21 oktober 2005 door Saskia Nihom-Nijstad

Hoe kan ik het beste reageren op de school-stress van mijn dochter? (12 jr)

Mijn dochter van 12 is net begonnen op het VMBO. Met deze overgang heeft ze vreselijk veel moeite, meer dan haar "normale" klasgenoten. Ze is vanaf klein kind al erg onzeker en zit vol met angsten. Ikzelf ben twee jaar geleden gescheiden. Ik heb wel goed contact met haar vader maar dit heeft ook erg veel impact op haar gehad. Bij iedere verandering komt deze stress-factor weer om de hoek kijken.

Het niveau is niet te hoog en ze haalt goede cijfers, maar ze is bij voorbaat bang dat ze zal falen en de stress thuis is niet meer te harden.

Ze is lichamelijk ziek van ellende. Ze heeft constant een zeer hoofd en ze heeft een hoge bloeddruk waarmee ik nu naar de huisarts ben gegaan.

Thuis huilt ze voortdurend. Het is een brokje ellende. Voor haar heel erg maar voor haar broertje en mij is de sfeer nu ook niet meer leuk. Het is alles-overheersend.

Opvoeding en gedrag

Hoeveel zakgeld is normaal en wat geven andere ouders?

Ik heb al contact gehad met de school; daar gaan ze met haar praten.

Ik zou zo graag willen weten hoe ik hiermee om moet gaan, misschien werkt mijn gedrag juist averechts. Misschien kunt u mij een tip geven.

Antwoord

U wilt graag weten hoe u het beste kunt reageren op de school-stress van uw dochter en vraagt of uw huidige gedrag misschien averechts werkt. Helaas vertelde u niet hoe uw eigen gedrag er dan precies uitziet, waardoor het voor mij lastig is om dat deel van uw vraag te beantwoorden. Ik zal mij daarom beperken tot datgene wat u kunt doen.

Professionele hulp

Ik denk dat uw dochter professionele hulp nodig heeft. Dat de school met haar gaat praten, is al een eerste stap in de goede richting. Maar het ziet ernaar uit dat er toch wel wat meer nodig is. Aan het eind van dit artikel vindt u een overzichtje van de mogelijkheden op dat gebied.

Hieronder zal ik eerst iets meer vertellen over angst en angststoornissen, waardoor het gedrag van uw dochter misschien iets begrijpelijker wordt en daardoor hopelijk iets makkelijker te accepteren. Daarna zal ik aangeven hoe u er het beste mee om kunt gaan.

Angst

Iedereen is wel eens bang. Angst hoort nu eenmaal bij het leven, net als woede, verdriet en blijdschap. Angst is ook nuttig en noodzakelijk. Het waarschuwt ons voor (dreigend) gevaar en brengt het lichaam in paraatheid om te vechten of te vluchten.

Maar angstig zijn zonder duidelijke reden, zonder dat er echt gevaar dreigt, belemmert je in je gewone doen en laten, en zorgt ervoor dat zaken worden vermeden.

Angststoornissen

Als bepaalde angsten het normale leven zó verstoren dat iemand niet meer normaal kan functioneren, spreek je van een angststoornis.

De volgende criteria (symptomen) zijn belangrijk om te bepalen of er al dan niet sprake is van een angststoornis:

• vermijdingsgedrag - het kind is zo angstig dat het normale activiteiten gaat vermijden. Bijvoorbeeld: naar school gaan, contact onderhouden met leeftijdgenoten, spelen (bij anderen thuis of op straat), of zonder de ouders ergens naartoe gaan;
• het lost zich niet vanzelf op - het kind heeft angsten die niet vanzelf overgaan, omdat ze niet bij de leeftijd horen. Voorbeelden van angsten die wél bij de leeftijd horen, en dus vanzelf voorbij gaan, zijn: moeite hebben met alleen in bed liggen als een kind 2½ is, geloven dat er monsters onder het bed kunnen liggen als een kind 4 jaar is, of bang zijn voor onweer en de dood als een kind 5 jaar is;
• zichtbaar lijden - het kind lijdt zichtbaar onder zijn eigen angsten, bijvoorbeeld door heftige lichamelijke klachten.

Aanleg

Aanleg kan een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van een angststoornis. Bij sommige kinderen is er sprake van een te sterk afgesteld 'vrees-systeem', waardoor kinderen heftiger reageren wanneer ze ergens van schrikken of bang voor zijn. De beschermende factor van angst vertoont dan een overreactie, waar een kind meer last dan profijt van heeft.

Omgeving / ouders

Van nature angstige kinderen reageren heftiger dan de van nature minder angstige kinderen. Hierdoor kunnen ouders – zonder het te willen – zich laten 'misleiden'.

Een van nature angstig kind zal de lichaamstaal, gezichtsuitdrukking en stem-intonatie van zijn ouder eerder interpreteren alsof die ouder echt heel angstig is.

Ouders die zien dat zij te maken hebben met een angstig kind, zullen uit angst voor de angst van het kind, hun kind extra gaan beschermen. Dit overbeschermen werkt averechts en zorgt ervoor dat het kind steeds minder durft.

Do's en don'ts

Zolang u nog geen professionele hulp heeft kunnen regelen (houd er rekening mee dat het soms lang kan duren voor er ergens plaats is) zult u zelf het een en ander moeten doen én laten. Ik heb daarvoor de volgende tips:

• Neem de angst van uw dochter serieus. Dus: onderschat het probleem niet, zeg niet dat het niets voorstelt, en maak uw dochter niet belachelijk.

• Zeg ook niet tegen uw dochter dat u en uw zoontje zo'n last van haar stress hebben. Zijzelf heeft er immers het meeste last van, en het is niet de bedoeling dat ze er ook nog eens een schuldgevoel bij krijgt.

• Praat met uw dochter over haar angst en geef haar het gevoel dat u haar angstige gevoelens begrijpt, ook al zijn ze in uw ogen 'niet nodig' of 'overdreven'.

• Laat uw dochter lekker uithuilen en houd haar daarbij stevig vast. Moedig haar aan om te huilen. Het helpt haar om te ontladen van al die opgekropte stress.

• Zeg tegen haar dat u het heel naar voor haar vindt dat zij zoveel lichamelijke klachten heeft en dat jullie samen zullen gaan uitzoeken wat de beste oplossing is om hiervan af te komen.

Professionele hulp

Vraag uw huisarts om u te ondersteunen bij het vinden van de juiste hulp. Als er inderdaad sprake is van een angststoornis, dan valt er bijvoorbeeld te denken aan gedragstherapie, waarbij de stoornis aangepakt kan worden met behulp van een stappenplan (blootstelling aan de angst, leren hoe je je kunt ontspannen, leren hoe je irreële gedachten over jezelf kunt corrigeren, etc.).

Ook bestaan er speciale cursussen voor kinderen met angsten, zoals het succesvolle Vriendenprogramma. Deze cursus kan gegeven worden door maatschappelijk werkenden, psychologen, sociaal werkenden en andere deskundigen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg.

Tenslotte zijn er ziekenhuizen met een speciale polikliniek voor kinderen met angst.

Ik wens jullie alle drie veel sterkte!