5 december 2008 door Joanna Sandberg
Ik heb een dochter van 6½ jaar. Ze is nogal angstig aangelegd als het om nieuwe dingen gaat. Fietsen leerde ze pas vlak voor haar 6e verjaardag omdat ze het eng vond. In het begin wilde ze niet naar zwemles; dat was ook eng.
Bij andere kinderen spelen durft ze bijna niet. Al drie jaar lang komen er wekelijks kinderen bij ons thuis spelen. Het eerste kinderfeestje waarvoor ze uitgenodigd werd, was ook een heel drama. Ze moest van mij toch gaan; uiteindelijk vond ze het heel leuk. Nu gaat ze wel met plezier naar kinderfeestjes toe.
Sinds haar 3e zit ze op gym. Ze ging er altijd met heel veel plezier naartoe, maar sinds kort moeten ze nieuwe dingen leren. Dat is natuurlijk ook weer eng. Nu wil ze niet meer naar gym.
Op het schoolplein staat een duikelrek, waar alle meisjes van haar klas vrolijk op duikelen. Maar mijn dochter durft het niet en vindt het eng. Zodoende staat ze altijd alleen op het schoolplein. Ik heb haar aangeboden om vroeg naar school te gaan zodat er nog niemand is en ik het haar zal leren. Dat hebben we dus ook gedaan; we stonden al om 8 uur op het schoolplein. Haar jongere zusje van 4 had het meteen onder de knie, maar mijn dochter van 6 is zo angstig en houdt haar hele lichaam stijf. Ze zegt: "Ik kan het niet, ik vind het eng." En vervolgens begint ze te huilen.
Op school is ze volgens haar juf ontzettend rustig. De juf hoort en ziet haar eigenlijk niet. Terwijl ze thuis juist erg aanwezig is. Zodra er iets gezegd of gevraagd wordt waar ze het niet mee eens is, kan ze flink tekeer gaan. Ze begint om niets te huilen en te schreeuwen. Naar mijn mening komen dan alle frustratie eruit die ze op school opkropt.
Ik vind het zo vervelend voor haar en ben bang dat ze met haar gedrag een buitenbeentje gaat worden. Ik ben zelf mijn hele basisschooltijd gepest en ben bang dat haar hetzelfde lot te wachten staat met haar gedrag. Ik hoef jullie niet uit te leggen wat pesten voor invloed kan hebben op de rest van je leven. Jullie zullen begrijpen dat ik mijn dochter dat wil besparen, maar ik weet niet hoe...
Hebben jullie misschien tips om haar angst voor nieuwe dingen minder te laten worden?
Mijn dochter is verder een normaal uitziend meisje, niet te groot, niet te klein, niet te dik, niet te dun, kan goed mee met de lesstof, maar ze is dus erg onzeker en angstig.
Even voor de zekerheid: de interpretaties en adviezen die ik straks ga geven, zijn gebaseerd op de informatie die u ons zond. Mijn verhaal zou anders kunnen zijn als ik uw dochter eerst zelf gezien had.
Het lijkt erop dat uw dochter een wat kwetsbare en angstige aanleg heeft, en daarom veel dingen niet durft. Ze heeft moeite met het doen van nieuwe – dus onbekende – dingen. Bij andere kinderen durft ze al drie jaar niet te spelen, en de oplossing dat er andere kinderen bij haar komen spelen helpt haar niet verder. Wel is het u gelukt om haar naar partijtjes te krijgen, en ze vindt dat nu zelfs leuk. Heel goed!
Op school lijkt ze mij over-aangepast. Je kunnen aanpassen is op zich een nuttige eigenschap, maar het kan ook te ver gaan. Dan ben je over-aangepast. Bij uw dochter betekent dat dat ze zich zo aanpast dat ze niet gehoord en niet gezien wordt door haar juf. Ze maakt zich in feite bijna onzichtbaar. Geen enkel kind houdt dat vol, of wil dat echt. Elk kind wil aandacht en zeker van de juf.
U heeft gelijk dat ze zich dan thuis (waar ze zich vertrouwd voelt) des te meer horen en zien. Maar ook laat ze merken door haar gedrag (zoals schreeuwen, en huilen om niets) dat ze gefrustreerd en niet gelukkig is. Dit gedrag lijkt ook steeds erger te worden naarmate ze ouder wordt.
Uw dochter is ook onzeker, en lijkt mij vooral sociaal faalangstig. Oftewel: bang om af te gaan of te mislukken. De angst is dan niet meer gericht op de taak die je moet verrichten, maar op de kans of de gedachte dat het wel zal mislukken. Deze angstige gedachte helpt een kind dus niet veel verder...
Als er iets nieuws aankomt, vindt ze dat eng, durft ze het niet, want ze wil het eigenlijk meteen goed kunnen (zoals u vertelde over gym, zwemles, en duikelen). Door de angst raakt ze erg gespannen (lichamelijk en psychisch) en lukt het juist niet, waardoor ze bevestigd wordt in haar gevoel dat ze het toch niet kan.
Haar gevoel voor eigenwaarde lijkt dus sterk afhankelijk van de goedkeuring en waardering van anderen (juf, leeftijdgenoten, gymdocent, etc.). Op deze manier ontwikkelt ze weinig zelfvertrouwen en zal haar zelfbeeld in de loop der tijd steeds negatiever worden.
U vertelde dat uw dochter goed meekomt op school, en cognitief (dus wat het leren betreft) lijkt ze me niet angstig. Toch zou ik u willen adviseren om haar door een kinderpsycholoog te laten testen op intelligentie en persoonlijkheid. Dan weet u op welk intelligentieniveau ze functioneert, hoe ze over zichzelf denkt, en wat haar coping is (dat wil zeggen: hoe ze met emotionele problemen omgaat, en moeilijke situaties aanpakt).
Soms voelen kinderen zich anders dan anderen, en niet sociaal geaccepteerd, omdat ze erg intelligent zijn. Of ze stellen te hoge eisen aan zichzelf, waardoor ze zich steeds voelen falen. Het lijkt me nuttig om dat een keer uit te laten zoeken.
Tot slot nog dit. Vanwege uw eigen pestverleden bent u bang dat uw dochter een buitenbeentje wordt. Dan kán het zijn (het hoeft niet maar het kan) dat u door uw eigen negatieve ervaringen te dicht op haar huid zit, of te hoge eisen aan haar stelt.
Juist door haar te helpen geen buitenbeentje te zijn, kunt u het tegenovergestelde bewerkstelligen. Bespreek ook dit punt met de psycholoog die haar gaat testen.
Afhankelijk van wat er uit de test komt, kan gekeken worden wat er nodig is om uw dochter beter te laten functioneren. Dat kan variëren van therapie tot sociale vaardigheidstraining en van ouderbegeleiding tot helemaal niets doen.
