28 mei 2010 door Elise de Bree
Mijn dochter van 3 duimt. Nu hoorde ik op het consultatiebureau dat duimen niet goed is voor de taalontwikkeling. Ik heb vroeger altijd geduimd en nooit ergens last van gehad.
Wat is jullie advies: kan ik dan beter op een speen overstappen misschien? En hebben jullie tips om het duimen af te leren?
Uit uw vraag kon ik niet opmaken of u zich zorgen maakt over de feitelijke taalontwikkeling van uw kind. Is er iets speciaals aan de hand met haar taalontwikkeling? Omdat ik dat niet weet, kan ik daar helaas ook niet op antwoorden. Maar wel op uw vraag over het duimen zelf.
Duimen geeft vaak een gevoel van rust en geborgenheid. In het algemeen wordt duimen echter afgeraden, omdat het nadelige gevolgen kan hebben voor de gezondheid, de motoriek en – inderdaad – de taalontwikkeling. (Het kán, maar het hoeft niet. Bij uzelf had het bijvoorbeeld geen nadelige gevolgen.)
Duimen drukt bijvoorbeeld de boventanden naar voren, waardoor een 'overbeet' kan ontstaan. En door de druk die het duimen veroorzaakt, kan er ook een hoog gehemelte ontstaan, met een smalle bovenkaak of een scheef neustussenschot.
Daarnaast leidt duimen tot mond-ademen, wat een verhoogde kans geeft op verkoudheid, oorontstekingen, gaatjes in de tanden en nasaal spreken.
Ook kan duimen ervoor zorgen dat de tong te ver naar voren in de mond gaat liggen. Dat kan leiden tot een moeizame uitspraak van bepaalde klanken, zoals: S, Z, D, T, L, en N. Het kind kan daarbij gaan slissen (omdat er 'valse lucht' ontsnapt).
Speengebruik heeft dezelfde nadelen als duimen, dus dat is niet echt een alternatief. Het grote verschil met duimen is natuurlijk wel dat de speen wel of niet in de buurt is, terwijl een kind altijd een duim bij de hand heeft. Duimen is dus (nog) moeilijker af te leren dan speenzuigen.
Er bestaat geen vaste methode om het duimen (of speenzuigen) af te leren of te ontwennen. Maar er zijn wel dingen die je beter wel en niet kunt doen.
1. Het is in ieder geval belangrijk om een consequente aanpak te hanteren, zodat het kind weet waar het aan toe is.
2. Kies een rustige periode om te starten met afleren of ontwennen, omdat dan de behoefte het minst is. Dus liever niet als het kind voor het eerst naar de peuterspeelzaal gaat, bijvoorbeeld.
3. Uw dochter is 3, dus kan ze al begrijpen waaróm het duimen afgeleerd moet worden. U kunt dit met haar bespreken.
4. Maak een overzicht van de momenten waarop ze vaak duimt. Op basis daarvan kan u inzetten op bepaalde 'duimmomenten', zodat de ontwenning niet meteen heel radicaal hoeft te zijn.
5. Beloon uw dochter als het haar lukt om niet te duimen op haar vaste duimmomenten. Dat kan via een sticker-systeem: 1 sticker voor een duimloos moment waarop ze anders wel geduimd zou hebben, en 10 stickers is een grotere beloning (zoals samen iets leuks doen, of extra voorlezen, of een mini-cadeautje, etc.). De stickers werken vooral ook zo goed omdat ze fungeren als herinneringstekens.
6. Vermijd het geven van straf. Dat werkt toch niet, tenzij de straf echt heel zwaar is, maar dat is ook weer niet de bedoeling.
7. Soms werkt het om een pleister of een vingerpopje op de duim te plakken. Dan is het zuigen niet fijn meer.
8. Als uw dochter 's nachts duimt, haal dan de duim uit haar mond en sluit de mond (lippen zacht dichtdrukken of de kin iets omhoog duwen).
9. Uw dochter zal misschien niet altijd in de gaten hebben dat ze duimt. U kunt dan een 'codewoord' met haar afspreken. Op het moment dat ze duimt, kunt u dat woord zeggen. Dan weet zij waar het om gaat en andere mensen in de omgeving niet.
10. Bij het speenzuigen kan een geleidelijke aanpak goed werken. Als een kind de hele dag de speen in heeft, dan kan dat geleidelijk worden teruggebracht tot een paar momenten, die vervolgens stuk voor stuk afgebouwd kunnen worden. Een radicale aanpak kan echter ook (door samen de speen weg te gooien) omdat de speen een los voorwerp is, in tegenstelling tot de duim. Kiest u voor weggooien, bepaal dan samen een goed moment en beloon uw kind met een cadeautje.
Succes ermee!
