6 maart 2001 door Paula Fikkert
Mijn dochtertje (net 5 jaar) heeft problemen met de K ("leuk" wordt "leut") en met de G ("gijs" wordt "sijs"). Hoe lossen we dat op? Kan ik bijvoorbeeld met haar gaan oefenen? Want volgend jaar gaat ze naar groep 3.
Bij jonge kinderen komt het regelmatig voor dat de
k en
g door
t en
s worden vervangen, vooral in de omgeving van de zogenaamde
voorklinkers, zoals de
i, de
e, de
eu en de
ij.
Uw dochter spreekt de woorden
leuk en
gijs uit als
leut en
sijs. Die uitspraak is bijna helemaal goed, op de articulatie-plaats van de
k en
g na: u dochter spreekt die klanken meer naar voren uit, waardoor de
k een
t wordt en de
g een
s.
Dit soort fouten is kenmerkend voor een klanksysteem dat zich nog aan het ontwikkelen is. Dat gaat als volgt.
Aanvankelijk maken veel kinderen eerst het onderscheid tussen lipklanken (
p,
b,
m) enerzijds, en medeklinkers die niet met de lippen worden gemaakt (
t,
d,
k,
n,
ng) anderzijds. In die fase wordt er
binnen die groepen nog geen onderscheid gemaakt. Het onderscheid tussen de
t en de
k (beide uit de tweede groep) wordt door veel kinderen pas later geleerd.
Uit onderzoek is gebleken dat het verschil tussen de
t en
k voor veel kinderen ook moeilijk hoorbaar is (en al helemaal moeilijk zichtbaar). De beroemde Engelse taalkundige Neil Smith schreef eens over de "
puzzle-puzzle" van zijn 3-jarige zoon. Deze had de volgende uitspraken:
| puzzle | werd | puddle |
| puddle | werd | puggle |
De
z verving hij systematisch door een
d (
zoo werd
doo), en daardoor sprak hij
puzzle uit als
puddle. Hij kón dus wel
puddle zeggen (als foute uitspraak van
puzzle), maar als hij écht
puddle moest zeggen ("to puddle" is knoeien), dan kwam er iets anders uit zijn mond, namelijk
puggle.
Omdat het kind systematisch onderscheid leek te maken tussen de twee woorden, concludeerde Smith dat zijn zoon het verschil ook wel zou kunnen horen. Maar nadere analyse wees uit dat zijn zoon het onderscheid tussen de
d en
t enerzijds en de
g en
k anderzijds helemaal niet goed hoorde. Voor het woord
pickle zei hij namelijk
pittle. Met andere woorden: hij haalde de
t en
k gewoon door elkaar.
Wat u beschrijft lijkt dus sterk op datgene wat bekend is, en wat in principe binnen het normale ontwikkelingspatroon past. Extra hulp of oefening is dan niet nodig. Anderzijds kan ik op grond van slechts twee voorbeelden natuurlijk geen volledige analyse geven.
Als u ongerust blijft, bijvoorbeeld omdat er niet vanzelf verbetering optreedt, lijkt het me wel verstandig dat u het probleem eens bespreekt met uw huisarts of een logopedist.
Veel succes!
