4 november 2005 door Ellen Gerrits

Mijn 3-jarige kind kan bepaalde klanken niet goed uitspreken. Is dat normaal voor zijn leeftijd?

Mijn zoontje van ruim 3½ jaar (in januari wordt hij 4) heeft een zeer grote woordenschat. Alleen kan hij bepaalde letters niet zeggen. Bijvoorbeeld:

• broodje wordt bloodje;
• gaan wordt saan;
• snoep wordt ploep;
• melk wordt mewek.

Is dit normaal voor zijn leeftijd? Op het KDV vinden ze van niet.

Eten en drinken

Snoep met Sint Maarten: zo voorkom je een sugarrush (én tantrum)

Antwoord

Uw zoontje van 3 jaar en 10 maanden past nog enkele vereenvoudigingsprocessen toe. Dat betekent dat hij sommige 'moeilijke' klanken vervangt door klanken die makkelijker voor hem zijn. Op zich is dit een normaal onderdeel van de taalverwerving. (Ik gebruik het woord 'klanken' en niet het woord 'letters', omdat het hier gaat om taalverwerving en niet om lezen en schrijven.)

Hieronder zal ik eerst iets meer vertellen over klank-vervangingen. Daarna zal ik aangeven hoe u zelf kunt bepalen of uw zoontje nader onderzocht zou moeten worden.

Vereenvoudiging

Het vereenvoudigen van woorden is iets wat alle kinderen doen in de vroege taalontwikkeling. Het is dus een normale fase, die geleidelijk overgaat in een fase waarin de woorden steeds meer uitgesproken gaan worden zoals volwassen sprekers dat doen. Meestal is die laatste fase bereikt als een kind ongeveer vier jaar oud is.

Uw zoontje zit nog in de vereenvoudigingsfase. Zijn klankproductie lijkt enigszins vertraagd. Dit kán nadelig zijn voor zijn verstaanbaarheid.

Normaal patroon

Ik herhaal nog even de voorbeelden, met achter elk woord de klanken die vervangen worden:

De R is verreweg de moeilijkste klank van het Nederlands. Het is dus normaal dat uw zoontje die klank nog vervangt door iets wat makkelijker uit te spreken is; in dit geval de L. Ik zeg met nadruk: 'in dit geval', omdat de L in deze context - na de B, aan het begin van een lettergreep - makkelijk uit te spreken is. In andere contexten, zoals in 'melk', is hij juist weer
niet makkelijk uit te spreken.

Ook de overige vervangingen volgen een normaal patroon. Dat wil zeggen dat ze veel voorkomen en taalkundig logisch zijn.

Mewek

Als uw zoontje 'mewek' zegt, dan lijkt dat voor u misschien erg afwijkend, maar dat is het niet. 'Melk' wordt namelijk vaak uitgesproken als 'melluk'. Dit doet uw zoontje ook, waarbij hij de L vervangt door de W.

De klanken W, R, L en J vormen één groep in de taalkunde. Uw zoontje kiest zijn eigen klank ook hier weer netjes uit die groep.

Logopedie?

Uit uw voorbeelden blijkt dat uw kind geen klanken weglaat. Jongere kinderen doen dat nog wel. Daaruit blijkt dat uw zoontje dat stadium al gepasseerd is.

Op zich vertoont uw kind dus wel een normale ontwikkeling, maar de vraag blijft of die ontwikkeling misschien niet wat te traag verloopt.

Omdat ik uw zoontje niet zelf heb gehoord en gezien, kan ik die vraag niet beantwoorden. U kunt dat echter wel zelf! Let daarbij op de volgende twee dingen:

• wanneer uw zoontje de vereenvoudigingsprocessen toepast in het merendeel van de woorden die hij uitspreekt, dan zou ik u adviseren om een logopedist te raadplegen voor nader onderzoek;
• wanneer uw zoontje moeilijk te verstaan is voor mensen die hem niet goed kennen, is dat ook dat een belangrijk argument voor nader onderzoek.

Veel succes,