3 november 2006 door Nadia Eversteijn
Mijn dochter Esther is 3 jaar en 3 maanden oud. Zij is geboren op Aruba. Mijn vrouw en ik zijn beiden Chinees. Ikzelf ben geboren en getogen in Nederland, mijn vrouw is tot haar 17e opgegroeid in Hong Kong en later geëmigreerd naar de USA.
We wonen nu met z'n drietjes sinds iets meer dan een jaar in Nederland, na drie jaar op Aruba gewoond te hebben.
Ikzelf spreek twee Chinese talen (Mandarijn en Cantonees), één dialect (Hakka), en uiteraard Nederlands en Engels. Allemaal vloeiend. Mijn vrouw spreekt Engels, Cantonees en Mandarijn en sinds kort ook Nederlands, maar Nederlands nog niet helemaal vloeiend.
In eerste instantie sprak ik met Esther uitsluitend Hakka (omdat mijn ouders en familie veelal Hakka spreken, en het in onze familie erg belangrijk is vanwege de traditie en de cultuur). Ik deed dat tot een maand of twee geleden. In mindere mate sprak ik ook Nederlands met haar. Mijn vrouw spreekt uitsluitend Cantonees en Engels met Esther.
Nu merken we dat ze uiteraard Cantonees het meest prefereert. Het Nederlands begrijpt ze voor 80 tot 90%, maar spreken doet ze het niet zo graag. Verder heeft ze – volgens de peuterleidster – vaak concentratie-problemen op de peuterspeelzaal (waar ze twee keer per week heen gaat). De leidster zegt dat Esther niet alles begrijpt.
Sindsdien praat ik uitsluitend Nederlands met Esther en mijn vrouw nog steeds Cantonees en Engels, omdat Cantonees/Chinees voor ons gewoon erg belangrijk is.
Nu merk ik dat onze dochter er enigszins moeite mee heeft dat ik volledig Nederlands met haar spreek, waardoor ze ook veel minder blij is geworden.
Is er iets wat we fout doen? Wat kunnen we doen? Zowel ikzelf als al mijn zusters en vrienden zijn allemaal op deze manier opgegroeid, met slechts één verschil, namelijk dat onze ouders nooit Nederlands met ons spraken.
Aangezien uw dochter pas een jaar in Nederland woont, heeft ze waarschijnlijk wat meer tijd nodig om het Nederlands te leren verstaan. Het is prima als u haar ook thuis Nederlands aanbiedt, maar dat wil nog niet zeggen dat u het vertrouwde Hakka moet laten varen. Hieronder zal ik vertellen hoe u dat aan zou kunnen pakken.
Thuis heeft uw dochter tot voor kort vier talen gehoord:
Omdat uw dochter de eerste twee jaren van haar leven op Aruba heeft doorgebracht, heeft ze buitenshuis vermoedelijk ook nog wat Papiamentu meegekregen.
Tot voor kort was het aandeel van het Nederlands in haar leven niet erg groot. Het is dus niet verwonderlijk dat ze nog niet alles in het Nederlands verstaat.
Hoeveel moeite uw dochter daadwerkelijk heeft met het verstaan van Nederlands, kon ik helaas niet zo goed opmaken uit uw verhaal. Het feit dat ze liever geen Nederlands spreekt, is echter wel een indicatie dat ze moeite heeft met deze taal.
De peuterleidster zegt dat ze vaak concentratieproblemen heeft op de peuterspeelzaal. Uw inschatting is echter dat ze 80 tot 90% van het Nederlands verstaat. Dat is nogal veel; in ieder geval genoeg om de grote lijn van een verhaal of een gesprekje te kunnen volgen. Pas als kinderen in elke zin van de juffrouw één of meerdere woorden niet begrijpen, kun je verwachten dat ze ongeduldig en gefrustreerd beginnen te draaikonten.
Eentalige Nederlandse peuters snappen óók lang niet allemaal elk woord dat de leidster zegt. De woordenschat van peuters en kleuters is immers nog volop in ontwikkeling, en bij activiteiten die wat ingewikkelder zijn qua taal, zoals het luisteren naar een voorleesverhaal, is het helemaal niet vreemd als de kleine luisteraars om de paar zinnen een onbekend woord horen.
Het lijkt me goed als u, liefst samen met de peuterleidster, probeert uit te vinden of uw dochters concentratieproblemen écht veroorzaakt worden door een gebrek aan taalvaardigheid, zoals de leidster suggereerde. Hoe gedraagt uw dochter zich bijvoorbeeld als ze zit te kleuren of te knutselen? Is ze dan ook zo weinig geconcentreerd?
En zelfs wanneer ze ook tijdens het kleuren of het knutselen niet zo geconcentreerd is, dan nog hoeft er niets bijzonders aan de hand te zijn. Sommige kinderen hebben nu eenmaal een veel kortere 'span of attention' (aandachts-spanne) dan anderen. Sommigen kunnen wel een kwartier lang helemaal opgaan in een kleurplaat, met hun tong uit de mond, terwijl anderen na het zetten van een paar krasjes al gaan kijken of de buurman al opschiet, of een praatje gaan maken met hun overbuurvrouw.
Wat u ook zou kunnen proberen, is uw dochter eens rechtstreeks te vragen of ze moeite heeft om de juffrouw te snappen. Als het Hakka de taal is waarin u het makkelijkst vertrouwelijk met uw dochter kunt praten, vraag het dan gerust in het Hakka.
Mocht u tot de conclusie komen dat uw dochters begrip van het Nederlands inderdaad nog (veel) te wensen overlaat, dan is het natuurlijk belangrijk dat ze veel Nederlands taalaanbod krijgt. U bent zelf in Nederland opgegroeid, en dus ligt het voor de hand dat u uw eigen Nederlandse taalvaardigheid benut om uw dochter verder te helpen.
Bedenk echter wel dat de
kwaliteit van het taalaanbod minstens zo belangrijk is als de
kwantiteit. Bij de kwantiteit gaat het alleen maar om de hoeveelheid (in dit geval: meer Nederlands gaan spreken), maar bij de kwaliteit gaat het om veel meer, zoals de complexiteit van de zinnen, de variatie in woordkeus, de verfijning in betekenissen, de mate van interactie tussen u en uw dochter, etc., kortom alles wat in het Haka tot nu toe zo goed ging, met name wat betreft het uiten van emoties.
Uw dochter is veel minder blij geworden sinds u alleen nog maar Nederlands met haar spreekt. En dat is absoluut niet de bedoeling. Als Hakka de taal is waarin u een vertrouwensband met uw kind heeft opgebouwd, spreek die taal dan met elkaar! Want als uw dochter een hekel krijgt aan het Nederlands, dan bent u nog verder van huis.
U doet trouwens niet alleen uw dochter maar ook uzelf tekort als u het Hakka laat schieten, want die taal is in uw familie erg belangrijk vanwege traditie en cultuur. Het moet pijn doen om dat niet aan uw kind mee te geven.
Samengevat luiden mijn adviezen dus als volgt:
Nog één opmerking tot slot. Het trof me dat u zei dat u "uiteraard" vloeiend Nederlands spreekt en verstaat. En terecht dunkt mij, want u bent immers in Nederland opgegroeid. Toch hebben uw ouders nooit Nederlands met u gesproken. Dat is belangrijk om u te realiseren!
In feite hebt u zelf een schat aan ervaring met meertalig opgroeien. Ik hoop dat die ervaring u sterkt in de overtuiging dat uw dochter er heus wel komt. Succes gewenst samen!
