2 februari 2007 door Joanna Sandberg
Ik heb een zoon in 2 Atheneum, 14 jaar, die enerzijds de bereidheid laat zien om te werken voor school, en anderzijds iedere keer in de weerstand duikt als hem gevraagd wordt om huiswerk te maken. Ik vermoed dat ik hem niet los genoeg laat hierin, want ik wil hem steeds overhoren en zit hem – naar zijn eigen zeggen – te dicht op de huid.
Langzamerhand raak ik ervan overtuigd dat hij alleen voldoendes haalt als ik hem strak begeleid en overhoor. Dit is geen goede situatie. Ik realiseer me dat het zowel een verandering vraagt bij mij als bij hem. Maar ik vind het doodeng hem losser te laten, want wat als hij onvoldoendes haalt?
Hoe pakken we dit zo aan, dat hij zijn verantwoordelijkheid neemt, en dat ik stop met "aan zijn kop te zeuren" (of positief gezegd: dat ik hem meer vrij laat, zonder het gevoel te hebben de controle te verliezen). Dit is niet goed voor ons beiden, maar ik vind het heel eng. Begrijpt u mijn probleem?
Hij haalt overigens goede cijfers, behalve de talen. De capaciteiten heeft hij. Maar er is meer nodig dan een hoeveelheid IQ... Op school is hij overigens een serieuze, doorgaans oplettende leerling met over het algemeen positief gedrag. En thuis, de buiten schoolwerk-ellende om, ook.
U bent beslist niet de enige moeder die het moeilijk vindt om haar puber wat meer los te laten, en te vertrouwen op zijn of haar eigen verantwoordelijkheidsgevoel voor school en schoolwerk. Voor vaders geldt dat trouwens ook (hoewel die er vaak wat minder bovenop zitten). Uit uw verhaal blijkt duidelijk dat u wel wéét dat u uw zoon wat meer moet loslaten, maar dat u toch niet goed weet hoe dat moet.
Hieronder zal ik eerst uitleggen wat het probleem nu eigenlijk is, maar ook waarom dat helemaal geen probleem hoeft te zijn. U heeft er – zonder het te weten – namelijk al ervaring mee, alleen moet u nog even de laatste stap zetten.
Zoals u vast wel weet, hebben pubers het nodig in hun ontwikkeling tot zelfstandige en verantwoordelijke volwassene, om stapje voor stapje meer vrijheid en verantwoordelijkheid te krijgen. Deze fase kunt u zien als 'de laatste loodjes' van het opvoeden.
Dit is beslist niet de makkelijkste periode voor ouders, en voor de kinderen zelf vaak ook niet. Maar bedenk eens het volgende. Als je kind 14 jaar is, heb je als ouder eigenlijk al heel veel ervaring met het geven van meer vrijheid en verantwoordelijkheid aan je kind.
Denkt u maar terug aan al die momenten waarop u uw kind steeds verder los kon laten:
Het kind moet dan allerlei dingen 'alleen' gaan doen, zonder de directe nabijheid en steun van zijn ouders. Telkens wanneer een kind erin slaagt zo'n overgang te volbrengen, heeft het weer een stapje gezet naar meer zelfstandigheid. Dan krijgt het meer zelfvertrouwen, en komt het in een volgende fase van zijn ontwikkeling. Zo groeit het kind goed op.
Voor zover ik kan opmaken uit uw verhaal, waren er voorheen geen (grote) problemen met uw zoon. Vanwaar dan uw angsten? U en uw zoon hebben het toch prima gedaan tot nu toe, en waarom zou zich dat niet voortzetten? Ook maakte u duidelijk dat hij zijn school en zijn huiswerk serieus neemt. Wat wilt u nog meer?
Ik vraag dat, omdat ik vind dat het probleem niet bij uw zoon ligt, maar bij u. Niet uw zoon moet veranderen, maar u (als u wilt dat hij op deze – goede – weg doorgaat).
Ik hoop dat u naar u zelf wilt kijken om erachter te komen wát het nu precies is, waardoor u uw zoon wilt blijven controleren. Zo'n zelfonderzoek is eng, dat geef ik toe. Maar het zal toch moeten.
Als mensen in het algemeen, en pubers in het bijzonder, érgens gek van worden, dan is het wel van over-controlerende ouders. En als ze er niet gek van worden, omdat het sterke kinderen zijn, dan kunnen ze er lui en onverantwoordelijk van worden. Dan zal er dus juist het tegenovergestelde gebeuren van wat u wilt.
Ik hoop dat u uit het voorgaande begrijpt dat u met uw huidige aanpak de ontwikkeling van uw puber remt. En dat is altijd een slechte zaak.
Praat met uw man, of met een goede vriendin, en bespreek samen de volgende vragen:
Misschien dat u op de vraag waar u nou zo bang voor bent, zou willen antwoorden dat u bang bent voor onvoldoendes. Maar stel dan ook de bijbehorende vervolgvraag (als uw man of uw vriendin dat niet doet). Wat is er zo erg aan een onvoldoende? Is het een onvoldoende van uw zoon, of voelt u het misschien als een onvoldoende voor uzelf? En hebt u dan gefaald in uw opvoeding?
Je kunt het ook omdraaien. Als uw zoon een goed cijfer haalt, is dat dan een goed cijfer voor uw zoon of een goed cijfer voor u? Heeft uw zoon een goede prestatie geleverd of u? En hoe ervaart uw zoon dat? Want als hij niet zelf de verantwoordelijkheid voelt voor zijn cijfers, kan hij ook niet trots zijn op een 8. Noch balen van een 4. Die zijn dan immers van u en niet van hem.
Ik hoop dat u inmiddels begrepen heeft dat u echt wat moet gaan doen! Aangezien u zo'n moeite heeft met het loslaten van uw zoon, is de kans groot dat u dat in uw eentje niet lukt. En waarschijnlijk ook niet met behulp van uw naasten. Het is echter geen schande om daar gewoon wat extra hulp voor te regelen.
Wat volgens mij heel geschikt zou zijn voor u, is een oudergroep voor ouders van pubers. U kunt dat soort groepen vinden via Jeugdzorg, via opvoedbureaus en opvoedwinkels, via vrij gevestigde pedagogen en psychologen, via uw huisarts, of via het web.
Hoogstwaarschijnlijk is zo'n groep heel prettig voor u. U kunt daar uw angsten en onzekerheden uitspreken onder gelijkgestemden, en wordt u daar gesteund, waardoor u uiteindelijk in staat zult zijn om ook deze laatste stap van het loslatingsproces tot een goed einde te brengen.
