24 november 2006 door Joanna Sandberg
Op de school van mijn dochtertje is onlangs de bezorgdheid ter sprake gekomen dat er maar 4 meisjes in haar klas (groep 3) zitten, op 20 jongens. De parallel-groep heeft 12 meisjes en 13 jongens.
De discussie tussen de school en de ouders is nu of deze omgeving al of niet een negatief effect zal hebben op de sfeer in de klas en de ontwikkeling van de meisjes, als zij in latere groepen weinig meisjes om zich heen zullen hebben om vriendschappen mee aan te gaan.
Op de discussie-avond daarover werd geopperd dat ze in een maatschappelijk 'mindere' omgeving verkeren, en dat de verdeling beter moet. Dit zou inhouden dat beide klassen opnieuw ingedeeld moeten worden, en dat er gekeken moet worden naar het 'ruilen' van jongens tegen meisjes.
De kinderen zelf functioneren goed. Mijn eigen dochter vindt het zelfs prima zo, omdat ze doorgaans meer optrekt met jongens dan met meisjes.
Mijn vraag is of het nadelig is als meisjes ondervertegenwoordigd zijn in groep 3, of dat het later misschien een probleem zou kunnen worden.
Het eerste wat ik mij afvroeg, toen ik uw vraag las, was: waarom heeft de school de verdeling gemaakt zoals die nu is? Waarom een groep van 20 jongens en 4 meisjes, en een groep van 12 meisjes en 13 jongens?
Die vraag zal ongetwijfeld ook gesteld zijn op de discussie-avond, maar u vertelde helaas niet wat de school daarover zei. Ik kan mij voorstellen dat zo'n verdeling gemaakt is op praktische gronden (omdat het gewoon handig was) maar zeker niet vanuit onderwijskundig oogpunt. Onderwijskundig lijkt het mij moeilijk verdedigbaar dat het goed zou zijn voor de ene klas om 20% meisjes en 80% jongens te hebben, en voor de andere klas om een verdeling te hebben van 50% over beide seksen. Dit is mij een raadsel en de ouders waarschijnlijk ook.
Ik begrijp dat u het zelf geen probleem vindt, omdat de kinderen op dit moment goed functioneren, en omdat uw dochter toch al meer optrekt met jongens dan met meisjes. Maar andere ouders maken er wél een probleem van, en dat lijkt mij terecht. Hieronder zal ik uitleggen waarom ik dat vind.
Ik vind dat de school de klassen zou moeten herverdelen, met name om sociaal-emotionele redenen. Didactisch en onderwijskundig valt er waarschijnlijk ook wel iets over te zeggen, maar ik ben geen onderwijskundige, dus daar zal ik verder niet op ingaan. Mij gaat het om spel en vriendschap.
Een heel simpele reden om de klassen te herverdelen is dat de vier meisjes in de klas van uw dochter maar heel weinig keuze hebben in het sluiten van vriendschappen. Stel dat uw dochter wat stoer is (ik denk dat omdat ze het leuk vindt om met jongens te spelen), dan is de kans heel klein dat dat ook geldt voor de andere meisjes in de klas. Dat is gewoon een kwestie van statistiek.
Daarnaast moet je rekening houden met 'macht' in groepen. Macht speelt niet alleen een rol bij volwassenen maar ook bij kinderen. U kunt zich wel voorstellen welke sekse de macht heeft (of gaat krijgen, bij het ouder worden). Anders gezegd: de jongens zullen al snel de baas worden.
Natuurlijk zullen de meisjes uit de klas van uw dochter de andere meisjes (van de parallel-groep) wel zien in de pauze, en misschien ook na school, maar dat is in hun beleving toch wezenlijk iets anders dan in dezelfde klas zitten, en dagelijks dezelfde dingen meemaken.
Zeker voor meisjes, die op jonge leeftijd al meer bezig zijn met intimiteit dan jongens, is een klas (een groep) erg belangrijk. Zo'n groep geeft hun een gevoel van samenhorigheid, gezelligheid en intimiteit. Dat is belangrijk, want een fijne klas biedt wederzijds vertrouwen en veiligheid.
Op dit moment, in groep 3, is het allemaal nog niet zo'n punt. Maar binnenkort zal dat wel het geval zijn. Vanaf 6 à 7 jaar wordt het verschil in de manier van spelen (plus de daaraan gerelateerde vriendschappen), tussen jongens en meisjes namelijk steeds groter.
Vanaf die leeftijd gaan jongens en meisjes veel meer met hun eigen sekse spelen. Jongens gaan meisjes 'stom' vinden, en andersom. (Bedenk eens wat dit betekent voor die vier meisjes...)
Het verschil in spel tussen jongens en meisjes is heel duidelijk zichtbaar. Kijk bijvoorbeeld eens naar de groepsgrootte. Jongens spelen vooral in grotere groepen; meisjes spelen liever in kleine groepjes of met z'n tweeën.
Door het spelen in grotere groepen zijn jongens veel opener bezig dan meisjes met het bepalen van de hiërarchie. Het gaat dan om kwesties als: wie is de leider? Wie heeft de macht? Wie ligt er onder?, etc.
Bij meisjes is 'macht' óók belangrijk (wie is er het populairst?), maar bij hen werkt het veel minder openlijk dan bij de jongens. Meisjes doen veel meer alsof ze gelijk zijn (dan jongens), terwijl dat in werkelijkheid natuurlijk niet zo is. Ze zijn onderling niet gelijk en ze weten dat donders goed van elkaar. Alleen wordt het minder openlijk uitgevochten dan bij de jongens.
Meisjes praten veel meer met elkaar dan jongens. Praten is heel belangrijk bij meisjesvriendschappen. Door te praten voelen meisjes zich verbonden met elkaar. En door te praten (of juist door niet te praten) kun je andere meisjes in je hart sluiten of buitensluiten.
Meisjes praten ook veel meer dan jongens over andere meisjes; wat die doen, of die erbij horen, of juist niet. Meisjes willen ook graag aardig gevonden worden en passen zich eerder aan (aan de geldende normen) dan jongens.
Jongens interesseert dat allemaal veel minder. Bij hen gaat het erom wie de leider is. Jongens voelen zich met elkaar verbonden door samen dingen te doen, en veel minder door samen te praten.
Jongens meten elkaars krachten in de groep. Dat kan op allerlei fronten:
Wat ik hier beschrijf, lijkt allemaal heel stereotiep, maar het is ook stereotiep. Een prachtig voorbeeld van dit soort krachtmetingen is de zogenaamde dis-battle, die tegenwoordig heel populair is onder jongens. Voor meisjes zou zoiets ondenkbaar zijn.
Bij de dis-battle gaat het erom je tegenstander zo genadeloos mogelijk te dissen. Dat is: verbaal te beledigen en te kleineren, maar dan wel volgens strikte regels, en bij voorkeur ritmisch en op rijm. Het is afkomstig uit de Amerikaanse rap- en hiphop-cultuur, en heeft inmiddels ook Nederland bereikt. Je ziet het zelfs al in kinder-disco's, voor 10- tot 12-jarigen.
Waarom is zo'n dis-battle ondenkbaar voor meisjes? Omdat het een overduidelijke wedstrijd is, met overduidelijke winnaars en verliezers. Jongens vinden dat leuk, meisjes niet. Meisjes lezen als het ware met elkaar tussen de regels, en bij jongens springt het van het blad af.
Gaandeweg lijk ik wat afgedwaald te zijn van de oorspronkelijke vraag, maar dat was allerminst de bedoeling. Ik hoop u duidelijk gemaakt te hebben dat het nu, in groep 3, allemaal nog niet zo'n probleem is met die scheve verdeling tussen de jongens en de meisjes, maar dat dat naarmate ze ouder worden wél steeds meer een probleem zal worden.
In de puberteit, na de basisschool, groeit het allemaal wel weer naar elkaar toe, maar nu nog niet. Voorlopig zullen de problemen alleen maar toenemen. Mijn advies zou dus zijn om de groepen zo snel mogelijk te herverdelen.
