3 september 2004 door Saskia Nihom-Nijstad
Onze dochter van 4½ heeft sinds een half jaar last van hysterische huilbuien. Doorgaans is zij een heel lief en gezeglijk kind, heel vrolijk, een echt klein engeltje. Maar haar gedrag veranderde sinds zij naar school is gegaan. De huilbuien kwamen vanaf dat moment met enige regelmaat voor. Ze beginnen altijd met een 'nee' van onze kant.
In eerste instantie weten wij deze buien aan de nieuwe schoolomgeving met de bijbehorende spanningen, en aan het feit dat Laura in een nieuwe en grote groep haar plaats moest zoeken. Maar misschien is er toch iets anders aan de hand.
Tijdens de zomervakantie is er geen huilbui geweest, na de zomervakantie is het weer begonnen. Nu zelfs dagelijks. De buien gaan gepaard met heel hard krijsen en duren zo'n 45 minuten. Niets kan haar 'uit' zo'n bui halen, troosten, negeren, boos worden, strelen, niets helpt. Soms kan ik haar afleiden door haar aan het lachen te maken. Maar op het moment dat het grapje stopt, 'herinnert' zij zich haar aanval weer en gaat ze weer door waar ze gebleven was. Na zo'n 'aanval' is zij het totaal kwijt en weer allerliefst. Ikzelf ben dan uiteraard doodop.
Na een gesprek met de juffrouw van haar groep kwamen we tot de conclusie dat ze haar klas ver vooruit is (voor wat betreft cognitieve vaardigheden). Ze wordt nu getest op haar kunnen en er wordt haar nu aanvullend lesmateriaal aangeboden.
Mijn vraag is vooral hoe ik haar 'uit' zo'n aanval kan halen of beter nog: hoe ik zo'n aanval kan voorkomen, zonder haar haar zin te geven in hetgeen haar geweigerd wordt.
U vraagt wat u het beste kunt doen om uw dochter te helpen bij zo'n huilbui, of liever nog, hoe u hem kunt voorkomen zonder toe te geven als u haar eigenlijk iets wil verbieden. Ik zal proberen om u daarbij op weg te helpen.
Om te beginnen kan ik me goed voorstellen dat u zich tijdens zo'n intense uitbarsting van uw dochter behoorlijk machteloos voelt en dat u doodop bent, als uw dochter al haar negatieve gevoelens van zich heeft afgeschud. Waarna zij weer geheel opgelucht verder gaat met haar dingen van de dag, en u met de gebakken peren zit.
Ik denk dat uw dochter u met dit gedrag iets duidelijk probeert te maken. Ze is nog te jong om dat met woorden te kunnen doen, en daarom doet ze het met hysterisch huilen. Wat zou het kunnen zijn, wat ze wil zeggen?
Om die vraag te kunnen beantwoorden, zou ik willen weten wát u uw dochter niet toestaat waardoor zij zo van streek raakt, en hoe vaak zoiets gebeurt. Ook vraag ik mij af wat u doet als uw dochter gewenst gedrag laat zien. Maar eigenlijk bedoel ik natuurlijk dat u zichzelf deze vragen moet stellen. Daarmee kunt u meer greep krijgen op het verdriet van uw dochter.
En nog een paar vragen die u zichzelf kunt stellen: wét mag uw dochter niet? Of móet ze juist van alles? Wat verwacht u van haar? Welke eisen stelt u? Die vragen zijn belangrijk, omdat u misschien meer van haar verwacht dan bij haar leeftijd en ontwikkelingsfase past. Juist bij kinderen zoals uw dochter is dat een bekende valstrik.
Kinderen die hun cognitieve vaardigheden op jonge leeftijd sneller ontwikkelen dan hun emotionele en sociale vaardigheden, worden door hun omgeving nog al eens in staat geacht meer te presteren dan ze in werkelijkheid kunnen. Zij worden dikwijls overvraagd.
Maakt u eens een lijstje van alle ongewenste gedragingen van uw dochter, die u niet wenst toe te staan. Ga vervolgens aan de hand van dat lijstje na welk gedrag van uw dochter u écht niet wilt accepteren, en welk gedrag u bij nader inzien toch wat minder ernstig vindt. U zult zien dat u niet alle gedragingen op het lijstje even belangrijk vindt.
Kies er twee of drie uit waarvan u vindt dat die echt niet door de beugel kunnen en schuif de rest van het lijstje maar even terzijde. Zo heeft u al minder kans op een huilbui, zonder dat u het gevoel heeft de teugels totaal te moeten laten vieren en uw dochter in alles haar zin te moeten geven.
Bij peuters en kleuters is het onmogelijk – en ook niet verstandig – om al het ongewenste gedrag steeds maar weer te verbieden. Je wordt er als opvoeder gek van en het opvoedingsklimaat wordt rommelig en onduidelijk. Hoe meer onduidelijkheid, des te onveiliger een kind zich gaat voelen.
Het ongewenste gedrag dat u minder belangrijk vindt negeert u gewoon, totdat er weer ruimte is ontstaan om haar iets nieuws aan of af te leren. Zo bouwt u langzaam aan alles wat uw dochter nog moet leren.
Gaat het overigens altijd mis als u nee zegt? Ik denk het niet. En daar moet u gebruik van maken. Geef uw dochter een compliment als ze inderdaad doet wat u zegt (nadat u nee heeft gezegd over iets wat ze niet mag).
Het krijgen van complimentjes moedigt aan om verder te gaan. Kinderen moeten de kans krijgen iets te leren en kunnen onmogelijk alles in één keer goed doen. Dus als uw dochter de volgende dag hetzelfde ongewenste gedrag van de dag daarvoor laat zien, dan zegt u hier weer consequent "nee" tegen, en prijst u haar ook weer consequent als zij luistert.
Samengevat:
Tenslotte nog iets over de uitbarstingen zelf. Uw dochter voelt feilloos aan dat zij u een gevoel van machteloosheid geeft door zo'n huilbui. Zij voelt zichzelf ook machteloos en sleept u mee in haar negatieve emoties, terwijl zij juist behoefte heeft aan hulp bij het omgaan met zo'n heftig negatief gevoel.
Daarom denk ik dat u haar beter kunt aanmoedigen om uit te huilen. Probeer er niet tegenin te gaan. Vertel haar dat u begrijpt dat ze uw verbod niet leuk vindt en dat ze best even heel hard mag huilen, totdat ze haar ongenoegen, haar boosheid en haar frustratie kwijt is.
Vraag haar met korte tussenpozen of ze genoeg gehuild heeft en of ze nog boos is. Dit betekent niet dat u toegeeft, maar dat u begrip toont voor haar negatieve gevoel. Als uw dochter laat merken dat zij nog meer moet huilen, geef haar dan toestemming om door te gaan. Net zo lang tot ze zich opgelucht voelt. Dat is in het begin even heel lastig, maar u zult merken dat als u uw dochter het gevoel geeft dat u haar negatieve gevoel begrijpt en dat zij u er niet meer mee van streek kan maken, de duur van haar uitbarstingen korter zullen worden.
Veel sterkte en succes met deze aanpak!
