1 januari 2000 door Maaike Verrips
Mijn neefje van precies 2 jaar oud leert sinds kort praten. Opvallend daarbij is dat hij sommige woorden omdraait:
- "autodrop" wordt "autoport"
- opa "Ton" wordt opa "Not"
- oppasmoeder "Dine" wordt oppasmoeder "Enid"
Wij vinden het reuze knap van hem dat hij dit kan, het is immers behoorlijk ingewikkeld om uit te vogelen hoe je een woord moet omdraaien. Daarvoor moet je op z'n minst kunnen spellen, lijkt ons. Onze vraag is dus: komt dit meer voor, of is mijn neefje soms superintelligent? En waar wordt het door veroorzaakt?
Het verschijnsel dat een kind systematisch woorden omdraait is mij onbekend. Het komt me eerlijk gezegd als heel onwaarschijnlijk voor. Ik ben daarom erg benieuwd hoe lang hij ermee doorgaat en welke woorden allemaal ten prooi vallen aan deze strategie.
Wat wel vaak voorkomt, is dat kinderen een soort ideale woordvorm in hun hoofd hebben. Vaak is dat in het begin een woord dat uit twee bijna identieke lettergrepen bestaat. Beide lettergrepen beginnen met een plofklank (bijvoorbeeld t, d of p), die wordt gevolgd door een (liefst open) klinker. Tata is in die optiek dus een ideaal woord, net als papa en dada.
Woorden waarvan de vorm niet aan het patroon van het ideale woord beantwoordt, worden aangepast zodat ze er meer op gaan lijken. Appel wordt in die periode uitgesproken als pappe, of auto als toto.
Aanpassing aan een ideaalvorm is de gangbare verklaring voor gevallen waarin de klanken van een woord in verkeerde volgorde in een kinderwoord voorkomen. In de loop van de tijd (dat kan heel snel gaan) verandert het ideale woord. Er komt steeds meer plaats voor andere klanken die in echte Nederlandse woorden voorkomen.
Ik ben geneigd te denken dat uw neefje in deze fase een ideaal woordbeeld heeft dat alleen ogenschijnlijk leidt tot omkeringen.
Uit uw voorbeelden zou ik bijvoorbeeld kunnen afleiden dat in zijn ideaalbeeld van het Nederlandse woord de N alleen voorkomt aan het begin van een lettergreep. Dat verklaart twee van de drie gevallen.
Het derde voorbeeld zou het resultaat kunnen zijn van de wijdverbreide gewoonte van kinderen om de medeklinkers zo te ordenen dat de medeklinkers die voorin de mond worden uitgesproken aan het begin van het woord staan. Drop voldoet daar niet aan, en port wel. Maar zonder veel meer voorbeelden kan ik er geen serieuze analyse van maken.
