8 september 2006 door Elsie Sloot
We wonen in Egypte en ik heb het moeilijk met mijn oudste zoon van 12. Ik ben zelf enig kind. Vroeger was ik erg dwars, wat mij geregeld slaag opleverde. Al met al ben ik nog goed terecht gekomen. Maar ik sla mijn kinderen wel snel.
Nu is mijn oudste 12 en hij luistert niet. Ik probeer geduldig te zijn. Ik zeg: "je moet dit doen" of "je moet dat doen" maar dat doet hij dan niet. Hij heeft lange haren (wat ongewoon is voor jongens in Egypte), hij poetst zijn tanden niet, en hij knipt zijn nagels pas als ze te lang worden. Pure rebelsheid.
Zijn vader (Egyptenaar) praat op hem in en mijn zoon zegt ja en amen, maar verder gebeurt er niets. Moet ik me nou zorgen maken? Mijn man vindt het niet goed als ik de kinderen sla, maar ik zou niet weten wat ik moet doen als praten niet helpt. Ik had vroeger ook niemand om tegen te praten, behalve de muur.
Mijn jongste zoon is bijna 5 en hem sla ik ook, omdat praten niet helpt. Hij is dwars en agressief. Ik heb mijn man gezegd dat hij onze jongste te veel verwent en dat hij zich erbuiten moet houden als ik het kind sla.
Na een pak slaag gaat het weer een dag of twee goed. Toch voel ik me een miserabele moeder. Mijn kinderen groeien op met geweld en ik voel me erg schuldig. Heeft u tips om dit op te lossen?
Om te beginnen wil ik u zeggen dat ik het heel dapper vind dat u deze vraag aan ons voorlegt, omdat dit nou niet bepaald het makkelijkste onderwerp is om met anderen over te praten. Ook voor mij niet trouwens, maar ik ga mijn best doen.
Niemand slaat een kind voor zijn plezier. Meestal heb je er naderhand spijt van, en probeer je het weer goed te maken. Het kind is er ook niet blij mee, vooral omdat het zich niet prettig voelt als een ouder zo boos is geworden. Toch hoort het bij een gezonde ontwikkeling dat hij zijn grenzen telkens weer opzoekt, dus wees daar wel duidelijk in.
Slaan is een uiting van onmacht, omdat het niet goed lukt om op een andere manier het kind te laten doen wat je wilt. Soms wordt daar nog druk bovenop gelegd door mensen in de omgeving, die het de schuld van de ouder(s) vinden dat het kind zo dwars is. Dat maakt het nog extra moeilijk.
Voor een kind is het onmogelijk om zelf iets aan deze situatie te veranderen. Niet als je 4 of 5 bent, en nog steeds niet als je 12 bent. Er zijn volwassenen voor nodig om je met liefde en duidelijkheid te begeleiden naar gewenst gedrag.
Maar ook voor u is het moeilijk (maar niet onmogelijk) om iets aan deze situatie te veranderen, juist omdat u vroeger zelf geslagen bent. Dan kun je immers niet zomaar een ander middel bedenken om je doel te bereiken. Bovendien twijfel je dan niet alleen aan jezelf als ouder, maar ook aan je eigen herinnering. Was het dan toch goed dat je als kind door je ouders geslagen werd? Mijn antwoord is: nee! Het was toen niet goed en het is niet goed dat je dit nu weer doet. Maar het is wel heel begrijpelijk.
De eerste stap is dat u en uw man het niet goed vinden dat u slaat. U man vindt dat al, en u bijna (of al helemaal?), dus die stap is al praktisch gezet.
Vervolgens moet u proberen na te gaan wat er precies gebeurt wanneer u zó boos wordt dat u bijna wilt gaan slaan. Wat zegt u tegen uw kind? Hoe vaak moet u het herhalen voordat u werkelijk gaat slaan? En hoe doet uw kind dan? Wordt hij ook boos of sluit hij zich af?
De bedoeling van zo'n analyse is dat je grip krijgt op de gebeurtenissen. Het overkomt je niet zomaar meer, maar het slaan wordt een bewuste keuze. Waardoor het makkelijker wordt om ervoor te kiezen om niet te slaan.
Laten we eens kijken hoe een scenario van niet-slaan eruit zou kunnen zien. Stel, je kind doet iets wat je niet prettig vindt, zoals zijn tanden niet poetsen. Bedenk dan eerst of je daar op dit (!) moment iets van wilt zeggen, of eigenlijk niet.
Er zijn dus twee mogelijkheden:
Zo'n keuze vooraf is nodig om je opkomende boosheid goed te leiden.
Ga je er echt iets van zeggen, bedenk dan of datgene wat je wilt gaan zeggen nieuw is, of dat je kind die tekst al een paar keer per dag hoort. In dat laatste geval hoef je het niet meer te zeggen; je kind weet dan immers al precies wat je wilt.
In plaats van alsmaar hetzelfde te zeggen, kun je bijvoorbeeld vragen: "Wat denk je dat ik wil dat jij nu doet?" Meestal zal het antwoord dan zijn: "Ja-hááá... tandenpoetsen. Maar dat doe ik straks wel".
Vervolgens geef je aan waaróm je wil dat hij zijn tanden poetst. En dan niet omdat hij op die manier over 10 jaar een goed gebit heeft, want dat interesseert hem echt niet. Vertel hem dat je zijn adem ruikt, of dat je hem zo mooi vindt dat je wil dat hij kan lachen met mooie tanden (misschien zijn Egyptische mannen wel heel ijdel, dat weet ik niet, maar als het zo is kun je het gebruiken), of dat zijn vader prachtige tanden heeft en dat u hoopt dat hij net zo'n mooie man wordt...
Lach erbij, wees vrolijk, en vertel wat u zelf erover denkt. Begin uw zin met "Ik wil zo graag dat..." en probeer hem een compliment te maken over iets anders, zoals zijn handen, of zijn kleding.
Dus: stop in ieder geval met moraliseren dat iets 'niet zo hoort'. Dat verhaal heeft hij al te vaak gehoord en kinderen hebben vaak het gevoel dat ze alleen maar aanmerkingen krijgen en nooit meer iets goed doen.
Begin op deze manier met één onderwerp en laat die nagels en dat haar maar even wachten. Je kunt niet alles tegelijk aanpakken, dat lukt echt niet. Wat mij betreft hoeft het ook niet per se dat tandenpoetsen te zijn, als het maar één ding is. Stel prioriteiten!
Verder adviseer ik u om terug te vallen op uw man, wanneer dat nodig is. Wanneer u merkt dat u toch boos wordt, vraag dan of hij het overneemt, omdat u anders iets doet waar u later weer spijt van heeft.
Dit alles is met een 12-jarige goed uit te voeren. Een 4- of 5-jarige vraagt echter een iets eenvoudiger benadering. Zo'n jong kind wil vooral dat zijn ouders blij met hem zijn.
Als uw jongste iets doet wat u niet wilt, of juist niet doet wat u wel wilt, bedenk dan: waarom doet hij dit? (Of: waarom doet hij dit niet?) U moet hem dat niet letterlijk zo vragen, omdat hij daar nog te jong voor is. Een kind van deze leeftijd kan geen antwoord geven op zulke waarom-vragen. Vraag hem dus om uitleg: Hoe komt dat? Wat is er? Vertel me eens?
Maar soms is daar geen tijd voor, en moet iets "gewoon-omdat-ik-het-zeg!" Dat mag, maar leg het dan later wel goed uit. En neem dan – achteraf – ook de tijd om zijn kant van het verhaal te horen. Het kan soms heel verhelderend zijn om de logica van die 4- of 12-jarige te horen.
Behalve hulp van uw man kunt u ook hulp van uw kinderen zelf krijgen. Vraag ze gewoon om u te helpen niet meer zo boos te worden. Ze willen dat echt graag hoor, u helpen.
Vertel dan dat u niet meer gaat zeggen hoe iets moet, als ze dat al lang weten. Bedenk samen een teken, of een 'magisch woord', zodat ze weten dat ze iets volgens afspraak moeten doen, waarbij u dan uw mond zult houden. Dat is moeilijk (vooral voor u) maar het kan wel.
Begin dit teken- of wachtwoord-systeem met iets kleins, zoals het licht uitdoen, de deur achter je dicht doen, of je bord naar de keuken brengen. Als dat lukt, kunt u ze prijzen en een compliment geven. Daarna kunt u het opbouwen, waarbij het stap voor stap steeds makkelijker zal gaan.
Ik wens u veel succes!
