1 januari 2000 door Jeroen Aarssen
Mijn dochtertje Isabella is bijna 5. Ze spreekt Nederlands met mij en Italiaans met mijn man, evenals ikzelf. We wonen in Engeland en het begint erop te lijken dat dit voorgoed zal zijn. Mijn man en ik vinden allebei dat we wel Engels met volwassenen kunnen praten, maar niet met onze kinderen.
Isabella begint binnenkort op school, waar men vindt dat ik Engels tegen haar moet praten. Zijzelf vindt zowel mijn Engels als Italiaans belachelijk. Hoe kan ik haar helpen en hoe kan ik mij verdedigen tegen de juf die agressief wordt als ze me Nederlands hoort praten? Wanneer moet ik beginnen haar Nederlands te leren schrijven?
Ik wil nog opmerken dat we de nodige moeite hebben gehad met ons dochtertje. Hoewel ze al met 5 maanden duidelijk begon te spreken is ze later totaal dichtgeklapt, tot ongeveer 4 jaar. Men wilde haar toen steeds naar de speech-therapist sturen, maar ik wilde haar niet laten voelen dat ze een probleem had. Ik zou graag willen dat het gewoon geaccepteerd en begrepen zou worden dat ze het moeilijk heeft, en dat ik er niet de schuld van zou krijgen. Haar Nederlands is nu heel goed, ze is heel erg creatief met taal en erg precies met woorden, en verbetert ook mijn Engels/Italiaans.
Hoelang kan ik verwachten dat het zal duren voor ze zo goed Engels spreekt dat ze op school mee kan komen? Zal ze op school in het algemeen achter raken, en moet ik me voor haar zusje (1) op dezelfde problemen voorbereiden?
Een manier om de juf ervan te overtuigen dat het niet meer dan normaal is dat u met uw kind in uw eigen taal spreekt, is haar een spiegel voor te houden. Wat zou zij doen als ze bijvoorbeeld in Nederland zou wonen?
Deze manier biedt overigens geen garantie. Het grote misverstand over meertaligheid is dat het vaak gezien wordt als een handicap, waarbij de thuistaal onnodige ballast vormt. Achter de agressieve reactie van de juf zit het foutieve idee dat Nederlands praten in een Engelse omgeving nadelig zou zijn voor de ontwikkeling van het Engels. De juf van uw school staat daarin, helaas, niet alleen. Ook in Nederland krijgen bijvoorbeeld Turkse en Marokkaanse gezinnen op school te horen dat ze, in het belang van het kind, thuis beter Nederlands kunnen spreken.
Dat heeft vooral te maken met hoe mensen over meertaligheid denken. Hoewel het grootste deel van de wereldbevolking meertalig is, is de houding (de 'taal-attitude') van veel Britten en Nederlanders ten opzichte van meertaligheid negatief. En aangezien taal-attitudes tamelijk hardnekkig kunnen zijn, zult u hoogstwaarschijnlijk dezelfde problemen tegenkomen met uw tweede kind.
Ik raad u aan te wachten met leren schrijven in het Nederlands tot de school ermee begint (in het Engels). Niet dat uw dochter in de war zal raken, maar ik kan me zo voorstellen dat de juf niet erg onder de indruk zal zijn van in het Nederlands gespelde woorden als daar geen prestaties in het Engels tegenover staan. Dat wil niet zeggen dat u, als uw dochter er duidelijk aan toe is, wel kunt oefenen met voorbereidend lezen en schrijven, bijvoorbeeld door spelenderwijs afzonderlijke letters aan te bieden.
Ik kan niet precies opmaken uit uw vraag hoe lang u al in Engeland woont, en ook niet of op dit moment voor uw dochtertje het verstaan en spreken van Engels een probleem is. Maar uit uw opmerking dat zij u verbetert als u Engels of Italiaans praat, blijkt wel dat zij gevoelig is voor taal. Deze eigenschap zie je wel vaker bij kinderen die al vanaf vroege leeftijd meer dan een taal spreken. Uw dochter voelt kennelijk feilloos aan dat beide talen niet uw moedertaal zijn, hoe goed u ook in beide talen kunt communiceren. Eigenlijk geeft zij hiermee aan dat u gewoon Nederlands met haar moet praten. En dat is een zeer duidelijke taal-attitude van een vierjarige!
Ik wens u veel succes en veel sterkte!
