2 november 2007 door Annelou de Vries
Mijn zoon is nu 11 jaar oud. Hij heeft al vanaf zijn 10e jaar last van zichzelf. Hij is niet blij met zich zelf, en wil soms niet meer verder met zijn leven. Ik ben al met van alles bezig en praat veel met hem en probeer zoveel mogelijk uit leg te geven op al zijn vragen en begeleid hem met zijn verdriet en gevoel. Nu denkt hij dat hij homo is of homo wordt.
Ik leg hem uit dat het niet erg is om homo te zijn en dat ik net zoveel van hem houd als hij homo is. Ik heb geprobeerd uit te zoeken waar het vandaan komt, maar helaas is dat niet gelukt. Ik merk dat hij een minderwaardigheidscomplex aan het krijgen is en dat wil geen enkele ouder voor zijn kind. Dit is met vlagen het kan een tijd goed gaan en dan komt het weer.
Ik wil graag weten wat ik hieraan kan doen.
Uw zoon heeft u, en daar heeft u veel energie in gestoken, verteld dat hij homo is (of wordt). Dat hoeft natuurlijk niet de hele verklaring voor zijn verdriet of minderwaardigheidsgevoel te zijn, maar veel kinderen en jongeren die tot die ontdekking komen, vinden het niet zo gemakkelijk om hiermee om te gaan. Want ook al zijn we in Nederland vrij tolerant voor homoseksuelen en lesbiennes, en ook al zullen de meeste ouders het volledig accepteren als hun kind homoseksueel is (net als u), als het jezelf betreft is het vaak een schok die je zelfgevoel behoorlijk kan aantasten. En daarover hoeft u niet 'gewoon' te doen. Uw zoon heeft waarschijnlijk tijd en misschien wat extra aandacht nodig om dit verder uit te zoeken en om zich er goed over te gaan voelen.
In het dagelijks leven is het zo dat veel kinderen niet of nauwelijks te maken hebben met mensen met een homoseksuele oriëntatie. Het is toch maar een kleine minderheid die niet heteroseksueel is.
Kinderen bouwen een zelfbeeld op door te kijken naar hun omgeving. Belangrijke 'modellen' zijn aanvankelijk natuurlijk de ouders. Maar naarmate een kind ouder wordt, worden leeftijdgenoten, leerkrachten en bekende tv-figuren steeds belangrijker. Uit al die voorbeelden pikken kinderen vaak stereotiepe beelden op.
Om de wereld om zich heen te leren kennen, oordelen kinderen in eerste instantie – vaak veel sterker dan volwassenen – hoe het 'hoort', en pikken ze heel duidelijk op wat de norm is. Daarvan afwijken vinden ze over het algemeen vervelend.
Een krachtig voorbeeld is hoe er verwacht wordt dat meisjes en jongens zich moeten gedragen als iemand van de eigen sekse. Er blijkt een relatie te zijn tussen het zelfvertrouwen van een kind enerzijds en de mate waarin hij of zij voldoet aan een stereotiep, sekse-specifiek verwachtingspatroon anderzijds. Hoe meer het kind in dat patroon past, hoe tevredener het met zichzelf is (in het algemeen).
Uw zoon, die denkt af te wijken van deze norm en niet tevreden is met zichzelf, is dus een voorbeeld van iemand die afwijkt van de norm en minder tevreden is met zichzelf.
De realiteit is echter dat lang niet alle kinderen passen in de stereotiepe verwachtingspatronen die mensen hebben. Er zijn bijvoorbeeld stoere meisjes (die overigens vaak nog wel leuk gevonden worden) en zachtaardige jongens (die het al veel moeilijker hebben). Maar daarnaast zijn er ook kinderen die niet zo goed zijn in sport (krukken worden negatief gewaardeerd), kinderen die er niet zo goed uitzien (uiterlijk is heel belangrijk in onze huidige maatschappij), en kinderen met bijzondere interesses die niet breed gedeeld worden (buitenbeentjes hebben het vaak moeilijk).
Met het ouder worden, vaak beginnend in de puberteit, leren kinderen meer hun eigen identiteit te vormen, en gaan ze – gelukkig – beseffen dat het niet allemaal zo stereotiep en volgens verwachting hoeft te zijn.
En wat nu als je erachter komt dat je misschien homo bent? Dat is een extra gevoelig onderwerp. Seksualiteit vinden de meeste kinderen en jongeren sowieso al ingewikkeld en beladen (vergis je trouwens niet in de volwassenen die hier nog moeite mee hebben), en homoseksualiteit is echt iets waarover onder kinderen vaak gek en lacherig gedaan wordt. Kinderen die achter hun eigen homoseksuele gevoelens komen, vinden dat vaak dan ook in eerste instantie vreemd en raar.
Hoe kunt u uw zoon nu verder helpen? Zeker is het goed om te vertellen dat het voor u niks uitmaakt, zoals u al gedaan hebt. Het is echter de kunst om ervoor te zorgen dat het ook voor hemzélf niet meer uitmaakt.
Dat moet hij voor een belangrijk deel zelf uitzoeken. Om homoseksualiteit beter te begrijpen, zou hij er wat meer over moeten weten, zodat het niet meer vreemd en raar en onbegrijpelijk is. Dat kan bijvoorbeeld via internet. Ook kunt u aan hem vertellen welke tv-sterren of andere helden er homoseksueel zijn om hem ook een homoseksueel 'model' te bieden.
Mogelijk kunt u hem ook in contact laten komen met een homoseksuele vriend of een familielid. Die wil vast wel een keer met uw zoon iets leuks ondernemen en hem dan vertellen hoe hijzelf tot de ontdekking kwam. En als hij nog een jaartje ouder is, zo met een jaar of 12, zou hij zelf in contact kunnen komen met andere leeftijdgenoten die homoseksuele gevoelens hebben. Via het COC worden in verschillende plaatsen jongerenbijeenkomsten georganiseerd.
Ik zou dit alles niet te veel aan hem opleggen, maar het meer terloops voorleggen. Ik denk dat hij ook gewoon de tijd nodig heeft om deze dingen voor zichzelf uit te zoeken. Met de goede informatie en met voorbeelden kan het hele onderwerp minder vreemd voor hem worden, en kan hij de kans krijgen om het voor zichzelf helderder te krijgen zonder dat hij zich er minderwaardig over voelt.
Overigens hangt zijn zelfgevoel als geheel natuurlijk niet alleen samen met zijn seksuele oriëntatie. Het omvat nog veel meer. Het lijkt mij belangrijk om daar ook oog voor te hebben.
Dus: heeft hij leuke vriendjes? Gaat het lekker op school? Heeft hij hobby's en interesses? Misschien zijn die ook wel wat minder doorsnee, net als zijn mogelijke homoseksualiteit.
Ik zou proberen om hem zich in zijn geheel beter in zijn vel te laten voelen, waarbij hij zich niet zoveel aan hoeft te trekken van wat anderen vinden. Kijk of er plekken en bezigheden voor hem zijn waar hij zich lekker en zichzelf kan voelen. Dat kan een leuke club zijn, bij opa en oma of de buurman zijn, vissen, fietsen, skeeleren, naar een goed vriendje of vriendinnetje gaan, enzovoorts.
Kortom: laat hem positieve dingen meemaken, die hem een goed zelfgevoel kunnen geven.
Heel veel succes ermee!
