16 april 2010 door Joanna Sandberg
Ik heb een tweeling van 14 (twee jongens) en een dochter van 16. Drie tieners dus, en alle drie zijn ze verschillend. Eén zoon is altijd al drukker geweest dan de andere. Leuk, al die verschillende karakters. Driftig ook wel eens, als baby, peuter en kleuter.
Op zich konden we hier altijd wel goed mee omgaan. Zijn driftbuien heb ik tijdens een regulier onderzoek van de GGD (rond zijn 9e levensjaar) wel eens besproken. Vanaf groep 8 – hij zit nu in het tweede leerjaar van de middelbare school – is hij zich meer en meer gaan afzetten tegen regels. Ook kan hij moeilijk omgaan met onvoorspelbaarheden of als dingen anders lopen dan hij ze in gedachten heeft. Dit speelt zich vooral thuis af.
Hij uit zijn frustraties door enorme driftbuien. Met schelden, en gooien met alles wat voor handen is. Uiteindelijk moeten we hem vaak opsluiten op de badkamer. Tijdens zo'n bui houd ik mijn hart vast dat hij het toilet niet van de muur afrukt. Laatst zijn alle paaseieren door het huis gegaan, en ook heeft hij al eens een kastje van boven naar beneden gegooid. Dit kan ontstaan door heel kleine dingen, zoals een verkeerde opmerking, of het niet kunnen vinden van sleutels.
Daarnaast is hij zijn grenzen behoorlijk aan het verleggen. Hij komt bepaalde afspraken niet na, en komt soms veel later thuis dan afgesproken. Tot midden in de nacht aan toe.
Ongeveer 2 jaar geleden hebben mijn echtgenoot en ik onze zorgen voorgelegd aan de huisarts. Waarschijnlijk hebben we ons toen te voorzichtig uitgedrukt. De huisarts kon zich onze zorgen voorstellen, maar zag niet veel kwaad in die enorme driftbuien van onze zoon. Eigenlijk werden we naar huis gestuurd met de boodschap: "Komt wel goed. Jullie zijn een stabiel gezin. Gaat wel lukken". Ik heb toen al voorgesteld om onze zoon te laten diagnosticeren. Maar de huisarts had zoiets van: "En dan?"
Op school heeft hij geen last van driftbuien, maar wel van faalangst. Waarschijnlijk ontlaadt hij zich thuis.
Een maand geleden heb ik contact opgenomen met de jeugdarts van de GGD. Hij heeft eerst met onze zoon gesproken, daarna met ons, en vervolgens weer met onze zoon. Conclusie: "Extreem pubergedrag."
In het gesprek met de jeugdarts heeft onze zoon verteld dat hij het wel naar zijn zin had binnen ons gezin, maar dat hij alleen moeite had met afspraken. "Hij wenste me zelfs nog een prettige dag, toen hij mijn kantoor verliet", aldus de jeugdarts. Hij adviseerde ons een psycholoog in te schakelen, om te leren hoe je met dergelijke situaties omgaat.
Een psycholoog lijkt me op zich geen verkeerd plan. Wij weten immers ook niet altijd hoe we het beste kunnen reageren. Maar toch vraag ik me af of het niet beter is om onze zoon te laten diagnosticeren. Buiten het feit dat het zijn broer en zijn zus (en ons) enorm veel energie en verdriet kost, heeft hij zelf ook last van zijn gedrag. Hij ligt erg overhoop met zichzelf. En ik heb zelf het idee dat er meer aan de hand is dan 'extreem pubergedrag'.
Hoe moet ik hiermee omgaan?
Ik kan mij uw vraag heel goed voorstellen. Want als een van je kinderen al vanaf heel jong 'anders' lijkt te zijn dan je andere kinderen, en zó extreem driftig kan zijn, dan kun je je op een gegeven moment gaan afvragen of er niet meer aan de hand is.
U vertelde dat u de GGD heeft gesproken toen uw zoon 9 jaar was, maar daarna is er dus niets gebeurd qua onderzoek, begeleiding of behandeling. De huisarts heeft zo te zien veel vertrouwen in u als ouders, maar weinig in de hulpverlening ("en dan?"). En de jeugdarts van de GGD die u onlangs nog sprak, concludeerde 'extreem pubergedrag' en adviseerde om een psycholoog in te schakelen.
Al met al heeft u dus nergens het advies gekregen om uw zoon te laten onderzoeken, terwijl u dat zelf misschien wel nuttig zou vinden. Moet dat nu wel of niet?
Hij vertoont zijn hele leven al extremer gedrag dan zijn tweelingbroer en zijn oudere zus, en natuurlijk wordt dit gedrag nog extremer (agressiever, grenzen opzoeken, etc.) in de puberteit. Zeker als er voorheen geen hulp is geweest om hem te leren omgaan met zijn onbeheerste en faalangstig gedrag, zal dat tot extremer gedrag in de puberteit leiden.
Hulp vragen aan een psycholoog is zeker niet verkeerd, maar goede diagnostiek lijkt mij beter. Je moet toch eerst goed weten wat er precies aan de hand is, voordat je kunt gaan behandelen.
U zult terug moeten gaan naar de huisarts voor een verwijzing. Ik zou u adviseren om een verwijzing te vragen naar een kinder- en jeugdpsychiatrisch centrum. Tegen de huisarts kunt u zeggen dat jullie nu 2 jaar verder zijn sinds de vorige keer, maar dat het gedrag er niet minder op is geworden, en dat uw zoon er zelf ook last van heeft. Neem hem mee naar de huisarts!
Ik suggereerde een kinder- en jeugdpsychiatrisch centrum omdat uw zoon al vanaf heel jonge leeftijd problematisch gedrag vertoont, en omdat zijn gedrag met het ouder is blijven bestaan, of zelfs nog erger is geworden. (Thuis kan hij zijn impulsen niet beheersen, en op school is hij faalangstig.)
Er is dus geen sprake van 'lastig pubergedrag' of 'zomaar een dipje', waarbij je aan een opvoedbureau kunt vragen hoe je daar het beste mee om kunt gaan.
Misschien vraagt u zich af wat u kunt verwachten, als u aan zo'n onderzoek begint. In ieder geval zal het onderzoek worden uitgevoerd door een team, dat minimaal bestaat uit een kinder- en jeugdpsychiater en kinderpsychologen.
Eerst is er een intake-gesprek met het kind (of 'de jongere' zoals wij het noemen) en zijn ouders, over de klacht waar het om gaat. Er wordt dan gepraat over het functioneren thuis, op school, en in het algemeen, en over zijn contact met leeftijdgenoten. Vaak worden er vragenlijsten meegegeven om thuis in te vullen, en vragenlijsten die door de school ingevuld moeten worden. Dat klinkt een beetje bureaucratisch, die vragenlijsten, maar ze zijn bedoeld om snel en efficiënt de belangrijkste gegevens boven water te krijgen.
Daarna volgen er gesprekken met de ouders (de zogenaamde ontwikkelings-anamnese) en onderzoeken met de jongere zelf. In een aantal gesprekken wordt gekeken naar het functioneren van de jongere op alle relevante gebieden en met name wordt onderzoek gedaan naar de aangemelde klacht.
Ook wordt er psychologisch onderzoek gedaan, dat meestal bestaat uit intelligentietesten en persoonlijkheidstesten. En voor zover nodig kan er een neuropsychologisch onderzoek volgen, waarbij gekeken wordt naar de hersenen.
En vaak wordt er gezins-diagnostisch onderzoek gedaan. Dat betekent dat in een of meer gesprekken met het hele gezin gekeken wordt hoe de gezinsleden met elkaar omgaan, wat de invloed van de problematiek van de jongere is op het gezin, hoe gezinsleden met elkaar communiceren, of andere gezinsleden ook problemen hebben, wat de kracht van het gezin is, etc.
Na deze – uitgebreide – diagnostiek volgt een adviesgesprek, waarin de diagnose wordt verteld en een behandeling wordt geadviseerd.
Gezien het vertrouwen dat uw huisarts in jullie stelt (als ouders), kunt u verwachten dat hij of zij jullie zal helpen aan een doorverwijzing voor verder onderzoek.
Ik verwacht dus dat de huisarts jullie op weg zal helpen naar verdere hulpverlening!
