18 mei 2007 door Joanna Sandberg
Mijn dochter van 6 jaar heeft de laatste paar maanden moeite om te gaan slapen, omdat ze mij (mama) mist, zegt ze. Een jaar eerder is dit ook al voorgekomen, ongeveer 4 maanden lang. Het ging toen - en nu nog steeds - gepaard met veel huilen als ik naar beneden ga en zij in haar bed alleen achterblijft.
Als ik 's avonds een keer wegga, en mijn man het bedritueel overneemt, gaat het wel wat beter, maar toch blijft ze dan intens verdrietig. Bij de oppas, die ongeveer 1 keer per week oppast, zegt ze maar 1 op de 5 keer dat ze mij mist. Daarna gaat het gewoon goed en gaat ze op tijd slapen.
Soms zegt ze ook dat ze mij mist op school en soms vraagt ze dan of ze thuis mag blijven. Ik geef daar niet aan toe.
Ons bedritueel was tot voor kort als volgt. We (drie kids van 2, 4 en 6, plus ikzelf) gaan om half 7 naar boven. We gaan dan in bad. Vaak probeert ze hier al onderuit te sneaken en begint ze vaak al met huilen omdat ze niet in bad wil. Na het bad doe ik mijn jongste in bed en dan ga ik naar de twee oudsten om een verhaal voor te lezen. Vervolgens gaan ze ieder naar hun eigen kamer en kom ik nog een paar minuutjes apart bij ze liggen en kletsen we kort. Daarna wil ik dat ze gaan slapen of tenminste in bed liggen en stil zijn.
Als ik naar beneden wil gaan, is het afscheid bij mijn dochter al erg moeilijk. Ze vraagt dan nóg een kusje en nóg een kusje, een kroeltje, e.d. Vervolgens wordt het een klein drama. Als ze merkt dat de tijd met elkaar voorbij is, voel ik haar verdriet alweer op komen.
Ik heb hierover al met haar gepraat, en haar gevraagd wat ze voelt als ze me mist en of ze het gevoel een naam kan geven, zodat ik er misschien spelenderwijs achter kan komen wat het is. Ook heb ik aangegeven dat ik niet bij haar kan blijven liggen totdat ze slaapt, omdat ik nog twee anderen kids heb en ik het ook fijn vind om naar beneden te gaan.
Ik heb gevraagd of ze zelf een oplossing weet voor haar gemis. Ik heb haar een kledingstuk van mij gegeven en soms pakt ze dat zelf al uit mijn kast. Ik heb gevraagd of ze een foto wil. Ze mag vaak in ons bed slapen, maar dan zit ze later die avond op de overloop te huilen en zachtjes te roepen of ik nog even wil komen.
Aangezien het mij opbreekt, ben ik vaak direct en zeg ik NEE. Want als ik eenmaal weer naar boven ga, claimt ze me zo erg dat ik moeilijk weg kan komen en ze uiteindelijk nog verdrietiger achterblijft.
Toen kwamen we samen op het idee om overdag een knuffel- en gezellig samenzijn van 5 minuten te reserveren. Maar in de praktijk komt dat er bijna niet van omdat ze dan meestal druk is met spelen en haar vriendinnen.
Inmiddels hebben we een nieuw bedritueel. We hebben afgesproken dat ik wat meer tijd voor haar neem als ze naar bed gaat. Na de andere kids op bed te hebben gelegd, kijken we samen even 10 minuten tv. Daarna kroelen en kletsen we 10 minuten en dan ga ik naar beneden. Dan nóg merk ik dat het moeilijk voor haar is. Ik baal er nu wel een beetje van, aangezien ik het gevoel heb dat we er heel wat aangedaan heb. En waar ik het meeste van baal is dat ze hierdoor zo laat gaat slapen dat ze 's ochtends moe is en daardoor vaak al weer huilend wakker wordt.
Graag wil ik weten wat de reden zou kunnen zijn dat ze me mist en nog belangrijker wat ik zou kunnen doen.
Inslaapproblemen op de leeftijd van 6 jaar komen vaker voor. Mogelijk heeft dit te maken met de overgang naar groep 3, waar serieuzer gewerkt moet worden en waar meer eisen gesteld worden dan in de kleuterklassen. Kinderen kunnen dan een lichte terugval krijgen in hun ontwikkeling en er bijvoorbeeld naar verlangen om weer wat meer bij hun moeder te zijn.
Uw dochter heeft echter ook een jaar geleden al dit soort slaapproblemen gehad, dus waarschijnlijk is er bij haar ook wat anders aan de hand. Hieronder zal ik aangeven wat dat zou kunnen zijn, en hoe je er het beste mee om kunt gaan.
Behalve dat uw dochter u mist als ze gaat slapen, zegt ze soms ook dat ze u mist op school. Ze vraagt dan of ze thuis mag blijven. Dat doet u niet, en dat is heel verstandig. Want als u daaraan toegeeft, is het hek van de dam. De kans is heel groot dat ze dan helemaal niet meer naar school wil, en elke ochtend een drama gaat maken.
In beide gevallen, bij school en inslapen, vindt uw dochter het moeilijk om van u te scheiden. We noemen dit dan ook 'scheidingsangst' (in de volksmond ook wel 'verlatingsangst' genoemd). Ze mist u dan. Dit is wat ik bedoel met een lichte terugval in de ontwikkeling, aangezien scheidingsangst bij jongere kinderen hoort. Zoals gezegd is het echter niet heel bijzonder als dit gedrag toch af en toe weer de kop opsteekt.
Als uw man haar naar bed brengt, gaat het beter. Dat betekent dat haar slaapprobleem 'gevangen' zit in de relatie met u. U vertelde weliswaar dat ze bij uw man ook 'intens verdrietig' is, maar eerlijk gezegd denk ik dat dat wel meevalt omdat ze dan gewoon gaat slapen. Hetzelfde geldt min of meer voor de oppas.
Wat dus heel belangrijk is, is de manier waarop u zelf omgaat met haar scheidingsangst. Door uw reactie kunt u haar gedrag versterken of laten afnemen.
Vaak is de eerste reactie van een moeder om een kind met scheidingsangst extra aandacht te geven. Bijvoorbeeld door er veel over te praten, door het kind te willen beschermen, door uitvoerig op de angst in te gaan, etc. Dat is allemaal heel begrijpelijk, maar toch nét de verkeerde manier om ermee om te gaan.
Door veel aandacht te geven aan dit 'verkeerde' gedrag, beloont u het als het ware en versterkt u het juist. Het kan zijn dat haar inslaapprobleem dat ze ook al had toen ze 5 was, zich herhaalt door uw reactie. Ze heeft dan als het ware 'geleerd' dat ze veel aandacht van u krijgt als ze moeilijk gedrag vertoont bij het naar bed gaan.
Mijn voorstel is dat u er een gezamenlijk project van maakt met uw man. Jullie spreken met elkaar af dat jullie het naar bed brengen zoveel mogelijk samen doen. Dat is plezierig voor uw kinderen, maar ook voor u en uw man. En ik denk dat het de inslaapproblemen van uw dochter kan oplossen.
Vervolgens zeggen jullie tegen uw dochter dat jullie het zo naar voor haar vinden dat ze het zo moeilijk vindt om te gaan slapen. Gebruik vooral niet het woord 'verdrietig', en bespreek ook niet waaróm ze het moeilijk vindt om te slapen. Dat laatste weet u immers toch al; ze wil gewoon bij u zijn. U en uw man vertellen haar dat jullie samen een plan hebben bedacht om haar te helpen om weer lekker te gaan slapen.
Dat plan kan er als volgt uitzien. Jullie vertellen haar dat ze als oudste iets later naar bed mag. U en uw man bepalen hoe laat ze uiterlijk in bed moet liggen (afhankelijk van de hoeveelheid slaap die ze nodig heeft). Na het bad mag ze dan weer even naar beneden met een van jullie, terwijl de ander de kleintjes naar bed brengt.
Stel dat uw man degene is die weer met haar naar beneden gaat om nog iets gezelligs te doen. Hij kan dan bijvoorbeeld een kopje warme melk met haar drinken, of samen een spelletje doen, of wat voorlezen, of samen knutselen, etc. Niet televisie kijken, want daar worden de meeste kinderen juist onrustig van.
Daarna tandenpoetsen en naar bed, en nog één verhaaltje voor het slapen gaan. De volgende dag draait u de rollen om. Zo krijgt uw dochter exclusieve aandacht van één ouder, afwisselend van u en uw man, vlak voor ze naar bed gaat.
Als uw dochter toch moeilijk gaat doen (huilen, uit bed komen etc.) dan moet u daar niet op reageren. Uw man kan dat wel doen. Die kan even naar haar toegaan om haar in te stoppen en welterusten te zeggen, zónder met haar te gaan praten.
Het is belangrijk om hier samen elke dag heel consequent in te zijn. Eén keer niet consequent, en het inslaapprobleem begint weer in volle hevigheid. Mocht u het moeilijk vinden om beneden te blijven en niet te reageren, dan kunt u even naar buiten gaan of een koptelefoon opzetten.
Het klinkt misschien hard, maar dat is het niet. Het is duidelijk en consequent, en daar heeft ze behoefte aan, omdat het structuur en dus veiligheid geeft. Ze zal gaan merken dat het prettig is om te gaan slapen, en om 's ochtends niet moe meer te zijn. Vooral het feit dat ze op deze manier leert om zélf in slaap te komen, zonder uw hulp, zal haar veel voldoening geven.
Ik wens jullie succes!
