8 september 2006 door Aleid Grijpma
Onze dochter van 4 gaat voortdurend plassen. Dit is inmiddels een dikke maand aan de gang. Soms wel tien keer in een paar uur.
Ik heb geprobeerd te achterhalen wanneer het vooral gebeurt. Het klinkt misschien raar, maar het is vaak als het gezellig is thuis. Maar het gebeurt ook op dode momenten, bij verveling. En vanmorgen wilde ze niet naar school "omdat ik daar niet altijd mag plassen".
Vijf weken geleden is er een derde dochtertje bij ons geboren. Misschien dat dat er iets mee te maken heeft. En nog iets: soms heeft ze bruine strepen in haar slip. Eerst dacht ik dat het broekpoepen was, maar ze heeft geen last van obstipatie. Ze gaat elke dag naar de wc. Die bruine strepen begonnen rond de 7e maand van mijn laatste zwangerschap. Inmiddels komen ze trouwens bijna niet meer voor.
We zijn bang dat we iets grondig verkeerd aan het doen zijn in onze opvoeding. Misschien zijn we wel te streng? Of geven we haar te veel ruimte? Sinds een aantal weken zijn we bezig haar veel positieve aandacht te geven en veel extra te knuffelen in plaats van voortdurend alles verbieden, wat we voorheen deden. Maar niets lijkt te helpen.
Wat vervelend dat jullie direct denken dat er iets heel ernstigs schort aan jullie opvoeding. Zelf had ik daar namelijk totaal niet aan gedacht toen ik uw verhaal las. Volgens mij reageert jullie dochter zeer leeftijds-adequaat op een belangrijke gebeurtenis in haar leven.
Ik vroeg me alleen wel af hoe het proces van zindelijk worden bij haar gegaan is. Ging dat met veel strijd gepaard, of ging het juist erg makkelijk? Verder vroeg ik me af hoe oud ze precies is. Is ze net 4 (naar school gaan is een heel ingrijpende zaak) of al ouder?
Maar even terug naar de ontwikkeling. Uw dochter is waarschijnlijk nét de koppigheids-fase aan het ontgroeien en ze komt nu in de 'oedipale fase' (genoemd naar Oedipus, die zijn vader vermoordde en met zijn moeder trouwde). In deze periode ontdekken kinderen onder andere het geslachtsverschil, wat gepaard gaat met gevoelens van trots, angst en teleurstelling. Meer daarover leest u in mijn artikel Waarom heeft mijn zoon (4 jr) zo'n moeite met zijn baby-zusje (11 mnd)?.
Ook merk je dat kinderen in deze periode wat rustiger worden dan ze daarvoor waren, en dat hun stemmingen wat minder heftig worden. Ze kunnen nu beter vertellen wat er in hen omgaat, en ze gaan leren hoe ze moeten spelen (inclusief het hanteren van 'fantasiespel', waar ze veel van hun emoties in kwijt kunnen).
Zindelijk worden is een onderdeel van de koppigheidsfase. Kinderen in deze leeftijd vinden het geweldig om te ontdekken dat ze ergens controle over gaan krijgen, maar het is ook erg interessant voor ze om te merken dat zij zélf de enigen zijn die die controle hebben! Daar kunnen ze hun ouders flink mee aan het lopen krijgen, bijvoorbeeld door nét voor het slapen gaan te zeggen dat ze nog heel nodig moeten. En welke ouder van een kind dat net zindelijk is, gaat daar niet op in?
Aan de andere kant kan het voor kinderen in de koppigheidsfase erg verwarrend zijn als ze merken dat hun ouders in bepaalde omstandigheden volstrekt machteloos kunnen zijn. Het is dus belangrijk dat ouders dat stukje van zichzelf zo min mogelijk aan hun kinderen laten merken.
Wat er nu bij uw dochter mijns inziens gebeurt, is dat zij even terugvalt naar een vroeger emotioneler niveau, in dit geval van de oedipale fase naar de koppigheidsfase. Waarom? Mogelijk door uw zwangerschap en de geboorte van haar zusje, mogelijk vanwege school, of misschien zijn er nog andere dingen die haar emotioneel geraakt hebben.
Zo'n terugval is volstrekt normaal. Het gebeurt bijvoorbeeld heel vaak dat een kind weer gaat broekplassen of bedplassen als de school begint.
Daarnaast ervaart ze natuurlijk de macht die ze over u kan uitoefenen. U moet tien keer meelopen, dat is tien keer aandacht voor haar! Geef haar eens ongelijk...
Kortom: zie het dus niet als een fout in de opvoeding, maar als iets heel normaals. Voor haar is het een adequate manier om aan te geven dat zij ergens last van heeft, namelijk dat er weer een nieuw evenwicht gezocht moet gaan worden met elkaar (in het gezin) en op school.
De vraag is nu wat u eraan zou kunnen doen. Mijn advies is om zo neutraal mogelijk mee te lopen als ze naar de wc wil, zonder echt te reageren. Geef dus geen commentaar op datgene wat er gebeurt, ga niet zuchten of steunen, en ga niet vragen waarom ze nu alwéér moet.
Kortom: alleen even helpen en niets meer dan dat. Gaandeweg kunt u eens kijken of zij al alleen, als een grote meid, naar de wc kan. (Dat blijft namelijk iets zeer interessants voor kinderen.)
Verder moet u zich realiseren dat zij het ook moeilijk heeft, net als u. Zorg er dus voor dat haar plek in het gezin belangrijk is, zodat zij niet te veel met haar zindelijkheid haar aandacht hoeft op te eisen. Op school zal het probleem waarschijnlijk een stuk minder zijn. Daar zijn regels voor het plassen, waardoor ze minder gelegenheid heeft om daar de aandacht op te eisen zoals ze dat thuis doet. En ze kán haar plas ophouden, want kennelijk deed ze dat eerder ook al goed.
Het allerbelangrijkste is echter dat u zorgt dat het plassen niet meer het belangrijkste onderwerp is waar u het over hebt. Hoe minder beladen u het maakt, des te sneller uw dochter zal merken dat dit niet de manier is om aandacht te krijgen.
Zorg er wel voor (wat u al doet, trouwens) dat ze op andere manieren voldoende aan haar trekken komt. Bijvoorbeeld met een eigen halfuurtje, speciaal voor haar, als de anderen al in bed liggen. Of door haar iets met de baby te laten doen, etc. Verder ga ik er vanuit dat het vanzelf over zal gaan.
Veel succes ermee!
