26 november 2004 door Joanna Sandberg
Ik ben ongewild een alleenstaande moeder met een zoontje van 5½ jaar. Mijn zoontje heeft zijn vader het laatst gezien toen hij 3 jaar was en de vader heeft mij schriftelijk laten weten dat er in zijn nieuwe leven niemand meer uit zijn verleden past.
Mijn zoontje herinnert zich nog zeer veel van zijn vader (wat hij graag at, zijn auto, enzovoorts). En als hij vragen stelt, geef ik openlijk antwoord, zonder dat ik gemeen ga doen.
De laatste tijd echter gaat hij hardop fantaseren over zijn "afwezige held". Een supervader die met hem voetbalt, en hem meeneemt naar het circus. Een vader die uit vliegtuigen springt en olifanten temt.
Ik denk dat het beter is voor mijn zoontje dat hij erover praat, dan dat hij zou doen alsof er niets is. Maar ik haal hem wel uit zijn fantasie. Ik wijs hem erop dat de dingen die hij vertelt niet kloppen, omdat we papa al zolang niet meer gezien hebben.
Is het okee dat ik hem uit zijn fantasie haal? Of moet ik hem juist zijn gang laten gaan, omdat hij zo'n vaderfiguur blijkbaar erg nodig heeft? Maar als ik hem zijn gang zou laten gaan, wat gebeurt er dan later? Zal de shock dan niet te groot zijn?
U zou zich pas zorgen hoeven te maken over dat fantaseren als uw zoon ouder zou zijn. Maar op dit moment, nu hij nog een kleuter is, is het nog heel normaal om te fantaseren. U kunt hem dus gewoon zijn gang laten gaan. Dat helpt hem bij het verwerken van de situatie.
Kleuters leven in een wereld die (nog) onbegrijpelijk is, en vinden dat heel gewoon. Een kleuter leeft in het hier en nu en wat hij nog niet begrijpt, vult hij aan met zijn fantasie. In sprookjes kan alles, en kleuters kijken daar helemaal niet van op.
Kleuters maken ook nog echte denkfouten, en kunnen er vast van overtuigd zijn dat ze het paard van Sinterklaas zagen lopen op het dak. De kleuter verzint zijn eigen fantastische oplossingen voor alle raadsels om hem heen en gelooft er zelf hartstochtelijk in.
Uw zoontje van 5 jaar fantaseert over zijn vader die hij in het dagelijks leven niet meer ziet. Hij maakt in zijn fantasie een held van zijn afwezige vader: sterk, stoer, een durfal, voetballend met zijn zoon. Kortom, een geweldige vader.
Uw zoontje mist zijn vader en snapt niet dat hij niet meer komt. Zoals u zich voor kunt stellen, is dit een ingewikkelde situatie voor een jong kind om te begrijpen. Maar emotioneel is het nog veel ingrijpender. En een kind van 5 kan nog moeilijk in woorden uitdrukken hoe hij zich voelt.
Uw zoon is erg bezig met zijn vader, want zijn vader is heel belangrijk voor hem. Door te fantaseren probeert hij controle te krijgen over de werkelijkheid.
Hij weet dat zijn vader er in de realiteit niet is voor hem. Die realiteit is niet leuk, en hij compenseert zijn gemis met fantasie. Dat is een slimme oplossing. Uw zoontje troost zichzelf met deze fantasieën, en hij maakt van zijn afwezige vader een supervader. Zijn vader is dan niet meer een ongeïnteresseerde man die zijn moeder en hem in de steek heeft gelaten, maar een geweldige, sterke, beschermende vader die hij wenst voor zichzelf, maar mogelijk ook voor u.
Hij maakt u deelgenoot van zijn fantasie. Dat is goed. Mogelijk merkt hij aan u dat u het ook moeilijk heeft met de afwezigheid van uw ex-man.
Dus: laat u uw zoon maar fantaseren. Hij probeert hierdoor op een creatieve manier de emotionele problemen ten opzichte van zijn vader te verwerken.
U hoeft er niet in mee te gaan, maar u hoeft het ook niet te stoppen. U zou af en toe zijn gevoelens kunnen verwoorden, door te zeggen: "Ja, was papa er maar." Of: "Je mist papa erg, hè..."
U vertelt dat u hem uit zijn fantasie haalt om hem er op te wijzen dat de dingen hij vertelt niet kunnen, "omdat we papa al zolang niet meer gezien hebben". Dat is niet handig. Probeer het bij zijn gevoel te houden, en niet uw eigen gevoelens (zoals verdriet en boosheid) ook bij uw zoontje te leggen.
U bent ongewild een alleenstaande moeder, en ik kan me voorstellen dat u boos bent dat uw ex-man geen contact meer met u en zijn zoon wil. En daarom is het bewonderenswaardig dat u met uw zoon over zijn vader praat zonder gemene dingen over hem te zeggen.
Dus: als uw zoon fantaseert over zijn vader maar verder goed functioneert (thuis, op school, en met vriendjes), dan hoeft u zich geen zorgen te maken. Pas tegen de leeftijd van 7 jaar wordt het zorgelijk, als een kind in die kleuterfantasieën blijft steken.
Ik hoop dat u een eigen leven met uw zoontje gaat opbouwen, en uw verdriet en boosheid kunt verwerken. Voor de ontwikkeling van een kind is het in ieder geval gunstig als zijn moeder het leven positief bejegent.
U kunt realiteit brengen in het leven van uw zoon door een aardige man – bijvoorbeeld uw vader, of een broer, of een goede vriend (maar niet iemand die er maar voor even is) – te vragen om heel regelmatig belangstelling voor uw zoon te tonen en leuke dingen met hem te doen. Zo krijgt uw zoontje gelegenheid om zich te identificeren met een leuke man in de werkelijkheid.
