4 februari 2005 door Ellen Gerrits
Mijn dochter Emma wordt in februari 6 jaar en de juffen voorzien een groot probleem als ze na de zomer naar groep 3 zou gaan. Emma heeft een spraak(taal)-probleem en heeft logopedie vanaf dat ze 2½ was.
Qua uitspraak heeft ze nog moeite met de R, de V en enkele dubbelklanken. Naast een zwakke mond-motoriek heeft ze ook een taalprobleem. Haar auditief geheugen is niet geweldig en ook heeft ze soms moeite met taalvinden. Qua taalproductie zit ze iets onder het minimum-gemiddelde en qua zinsbouw scoort ze matig.
Daarnaast is ze eigenlijk altijd moe. De kinderarts heeft niets kunnen vinden. Op school merken ze daar overigens niets van. (Wel doet ze 's middags soms een dutje, in plaats van naar school te gaan).
Emma wil zelf heel graag naar groep 3 en is ook heel erg bezig met letters en rekenen. Ze heeft een nonverbale intelligentietest gehad toen ze bijna 4 was en daarop scoorde ze bovengemiddeld (115). Ze kan zich goed concentreren en werkt graag aan de 'moet'-werkjes.
Mijn man en ik zijn er vooralsnog niet voor dat ze nog een jaar blijft kleuteren omdat wij denken dat het haar een grote emotionele dreun geeft. Maar wij komen er ook (nog) niet achter wat nu de 'eisen' zijn om naar groep 3 te gaan.
Weten jullie wat de taal-eisen zijn, en wat een kind moet kunnen of kennen?
De juf vindt dat ze korte zinnen gebruikt en in de kring zegt ze ook weinig. Vorig jaar begrepen de kinderen haar nog moeilijk als ze wat zei, maar nu zegt ze dat de kinderen haar wel begrijpen.
Ze heeft een vriendje en verder geen vriendinnetjes op school want de meisjes in de klas zijn allemaal echte poppenmoeders, wat zij echt niet is.
Vorig jaar al vond ik de groep kinderen ook niet echt 'geschikt' voor Emma. Zoals de juf toen zei: "Allemaal individuutjes die niemand nodig hebben".
Bij de oudste kleuters wordt doorgaans een 'leervoorwaardenonderzoek' uitgevoerd om te bepalen of het kind klaar is voor de overgang naar groep 3. Ik weet niet welke normen er bij u gehanteerd worden (dus welke eisen er gesteld worden), maar de leerkracht kan u dit ongetwijfeld vertellen.
Algemene leervoorwaarden zijn:
Daarnaast wordt de 'schoolrijpheid' van het kind ook bepaald door:
Voor rekenen en lezen worden vaak specifieke reken- en leesvoorwaarden onderzocht. Een leesvoorwaarde is bijvoorbeeld het kunnen herkennen van losse klanken in een gesproken woord en/of het kunnen samenvoegen van losse klanken tot een woord (auditieve analyse en synthese).
Taalvaardigheid is een belangrijke leesvoorwaarde en voorspeller van schoolsucces. Uw beschrijving van de spraak- en taalontwikkelingsproblemen van Emma doet vermoeden dat ze niet zal voldoen aan de taaleisen die de school stelt. Ze scoort immers onder haar leeftijdsnorm op de taaltests van de logopedist.
De school is hier terecht voorzichtig, want in groep 3 zal Emma gaan leren lezen en schrijven. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen met taalontwikkelingsproblemen een verhoogd risico hebben op ernstige lees- en spellingsmoeilijkheden (dyslexie).
Het probleem wordt echter niet automatisch opgelost door het overdoen van groep 2. Bij kinderen met een specifiek probleem is het rendement van een extra jaar in groep 2 namelijk gering. Wat dat betreft geef ik u en uw man gelijk, dat het niet verstandig is om nog langer te kleuteren. Niet zozeer vanwege de 'emotionele dreun' waar jullie bang voor zijn, maar gewoon omdat het niets oplost.
Maar wat dan wel? Voor Emma denk ik dat het zinvol is als er met een zogenaamd 'handelingsplan' gewerkt wordt. Daarin zouden in ieder geval de volgende elementen opgenomen moeten worden:
Voor het opstellen van een handelingsplan is het noodzakelijk dat haar taalproblematiek uitgebreid in kaart wordt gebracht. Uit uw beschrijving begrijp ik dat ze een achterstand heeft op meerdere aspecten van de taalontwikkeling en dat die problemen er al zijn vanaf het moment dat ze ging praten. Gezien haar bovengemiddelde non-verbale intelligentie lijkt er sprake te zijn van een specifieke taal-ontwikkelingsstoornis (dus niet van een algemene ontwikkelingsstoornis die het gevolg is van een lage intelligentie).
De logopedische behandeling is vroeg gestart, maar toch zijn er nog steeds spraak- en taalproblemen. Ik vraag mij daarom af of het aannemelijk is dat de taalvaardigheid van uw dochter volgend jaar wel voldoende zal zijn. Emma is dan 7 jaar en haar spontane taalgebruik zou dan vergelijkbaar moeten zijn met dat van een volwassene. De behandelend logopedist zal deze vraag kunnen beantwoorden.
Helaas is het wel zo dat taaltherapie minder succesvol is naarmate kinderen ouder worden. Daarnaast geeft u aan dat Emma vaak moe is, hetgeen suggereert dat extra (naschoolse) therapie misschien veel van haar eist en dat school haar ook veel energie kost.
U begrijpt dat ik geen pasklaar antwoord voor uw heb, behalve mijn advies om een handelingsplan op te stellen. Ik raad u in ieder geval aan om de logopedist te betrekken bij het overleg met de school, over de beslissing om al dan niet over te gaan naar groep 3.
Succes ermee!
