinderen waarvan later blijkt dat ze een vorm van ADHD hebben.

Alsmaar dezelfde fouten maken

Met alsmaar dezelfde fouten maken is het ongeveer hetzelfde als met andere kinderen pijn doen. Het is normaal dat een kind van deze leeftijd het moeilijk vindt om te onthouden wat wel en niet mag, en in zijn enthousiasme regelmatig in dezelfde fout vervalt.

Er zit dan eigenlijk niets anders op dan steeds blijven herhalen wat je wel en niet accepteert, zonder daar de conclusie aan te verbinden dat het kind iets zou mankeren.

Alleen als de juf ziet dat er meer dingen niet kloppen, bijvoorbeeld dat het kind nog te weinig spreekt, of bepaalde dingen niet lijkt te begrijpen, zou je kunnen denken aan een ontwikkelingsachterstand of iets dergelijks.

Het oordeel van de juf

Overigens moet u er wel rekening mee houden dat juist in dit jaargetijde, zo tegen het einde van het schooljaar, het oordeel van de juf soms niet helemaal adequaat is.

De klassen zijn op dit moment vaak extra druk, wat enerzijds tot gevolg kan hebben dat de juf niet meer zo goed in de gaten kan houden hoe de afzonderlijke kinderen zich gedragen (waardoor ze gedragsproblemen te laat of zelf helemaal niet signaleert), en anderzijds dat het gedrag van de kinderen sowieso drukker is dan normaal, wat het moeilijk maakt om dat gedrag op zijn waarde te schatten.

En zelfs al vindt de juf (of iemand anders) uw zoon drukker dan de gemiddelde 4-jarige, dan zegt dat toch nog weinig, omdat kinderen in deze leeftijd nog zo ontzettend in ontwikkeling zijn. Over een of twee jaar kan het beeld weer totaal anders zijn.

Wat kun je doen?

Hieronder volgen een paar praktische tips voor wat u beter wel en beter niet kunt doen.

• Op dit moment kunt u eigenlijk niet veel doen. Zeker als u vindt dat uw zoon verder goed functioneert, zou ik gewoon even afwachten, en kijken hoe het 't volgend jaar gaat.

• Kom niet terug op dingen die op school gebeurd zijn. 's Middags is uw zoon al lang weer vergeten wat er 's ochtends is voorgevallen. Een paar uur na een voorval kan hij daar niets meer mee. Dus: áls u al straf wilt geven, doe dat dan altijd direct na het vergrijp, en kom er later niet meer op terug.

• Bemoei u niet te veel met de gang van zaken op school. Akkefietjes die op school hebben plaatsgevonden, moeten door de school worden afgehandeld en niet door de ouders. Zeker bij kleuters.

• Heb geduld, en blijf stug herhalen wat je wel en niet wilt hebben. Er zijn nu eenmaal heel veel kinderen die keer op keer moeten horen dat iets niet kan.

• Als u ervan baalt dat u bijna elke dag van de juf moet horen dat uw zoon weer stout is geweest, spreek dan met haar af dat u er niet iedere dag op terug zult komen, maar bijvoorbeeld eens per week. Dat kan u heel wat rust geven (en uw zoon trouwens ook).

Succes ermee!