1 december 2006 door Nadia Eversteijn
Mijn zoontje is 3 jaar. Ik ben Nederlands en zijn vader is Turks. Wij spreken alleen maar Nederlands met hem. Ook als mijn man alleen met hem is, spreekt hij Nederlands met hem.
Mijn man gaat 2 x per week 2 uurtjes naar zijn ouders met onze zoon. Zij spreken alleen maar Turks tegen hem (en met mijn man) omdat ze geen Nederlands spreken of verstaan.
Is dit niet slecht voor mijn zoon? Alleen tijdens dit bezoek hoort hij Turks, dat is dus maar 4 uurtjes per week. Zou hij het wel begrijpen of is dit te verwarrend voor hem? Ik heb hem nog geen Turkse woorden horen zeggen, alleen maar 'oma' in het Turks.
Het is helemaal niet slecht of verwarrend voor uw zoontje om op deze manier Turks te horen te krijgen. Sterker nog: het is zelfs uitstekend voor hem! Alleen krijgt hij op dit moment te weinig taalaanbod om het Turks ook echt te leren spreken. Of u dat zo wilt laten of niet, die keuze is natuurlijk geheel aan u en uw man.
Hieronder zal ik u wat meer informatie geven, waarmee u hopelijk tot een gefundeerde keuze kunt komen waar iedereen zich happy bij voelt. Daarnaast maak ik graag van de gelegenheid gebruik om iets meer te vertellen over Turkse aanspreekvormen, naar aanleiding van uw zoons gebruik van het Turkse woord voor 'oma'.
Uw zoontje hoort ongeveer 4 uurtjes per week Turks van zijn grootouders. Als ik het goed begrijp, spreekt zijn vader tijdens de bezoeken aan opa en oma weliswaar Turks met zijn ouders, maar Nederlands met uw zoontje.
Als dat inderdaad zo is, dan hoort hij dus eigenlijk nog minder dan 4 uur per week Turks, namelijk alleen:
Van het eerste zal hij meer taal leren dan van het laatste, omdat een kind meer oppikt van taal die op hemzelf wordt afgestemd. Als een kind iets niet begrijpt wat een volwassene tegen hem zegt, dan zal die volwassene meestal reageren door de boodschap nog eens te herhalen of uit te leggen. Grote-mensengesprekken echter, gaan ook meestal over grote-mensenonderwerpen. Tijdens zo'n gesprek van volwassenen onderling wordt het niet opgemerkt wanneer een kind niet alles begrijpt (en afhankelijk van het onderwerp wordt dit misschien ook niet op prijs gesteld).
Kortom: uw zoontje krijgt erg weinig Turks taalaanbod. Als hij al vanaf zijn geboorte ongeveer 4 uurtjes per week bij opa en oma komt, dan valt te verwachten dat hij inmiddels wel wat Turks verstaat, en het uiteindelijk behoorlijk goed zal leren begrijpen. Maar om een taal te leren spreken, heb je veel meer taalaanbod nodig dan om een taal te leren verstaan.
U vertelde dat uw zoontje nog geen Turkse woordjes zegt, behalve het woordje voor 'oma' (
babaanne, letterlijk vertaald: 'vaders moeder'). En zelfs dát telt misschien nog niet eens echt mee. Om dat uit te leggen, zal ik wat meer vertellen over de manier waarop je in het Turks personen aanspreekt.
In het Turks is het heel gebruikelijk om mensen met een familieterm aan te spreken, in plaats van met hun voornaam. Niet alleen grootouders worden aangesproken met 'opa' en 'oma' (zoals in het Nederlands natuurlijk ook gebruikelijk is), maar ook andere familieleden worden niet bij de naam genoemd. Bijvoorbeeld oudere zussen (
abla), oudere broers (
abi), en jongere broertjes en zusjes (
kardes). Aan 'oom' of 'tante' wordt normaliter ook geen voornaam toegevoegd (dus geen: 'ome Ali').
Maar het Turks gaat nog verder in zijn gebruik van familietermen. Ook personen die geen familie zijn, maar die je wel na aan het hart liggen, worden met een familieterm aangesproken. Zo zal een jongere huisvriendin aangesproken worden met
abla (oudere zus), en een wat oudere huisvriendin met
teyze (tante van moederskant). Dat lijkt een beetje op ons 'tante Rie', als Rie een goede vriendin is, maar in het Turks wordt de voornaam Rie dan weer weggelaten.
Kortom: nog veel sterker dan in het Nederlands worden in het Turks familietermen gebruikt als
eigennamen. Het woord
Babaanne (oma) is dus evengoed een naam om iemand aan te spreken als de voornamen Fadime of Ali.
Dus als uw zoontje "babaaane" zegt, dan betekent dat nog niet dat hij ook echt Turks spreekt. Vergelijk het maar met een Nederlander die het over "Fadime" of "Ali" heeft. Daarvan kun je ook moeilijk beweren dat diegene al een aardig mondje Turks spreekt.
De vraag is natuurlijk of u en uw man het wenselijk achten dat uw zoontje niet alleen Turks leert verstaan, maar het ook leert spreken. Vindt u dat allebei niet zo belangrijk, dan is het prima als uw zoontjes contact met het Turks beperkt blijft tot de tweewekelijkse bezoekjes aan zijn grootouders.
Vinden jullie het echter wél belangrijk dat hij deze taal ook actief leert beheersen, dan is het zaak om te zorgen dat hij meer en gevarieerder Turks gaat horen. Uw man is daar natuurlijk de aangewezen persoon voor.
Om te beginnen zou uw man ervoor kunnen kiezen om zelf ook Turks te spreken bij opa en oma, en bijvoorbeeld thuis uw zoontje in het Turks naar bed te brengen en voor te lezen.
Zolang het voor uw zoontje maar duidelijk afgebakend is wanneer hij Turks te horen krijgt en wanneer Nederlands, is dit beslist niet verwarrend voor hem.
Ook hoeft u niet bang te zijn dat het slecht is voor zijn Nederlandse-taalontwikkeling. Meer daarover leest u onder andere in mijn artikel
Welke problemen kan ik verwachten bij een meertalige opvoeding?
Veel succes gewenst met uw keuze!
